Select Page

Regeermeter

Het regeerakkoord staat vol beloftes en afspraken, maar komt het kabinet ze ook na? Op deze pagina houden we bij hoe het ervoor staat.

Regeer
meter

Het regeerakkoord staat vol beloftes en afspraken, maar komt het kabinet ze ook na? Op deze pagina houden we bij hoe het ervoor staat.

De boerenopstand tegen de stikstofplannen gaat gepaard met intimidaties en bedreigingen.

LAATSTE UPDATE:
17 november 2022

Op de hoogte blijven van het laatste politieke nieuws?
Abonneer u op onze wekelijkse politieke nieuwsbrief.

klimaat

woningmarkt

stikstof

medisch-ethisch

defensie

toeslagen

onderwijs

stikstof

Kabinet presenteert stikstof – en stuit op een boerenopstand

Het langverwachte stikstofplan van het kabinet heeft geleid tot een heuse boerenopstand. Rondom belangrijke natuurgebieden zal de stikstofneerslag drastisch moeten worden ingeperkt, wat grote gevolgen heeft voor de agrarische sector. Het zorgt voor onrust in het land, woede bij de boeren en voor bedreigingen en intimidatie van politici.

Het kabinet zal de boeren ervan moeten zien te overtuigen dat er geen andere optie is, dat er een uitspraak van de hoogste rechter ligt waar de politiek zich aan zal moeten houden. Bovendien is er nog een jaar de tijd voordat provincies moet uitgewerkte plannen moeten komen. Dat laat ruimte voor overleg met de boerensector.

Het probleem is dat de communicatie vanuit de overheid zeer gebrekkig is. Minister Henk Staghouwer heeft verzuimd de boeren een toekomstperspectief te bieden, terwijl collega-minister Christianne van der Wal wel aankondigt dat er fors moet worden ingegrepen. Hier ontbreekt de regie. Minister Staghouwer heeft zijn ministerschap inmiddels teruggegeven. Hij voelt zich ‘gepasseerd’ door Johan Remkes, die als gespreksleider tussen boeren en kabinet is aangesteld.

Duidelijk is dat het land nog altijd op slot zit vanwege de stikstofcrisis. Wordt de impasse eindelijk doorbroken, na drie jaar?

In 2019 oordeelde de Raad van State dat de manier waarop Nederland vergunningen verleende aan (landbouw)-bedrijven en bouwprojecten op basis van het Programma Aanpak Stikstof (Pas) in strijd was met de Wet natuurbescherming en de Europese wet, omdat de hoeveelheid stikstof in de natuur te hoog was.

Echte structurele oplossingen zijn nog niet gevonden. Wel ging de maximale snelheid omlaag naar 100 kilometer per uur, wat een beetje lucht gaf. Ook wil het kabinet boeren die de natuur flink belasten met stikstofuitstoot, versneld uitkopen. Dat gebeurt ‘vrijwillig waar het kan en verplicht waar dat niet lukt’. Over een jaar moeten er concrete regionale plannen liggen. 

  • De stikstofuitstoot moet in 2030 gehalveerd zijn, hiervoor is 25 miljard euro uitgetrokken
  • Verder staat in het regeerakkoord dat boeren mogelijk extensiever moeten gaan werken met minder koeien per hectare, of dat ze misschien moeten verplaatsen
  • Het kabinet wil boeren die de natuur zwaar belasten uit te kunnen kopen.
  • Over zeven jaar moet de komende jaren met 30 procent krimpen. 

 

 

klimaat

Vanaf 2026 minstens hybride warmtepomp bij vervangen cv-ketel

Vanaf 2026 worden huiseigenaren verplicht om bij vervanging van hun cv-installatie een hybride warmtepomp te laten installeren. Ze kunnen ook kiezen uit een duurzaam alternatief, zoals een volledig elektrische warmtepomp of aansluiting op het warmtenet. Lees hier meer.

De klimaatplannen zullen het waarschijnlijk wel met een paar miljard minder moeten doen. Het defensiebudget gaat omhoog, staat in de Voorjaarsnota, en dat gaat ten koste van fondsen voor innovatie, klimaat en stikstof. 

  • Doel: 60% broeikasgasreductie in 2030, t.o.v. 1990. Stand eind 2021 (CBS): 23,9% 23,9%

Het huidige doel is 60 procent reductie van broeikasgassen in 2030. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving koersen we af op een reductie van 38 tot 48 procent. Eind 2021 stond de teller volgens het CBS op 23,9 procent.

Plannen uit het Klimaatakkoord van 2019 lopen inmiddels vast. In 2021 hadden er bijvoorbeeld al 100.000 à 200.000 woningen verduurzaamd moeten worden, maar de teller stokt rond de 2000. Over het algemeen zit Nederland qua klimaat in de achterhoede. Het vorige kabinet is meermaals teruggefloten door de rechter omdat het de zelf gestelde klimaatdoelen niet haalde. 

Wat betreft het voorgenomen afbouwen van de gaswinning in Groningen, hadden de Groningers onlangs een bittere pil te slikken: komend jaar wordt er twee keer zoveel gas opgepompt dan aanvankelijk voorzien.

  • In 2030 is de totale broeikasgasuitstoot van Nederland 60 procent lager dan in 1990.
  • Er komt een klimaatfonds van 35 miljard euro, bovenop de al bestaande subsidieregelingen.
  • De invoering van rekeningrijden wordt voorbereid
  • De bouw van twee nieuwe kerncentrales wordt voorbereid
  • De gaswinning wordt zo snel mogelijk afgebouwd
  • Voor grote CO2-uitstoters zoals Tata Steel komen specifieke afspraken om te verduurzamen.

onderwijs en opvoeding

Historisch: salaris docent en leraar gelijk

De loonkloof tussen leerkrachten op basisscholen en in het voortgezet onderwijs wordt gedicht. Wie lesgeeft in het primair onderwijs kan de komende jaren rekenen op een salarisverhoging van gemiddeld 10 procent. Dat betekent bij een voltijdbaan ongeveer 5300 euro per jaar erbij. Lees hier meer over het akkoord tussen minister Wiersma, de bonden en de PO-raad. 

Studenten kunnen intussen niet op meer geld rekenen voor de studiebeurs. De Kamer wil wel dat studenten uit gezinnen met hogere middeninkomens recht hebben op een aanvullende beurs. Lees hier meer.

Intussen onderstreept de Onderwijsinspectie nog maar eens dat de basisvaardigheden van Nederlandse scholieren snel achteruit gaan. Het is vijf voor twaalf in de bestrijding van leerachterstanden op het gebied van rekenen, taal en burgerschap. Met een heus ‘masterplan’ wil minister Wiersma deze achterstanden te lijf gaan. 

Het nieuwe kabinet zal vanaf studiejaar 2023/24 een basisbeurs voor alle studenten herintroduceren, samen met een inkomensafhankelijke aanvullende beurs. Inmiddels is duidelijk aan welke bedragen minister Robbert Dijkgraaf (onderwijs) denkt: een basisbeurs van 225 euro per maand voor een uitwonende student en 91 euro voor diegenen die thuis wonen. De aanvullende beurs zou maximaal 419 euro kunnen worden, afhankelijk van het inkomen van de ouders.

Het interessante is dat het kabinet ook andere voorstellen met andere bedragen heeft uitgewerkt en deze voorlegt aan de Kamer. Er kan met geld worden geschoven, mits het totaalbedrag binnen het miljard blijft.

Groot twistpunt belooft de compensatie voor ‘leenstelsel-studenten’ te worden. Het idee is nu dat zij 359 euro terugkrijgen voor elk jaar dat ze geen aanspraak konden maken op een studiebeurs. De studentenvakbond vindt dat in ieder geval volstrekt onvoldoende, wetend dat vele jongeren schulden hebben opgebouwd tot in de tienduizenden euro’s.

  • Het leenstelsel verdwijnt vanaf studiejaar 2023/24, een basisbeurs en een aanvullende beurs komen er voor terug.
  • Er komt compensatie voor studenten die gestudeerd hebben onder het stelsel.
  • Het bindend studieadvies wordt versoepeld
  • De salarissen van docenten op basis- en middelbare scholen worden gelijk.
  • Het aantal thuiszitters (kinderen die geen onderwijs krijgen vanwege bijvoorbeeld een beperking) gaat naar nul.

woningmarkt

Hugo de Jonge lanceert het ene plan na het andere

Er worden veel te veel dure woningen gebouwd, vindt minister De Jonge van volkshuisvesting. Er moet dus niet alleen méér gebouwd worden, maar ook anders. Goedkoper. Lees hier meer over de plannen van De Jonge.

Naast heel veel bouwen wil De Jonge dat in elke gemeente minstens dertig procent van de woningen in de categorie ‘sociale huur’ vallen. Dat wordt een bijzonder zware opdracht, blijkt uit berekeningen van Trouw. Want bijna twee derde van de gemeenten haalt die eis niet.

  • Percentage gemeenten dat sociale huur-eis haalt. Stand 2022 33% 33%

 

De Jonge lanceert het ene woningplan na het andere. De woekerprijzen in de huursector gaan aan banden, het is niet langer ‘wat de gek ervoor geeft’.  Al werkt zo’n plan alleen als huurders in staat zijn hun recht te halen, en dat is nu niet het geval. Ook verduurzamen moet sneller, en betaalbaarder, maar voor het zover is moet er nog veel gebeuren. 

Aantal nieuwe woningen in 2020

In 2020 kwamen er volgens het CBS 79.000 nieuwe woningen bij, in 2021 waren dat er iets minder: 77.000. Het is hoe dan ook fors minder dan de doelstelling van 100.000 die het kabinet voor de komende drie jaar heeft.

De huizenprijzen blijven intussen flink stijgen, maar het regeerakkoord bevat nauwelijks maatregelen om dit tegen te gaan. Het h-woord ligt nog te gevoelig. 

  • Per jaar komen er minstens honderdduizend woningen per jaar bij.
  • Tweederde van die woningen moet sociale huur zijn, of koopwoningen die vallen onder de Nationale Hypotheekgarantie.
  • Het kabinet stelt de komende tien jaar 7,5 miljard euro beschikbaar voor beter openbaar vervoer rond nieuwbouw
  • De verhuurdersheffing wordt afgeschaft, evenals de jubelton
  • Er moeten jaarlijks 15.000 tijdelijke woningen komen. Ook komt er meer ruimte voor alternatieve woonvormen.

Aantal nieuwe woningen in 2021

defensie

Defensie krijgt er miljarden bij

De Navo stelt als norm dat alle lidstaten 2% van hun bnp aan defensie moeten uitgeven. Die norm haalt Nederland al jaren niet meer. In 2018 beloofde premier Rutte dat de norm in 2024 wel gehaald zal worden. Maar wil dat lukken, dan moet er elk jaar 5 miljard bij op de begroting.

Uit de Voorjaarsnota van 20 mei blijkt dat het kabinet-Rutte IV nu vol op dat bedrag inzet. In het coalitieakkoord van december 2021 was de inspanning al 3 miljard euro extra per jaar. De Voorjaarsnota legt daar nog eens 2,2 miljard bij. Daarmee zou de Navo-norm van 2 procent al in 2024 moeten worden gehaald.

Die miljarden zullen in eerste instantie gebruikt worden om het defensiegebouw op te knappen, want de instorting is nabij.

 

Jarenlang is er bezuinigd op defensie, tot 2014, toen Rusland de Krim annexeerde. Flinke investeringen bleven echter uit, wat de staat van het huidige Nederlandse leger niet ten goed kwam. ‘We zijn de klaplopers van de Navo’, zeiden de vier topmannen van defensie in april 2021 in Trouw. Materieel is verouderd, het personeel moet op een houtje bijten en internationaal slaat Nederland een modderfiguur.

Met de Russische inval in Oekraïne staat defensie weer vol in de aandacht. In het regeerakkoord is afgesproken dat er jaarlijks 3 miljard extra naar defensie gaat, maar het gaat zeker vijf tot tien jaar duren voor de boel weer op sterkte is. Ook het uittrekken van nog eens 2,2 miljard euro extra uit de Voorjaarsnota roept de vraag op waar Defensie al dat geld nuttig en doelmatig kan besteden. Zoals in zoveel sectoren is ook bij de krijgsmacht sprake van grote personeelstekorten.

 

  • Per jaar trekt het kabinet 3 miljard euro extra uit voor defensie. Dat is een miljard minder dan defensie zelf had gehoopt, en 2 miljard te weinig om aan de Navo-richtlijnen te voldoen.  
  • Er is brede politieke steun om meer dan 3 miljard te investeren
  • In de komende kabinetsperiode komt er 10,7 miljard euro vrij voor onderhoud en intensivering van de uitgaven.

toeslagen

Toeslagenouders zijn de wanhoop nabij

Het ouderpanel, dat namens gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire betrokken is bij het herstel, is de wanhoop nabij. In een open brief vragen zij zich hardop af wat hun inspanningen voor zin hebben, en hoe lang het nog moet duren voordat zij hun leven weer kunnen oppakken. ‘We zijn moe, kwaad en uitgeput.’ Lees hier meer.

Hoe de toeslagenaffaire aan het licht kwam en wat er de afgelopen jaren gebeurd is, leest u in dit overzicht. 

De situatie bij de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst is een bende. Werkelijk alles wat daar afgelopen jaar uit de kast komt rollen, is ‘heel ernstig’ en ‘dramatisch’ fout, zo concludeerden Kamerleden eind 2021 in een debat. 

De compensatie van slachtoffers van de Toeslagenaffaire loopt inmiddels moeizaam. Onlangs werd duidelijk dat een tweede nationaliteit en uiterlijk voorkomen redenen waren om op een fraudelijst van de Belastingdienst terecht te komen. 

  • De compensatie van slachtoffers van de toeslagenaffaire gaat door, al gaat dit stroef. Het zal tot zeker 2023 duren, misschien wel langer. 
  • Toeslagen worden op termijn afgeschaft 
  • Kinderopvang wordt bijna helemaal gratis

medisch ethische kwesties

Abortus en embryotechniek nieuwe onderwerpen van debat

Tegen de internationale trend in heeft Nederland de abortuswetgeving gemoderniseerd. De verplichte vijf dagen bedenktijd is geschrapt, de abortuspil komt beschikbaar via de huisarts.

Abortus is het nieuwe onderwerp van debat, terwijl het over het eerder veelbesproken thema ‘voltooid leven’ politiek stil is geworden. Op komst zijn nieuwe discussies over embryotechniek. VVD en D66 komen samen met wetten om de embryowet, die relatief streng is, uit te breiden.  In dit interview vertellen fractievoorzitters Sophie Hermans en Jan Paternotte over hun plannen.

Twee gevoelige initiatiefwetten, over het schrappen van de vijf dagen bedenktijd bij abortus en het beschikbaar stellen van de abortuspil bij de huisarts, zijn met grote meerderheid aangenomen door de Tweede en de Eerste Kamer. Regeringspartijen VVD en D66 trokken samen op met oppositiepartijen PvdA en GroenLinks. Ook het CDA stemde voor. Er tekenen zich nieuwe medisch-ethische scheidslijnen af binnen de coalitie, waarbij CDA en ChristenUnie niet langer als één blok optrekken.

D66 is stil over de initiatiefwet over ‘voltooid leven’. Het doel van de fractie blijft om deze kabinetsperiode het voorstel door de Tweede Kamer te loodsen – als er een meerderheid is, wat nog lang niet zeker is. Een debat is nog niet gepland.

  • Bijna alle medisch-ethische zaken (vrijwillig levenseinde, abortus) worden ‘vrije kwesties’ tussen de regeringspartijen: ze liggen niet vast in het regeerakkoord.
  • Het kabinet komt zelf niet met nieuwe stappen. Maar D66 en VVD kunnen vanuit de Tweede Kamer wel eigen wetsvoorstellen komen
  • Voltooid leven: D66 kan verder met het wetsvoorstel  ‘toetsing levenseindebegeleiding van ouderen op verzoek’. 
  • Embryotechniek: VVD en D66 komen met twee wetsvoorstellen: om het maken van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek toe te staan. En om ouders meer mogelijkheden te geven op het testen van een embryo op erfelijke ziekten (ook bij dragerschap).

Meer verhalen over medisch-ethische kwesties als abortus en vrijwillig levenseinde, leest u hier.

Voorstellen uit de coalitie

Aangenomen: het schrappen van de vijf dagen bedenktijd voor abortus. Lees hier meer.

Aangenomen: het beschikbaar stellen van de abortuspil bij de huisarts. Lees hier meer.

Ingediend: Voltooid leven: D66-voorstel voor ‘levensbeëindiging van ouderen op verzoek’. Lees hier meer

Ontwerp af: Embryowet: embryo’s kunnen testen op dragerschap van erfelijke ziekten. Fracties VVD en D66 hebben eerste versie af. Lees hier meer

Embryowet: opheffen verbod op maken van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek. Initiatiefwet D66 en VVD. Lees hier meer.

Initiatiefwet GroenLinks: schrap abortus uit het strafrecht. Lees hier meer.

Volg ons:

Website: Charlot Verlouw. Met dank aan Jan Kruidhof.