Naam: De Zwerfinator
Categorie: Afval
Waar: Purmerend
Website: http://zwerfinator.nl/

Dirk Groot bindt de strijd aan met zwerfvuil, op straat én digitaal. 

Afvalraper Dirk Groot, alias de Zwerfinator, haalde al eens de staart van de Trouw Duurzame 100, tussen de duurzame professionals. Nu is hij voor de jury hét voorbeeld van een burgerinitiatief met grote impact. Afval oprapen kan in principe iedereen. Er foto’s van maken en de boel tellen ook, maar Groot maakt er sinds een paar jaar een compleet burgerwetenschappelijk project van.

Alles wat hij raapt legt hij vast in de app literati. Dat levert enorme databestanden op die Groot vervolgens gaat analyseren. Zo maakt hij kaarten rondom bijvoorbeeld een McDonalds of Albert Heijn met precies aangegeven waar de rommel van die bedrijven nog te vinden is. Met die gegevens stapt Groot naar bedrijven en overheden om hen met het probleem te confronteren en om maatregelen te vragen.

De Zwerfinator geeft inmiddels gastlessen en lezingen en krijgt onderzoeksopdrachten. Groot richt geregeld de pijlen op een specifiek stuk afval. Zo viel hem op dat hij veel plastic wikkels van hoestsnoepje Antaflu tegenkwam – hij en anderen verzamelden er 16.000. Groot wist de producent zo ver te krijgen het snoepje in papier te gaan verpakken.

Naam: Klimaatspijbelaars
Categorie: Groen
Waar: Heel Nederland
Website: https://youthforclimate.nl/

De scholieren die het voortouw namen bij de stakingen voor het klimaat.

Het begon op een Haagse Daltonschool. Een groep van acht scholieren besloot een klimaatstaking te organiseren: spijbelen om de ernst van de opwarming van de aarde te laten zien. Het werd een succes. Op 7 februari 2019 stonden 20.000 scholieren op het Malieveld in Den Haag met spandoeken en protestborden. Er kwam een Nederlandse afdeling van Youth for Climate en de stakers mochten op bezoek in het torentje bij premier Rutte. Een prima gesprek was dat, zegt één van de initiatiefnemers van klimaatspijbelen, Stijn van Warmenhoven, in een interview met Trouw. “Wij weer naar buiten, natuurlijk met een supergoed gevoel. Gelukkig had één van ons zitten notuleren. Wat bleek? Er was niéts toegezegd. Tja dat is Ruttte hè, daar is die man heel goed in. Dus wij zeiden: whatever Rutte, we gaan de straat weer op.” De scholieren hadden daarna een speciale plek bij de grote demonstratie voor het klimaat op de Dam in Amsterdam in maart. Op vrijdag 27 september volgde een nieuwe actiedag.

Naam: Wormenhotel
Categorie: Groen
Waar: Heel Nederland
Website: https://wormenhotel.nl/

De stichting Buurtcompost regelde al voor 100 wijken een wormenhotel. 

Een simpel idee, laagdrempelig en makkelijk overal toe te passen. Dat is het Wormenhotel dat in 2015 begon in een Amsterdamse keuken maar daar al snel uitgroeide. Het gaat erom lokaal met de buurt gft-afval te composteren, op zo’n manier dat er een warm huisje voor wormen ontstaat. Met wormen composteren levert extra voeding voor de bodem op, waar insecten en vogels alleen maar voordeel van hebben. Bovendien is het een sociale binder voor de wijk. Het concept heeft zich inmiddels als een olievlek uitgespreid. Er zijn meer dan 100 wormenhotels en ruim 2500 composteurs. Honderden buurten staan op de wachtlijst en ook bedrijven, scholen en restaurants willen hun eigen wormenhotel. Zo is er een wormenhotel op het dak van de Heineken Brouwerij, dat dienst doet als showmodel voor een wormencafé in de horeca. Gemeentes onderzoeken nu of met wormen composteren de standaard kan worden voor het verwerken van gft-afval. De landelijke overheid is bezig met nieuwe regelgeving voor het kweken van wormen.

Naam: Voedselbossen
Categorie: Groen
Waar: Heel Nederland
Website: https://www.voedselbosbouw.org/

Dit platform van Wouter van Eck ontwikkelt lokaal bos voor voedselproductie.

Het voedselbos klinkt als een ingenieus concept. Vierhonderd eetbare soorten bomen en struiken staan door elkaar geplant om zo elkaar in balans te houden. Onderhoud is nauwelijks nodig en het levert aan oogst meer op dan traditionele landbouw.

Onder een walnootboom bevindt zich bijvoorbeeld een ‘frambozenjungle’, daarnaast zijn kiwibessen te plukken en uiensoepbladeren te oogsten. Per vierkante meter levert dat veel verschillend voedsel op. Ploegen, eggen en zaaien is niet nodig, net als spuiten en irrigeren. Het systeem doet het zelf, met een beetje bijsturing en dankzij een slim ontwerp.

Ook de droge zomer van 2018 heeft het eerste voedselbos in Groesbeek, zo’n tien jaar geleden gestart op een kale maïsakker van 2,5 hectare, goed doorstaan. Wouter van Eck heeft het concept bedacht. Inmiddels deelt hij zijn technieken met andere boeren zodat ook zij een voedselbos op kunnen zetten, dat gebeurt onder andere in Schijndel en Almere. Ook provincies en gemeenten zijn geïnteresseerd in deze voedselbosbouw. Burgers en vrijwilligers helpen mee met aanleg en onderhoud.

Naam: De Fruitmotor
Categorie: Voedsel
Waar: Lienden
Website: https://www.defruitmotor.nl/

Dit initiatief zaait bloemstroken in bij fruittelers en maakt ‘eerlijke’ appelcider. 

De basis van de Fruitmotor is het maken van appelcider van appels met een vlekje, die niet meer verkocht kunnen worden. Met de opbrengst daarvan worden tal van activiteiten georganiseerd. Zoals het aanleggen van bloemstroken en bijenheggen in de boomgaarden van fruittelers om de komst van insecten te stimuleren. Maar de Fruitmotor vormt ook een ‘lerend netwerk’ met Wageningen Universiteit, de fruittelers, de veiling, het onderwijs, de Rabobank en bedrijven.

De Fruitmotor is een coöperatie van zo’n 220 leden, telers, cidermaker, verkooppartners, consumenten en anderen. De club wil aanjager zijn van de circulaire economie in de regio rondom Tiel en Culemborg. In tweeëneenhalf jaar tijd is volgens de organisatie meer dan vierduizend vierkante meter ingezaaid bij fruittelers, bedrijven en gemeenten. Samenwerking met de Agrarische Natuurvereniging moet dit jaar 23 boeren over de streep trekken om mee te doen aan het Betuws Bijenlandschap. Al 76.000 appels zijn gered en in cider omgezet.

Naam: Meet je Stad!
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Amersfoort
Website: http://www.meetjestad.net/home/

Netwerk van 400 burgers voor eigen wijkonderzoek naar klimaatverandering.

De gevolgen van klimaatverandering onderzoeken in je eigen straat en wijk: dat is de bedoeling van Meet je Stad!, een burgerwetenschapsproject in Amersfoort. Welke plekken zijn bijvoorbeeld kwetsbaar voor wateroverlast of hitte? Welke maatregelen zijn er te bedenken om daar mee om te gaan? Er zijn zo’n 400 burgers betrokken bij uiteenlopende activiteiten zoals het formuleren van onderzoek, ontwikkelen van apparatuur en verzamelen en analyseren van data. Meet je Stad! werkt samen met de gemeente, het waterschap en de hogeschool van Amsterdam. Het project levert waardevolle gegevens op, maar zorgt er ook voor dat de kennis van gewone burgers toeneemt, zowel van klimaatverandering als van de manier waarop je dat kunt meten. Het maakt abstracte klimaatsystemen beter begrijpelijk en voedt het gesprek daarover, stelt MeetjeStad!. Het wantrouwen van burgers tegenover overheden kan daardoor verminderen en, omgekeerd, de angst van overheden jegens mondige inwoners. Alle kennis en data worden opengesteld voor iedereen, is de filosofie van het initiatief. In Bergen en Tilburg heeft het project al navolging gekregen. In andere steden zijn groepen in oprichting.

Naam: Ivtar
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam en Rotterdam
Website: https://www.facebook.com/ivtar.nl/

Dimple Sokartara biedt iedereen vega-maaltijden na het vasten tijdens ramadan.

Ivtar staat voor ‘Indonesische vegetarische iftar’, een evenement georganiseerd tijdens de ramadan, de islamitische vastentijd.

Dimple Sokartara probeert zo de duurzame lessen uit de islam te verspreiden. Zij organiseert bijeenkomsten die draaien om duurzaamheid, diversiteit, gezelligheid en kennis. Dat gaat gepaard met een strikt vegetarisch menu om het vasten te verbreken. Sokartara wil laten zien dat Indonesische gerechten prima zonder vlees gemaakt kunnen worden. De steevaste roep om recepten na afloop laat zien dat het een snaar raakt.

De vegetarische iftar begon vorig jaar in Amsterdam en was zo’n succes dat er ook een vegetarische iftar in Rotterdam is georganiseerd. De bedoeling is het evenement verder over steden in Nederland te verspreiden. Het draait niet alleen om eten: Sokartara wil de bezoekers ook bewuster maken en hoopt dat ze gaan nadenken over een meer duurzame levensstijl.

Naam:Voedselbanken
Categorie: Voedsel
Waar: Houten
Website: https://www.voedselbankennederland.nl/

Organisatie die met 11.700 vrijwilligers overgebleven voedsel redt en weggeeft.

Het is in de eerste plaats een sociaal initiatief, het verzorgen van voedselpakketten voor mensen die weinig geld te besteden hebben. Tegelijkertijd is het een indrukwekkende machine tegen voedselverspilling. In 2018 deelden de Voedselbanken naar eigen zeggen 44 miljoen producten uit. Het merendeel daarvan was eten dat anders zou zijn weggegooid. Daarmee zijn de voedselbanken uitgegroeid tot de grootste partij in Nederland in de strijd tegen het weggooien van nog prima te eten producten.

In 2018 ontvingen 140.000 mensen ‘voedselhulp’, zoals dat heet. Het is ook nog eens bij uitstek een burgerproject. Maar liefst 11.700 vrijwilligers werken bij de voedselbanken. Niemand krijgt betaald, ook bestuursleden niet. De voedselbanken, 169 in totaal, hebben gedaan gekregen dat alle landelijke supermarktketens inmiddels met ze samenwerken. Vrijwilligers kunnen dagelijks spullen ophalen die anders vernietigd zouden worden. De voedselbanken werken ook samen met lokale overheden.

Naam: Hotspot Hutspot
Categorie: Voedsel
Waar: Rotterdam
Website: https://hotspothutspot.nl/

Project in de stad waar jongeren samen voedsel kweken, bereiden en serveren. 

Een gezond, culinair, driegangenmenu bieden voor 9 euro, gemaakt van reststromen en georganiseerd, gekookt en geserveerd door vrijwilligers, tieners en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Bij Hotspot Hutspot in Rotterdam komen veel dingen samen: duurzaamheid, sociale binding, leren en mensen helpen hun leven weer op de rit te krijgen. De stichting opereert op twee plekken in de havenstad, in Lombardijen en Krooswijk. In 2020 opent een locatie in Schiedam. Bedrijven doneren groente en fruit dat niet verkocht kan worden omdat het te klein is, of ‘plekjes’ heeft. Supermarkten geven bijvoorbeeld vlees dat aan de datum is, dat Hotspot Hutspot in de vriezer kan opslaan. De tafels in het restaurant zijn van sloophout, stoelen komen overal en nergens vandaan, de schorten van de koks zijn gemaakt van reclamebanners van een kledingzaak. Bovenal is Hotspot Hutspot een sociaal project dat voorziet in stageplaatsen, tieners van de straat houdt en mensen naar betaald werk begeleidt.

Naam: Herenboeren Wilhelminapark
Categorie: voedsel
Waar: Boxtel
Website: https://wilhelminapark.herenboeren.nl/

Burgers hebben samen eigen buurtboerderij in handen die voedsel aan ze levert.

Samen duurzaam voedsel produceren. Dat is het idee achter de Herenboeren, dat begint bij de consument in plaats van de producent. De leden-Herenboeren, zo’n 175 huishoudens bij deze coöperatie in Boxtel, zijn gedeeld eigenaar van het bedrijf waar de boer in loondienst werkt op zo’n twintig hectare grond. De natuur is leidend bij de teelt en productie. De leden praten ook mee over hoe het boerenbedrijf te werk gaat, wat er geteeld wordt, hoe de dieren verzorgd worden en hoe het land wordt beheerd. Voor zo’n tien euro per week kunnen de leden duurzaam eten van de boerderij. Bij-effect is dat de leden bewuster met voedsel omgaan, bijvoorbeeld door cursussen fermenteren of worst maken. Het initiatief is inspirerend voor anderen. Het trekt jaarlijks veel bezoek en op vijftien andere plekken in het land zijn Herenboeren in wording. Er is inmiddels een trainingsprogramma voor aspirant-boeren en een samenwerking met universiteiten.

Naam: Modebieb LENA
Categorie: Circulair
Waar: Amsterdam
Website: https://www.lena-library.com/

De eerste bibiliotheek voor kleding: lenen kan in echte winkels en ook online. 

De kledingsector geldt als één van de meeste vervuilende industrieën ter wereld. Kledingbibliotheek Lena, de eerste in zijn soort in Nederland, verlaagt de CO2-impact door kledingstukken te verhuren. Dat gebeurt in de winkels in Amsterdam, maar ook landelijk online. De verhuur van mode verlaagt het uitputtende gebruikt van grondstoffen, water en chemische stoffen die nodig zijn om kleding te maken. Lena wil vrouwen inspireren minder nieuwe kleding te kopen, maar ze toch steeds iets ‘nieuws’ bieden. Door het voorzien in een alternatief heeft Lena consumenten bewuster gemaakt.

Hun missie gaat verder dan de individuele consument. De initiatiefneemsters willen ook de industrie veranderen en inspireren ontwerpers en merken om duurzamer te gaan werken, door tijdloze en kwalitatief goede kleding te maken. Lena is momenteel bezig een leensysteem op te zetten met gebruiksvriendelijke software dat kleding lenen makkelijker maakt.

Naam: Struikroven
Categorie: Groen
Waar: Eindhoven
Website: http://www.vincentwittenberg.nl/struikroven-1

Bewoners gaan bij sloopprojecten zelf op pad om planten en struiken te redden.

Planten van de sloop redden, dat is wat Struikroven doet. Bij de komst van nieuwbouw of de sloop van een woonwijk, sneuvelt doorgaans al het groen op die plek. Het wordt gekapt en belandt hooguit bij het bio-afval. Zonde, vinden zij: buurtbewoners zouden op roverspad moeten gaan om de struiken en bomen te redden en elders weer te planten.

Bernice Kamphuis begon daarmee in haar eigen wijk Hemelrijken in Eindhoven. De buurt werd in fases gesloopt, Kamphuis verzamelde buurtgenoten om in actie te komen. Uit 133 tuinen redden ze het groen. Het is ook nog een sociale activiteit, buurtbewoners leren elkaar beter kennen als ze samen die klus aanpakken.

Struikroven zou graag zien dat dit idee voet aan de grond krijgt in de rest van Nederland en is bezig daartoe een stichting op te richten. In Eindhoven krijgen ze inmiddels een seintje voordat kapvergunningen worden uitgegeven. Daarnaast ligt er een uitnodiging van bouwbedrijf Heijmans om te komen praten.

Naam:Holwerd aan Zee
Categorie: Groen
Waar: Holwerd
Website: https://www.holwerdaanzee.nl/

Bewoners maken krimpdorp Holwerd aantrekkelijk door de zee binnen te laten. 

De Nationale Postcode Loterij heeft het plan ‘Holwerd aan Zee’ afgelopen februari aangewezen als een ‘droomproject‘ voor dit jaar. Door een gift van 15 miljoen euro komt het plan om bij het Friese dorp Holwerd een open verbinding te maken met de Waddenzee serieus binnen bereik.

Met het project wordt de Waddennatuur binnendijks gebracht, inclusief eb en vloed. Holwerd aan Zee is bedacht door vier inwoners uit de regio. Ze willen met het natuur- en recreatieproject het gebied uit de economische malaise halen. Holwerd ligt in een krimpregio, het dorp verpauperde omdat steeds meer mensen verhuisden. Er is 65 miljoen euro nodig. Er zijn al toezeggingen van verschillende overheden tot een totaal van 20 miljoen. Met de gift van de Postcode Loterij ligt er 35 miljoen euro klaar. De initiatiefnemers hopen dat de rijksoverheid nu ook met een flinke subsidie komt. Verder loopt er nog een aanvraag bij het Waddenfonds.

Naam: Meten=Weten
Categorie: groen
Waar: Westerveld
Website: https://www.metenweten.com/

Dit initiatief is ontstaan uit wanhoop, aldus de betrokkenen. Burgers maken zich al lang zorgen over het gebruik van pesticiden bij de teelt van bloembollen en lelies. De overheid bemoeit zich er niet mee: kom er samen maar uit boer en burger. Dat lukt niet, is de ervaring van de initiatiefnemers, en dus sloegen ze zelf aan het meten, rond Westerveld, in Drenthe. Met behulp van crowdfunding werden metingen gedaan in (moes)tuinen en natuurgebieden en werden 57 stoffen gevonden. De invloed van pesticiden reikt veel verder dan het perceel van de boer en dus moet de overheid ingrijpen, vindt Meten=Weten. De resultaten leverden uitnodigingen in Den Haag op, bij het ministerie en Kamerleden. Meten=Weten pleit voor wettelijk vastgelegde spuitvrije zones. Regelmatige kloppen groepen burgers uit andere regio’s aan bij dit initiatief om ook zelf onderzoek te gaan doen. De club bestaat pas ongeveer een jaar.

Naam: ‘Stenen eruit, planten erin’: met die aanpak helpen burgers klimaat en insecten.
Categorie: groen
Waar: Heel Nederland
Website: https://www.operatiesteenbreek.nl/

‘Stenen eruit, planten erin’: met die aanpak helpen burgers klimaat en insecten.

Het idee van dit initiatief is heel simpel: stenen eruit, groen erin. Iedereen kan deze bijdrage aan het klimaat leveren en het is nog leuk ook. Steenbreek begon in 2015 als project om tuinen van particulieren in stedelijke omgeving te vergroenen. Dat zorgt voor betere afvoer van water na hoosbuien en verkoeling bij hitte. Vanaf 2018 richt Steenbreek zich ook op de publieke ruimte.

Het ontstenen heeft een groot sneeuwbaleffect. Aanvankelijk deden vijf gemeentes mee, nu zijn het er 130. De stichting werkt samen met allerlei organisaties in onderwijs en natuur. Ook sloten vier waterschappen en een provincie aan. Drie universiteiten en twee hogescholen zijn betrokken met onderzoek en stages. De stichting heeft ook een eigen kennisbank met resultaten en tips voor actie. Bovendien heeft het weghalen van stenen en planten van groen ook sociale effecten in buurten. De organisatie telt 23 vrijwilligers en incidenteel enkele honderden.

Naam: Groente & Fruitbrigade
Categorie: voedsel
Waar: Poeldijk
Website: https://groentefruitbrigade.nl/

Een club van vrijwilligers die imperfecte groente en fruit redt voor de voedselbank.

Dit initiatief past in een brede trend: het tegengaan van voedselverspilling. De Groente & Fruitbrigade redt groente en fruit dat anders weggegooid zou worden. Dichtbij het tuindershart van Nederland, in Poeldijk, zoeken vrijwilligers de kratten en dozen van telers en handelaren door. Gekgevormde producten bijvoorbeeld, die nog prima eetbaar zijn. Leveranciers komen ze brengen of de brigade haalt ze op. Alles wat nog bruikbaar is wordt uitgezocht en belandt bij lokale voedselbanken. De brigade draait helemaal op vrijwilligers, zo’n 26 mensen. De groente en het fruit is voor de voedselpakketten bestemd. Het helpt voedselbanken gezonde pakketten samen te stellen, het aanbod van vers verschilt nogal per regio en periode. Daar komt bij dat de afnemers van de pakketten weinig geld hebben en geregeld moeite een gezonde levensstijl te volgen. Sinds de start in de zomer van 2018 heeft de brigade naar eigen zeggen ruim 400.000 kilo groente en fruit gered. Ruim 10.000 voedselbankklanten per week eten ervan.

Naam: Het Hof van Cartesius
Categorie: Circulair
Waar: Utrecht
Website: https://hofvancartesius.nl/

Dit creatieve collectief bouwt in Utrecht zelf een circulaire, groene werkplek.

Werken in circulaire ruimtes, met uitzicht op groen, om er tussen de middag vegan te smikkelen. Dat gebeurt in het Hof van Cartesius, een circulaire broedplaats in het Werkspoorgebied in de stad Utrecht. Veertig zelfstandige ondernemers hebben er inmiddels hun plek gevonden, dat moet groeien tot 120 in 2020. De ruim duizend vierkante meter werkruimte is, aldus de oprichters, voor 90 procent gebouwd met gebruikte of recyclebare materialen. Het Hof is gasloos, wekt zelf 40.000 kilowattuur stroom op, heeft een eigen moestuin en een ‘wadi’ voor de wateropvang. De ondernemers maken duurzame of circulaire producten zoals bier, brood, meubels en kleding. Er zijn workshops over natuur en hergebruik. De broedplaats kreeg vorig jaar vijfduizend mensen op bezoek, variërend van scholieren en buurtbewoners tot bedrijven uit binnen- en buitenland. Voor Utrecht geldt het als een voorbeeldproject, het sleepte vorig jaar ook de ABN Amro Circular Award voor beste circulaire werkplek in de wacht.

Naam: Recycle Sint
Categorie: circulair
Waar: Amsterdam, heel Nederland
Website: https://recyclesint.org/

Moeder Elif Algu bedacht een ruilmarkt voor speelgoed als Sint-cadeautjes.

Niet iedereen kan met Sinterklaas diep in de buidel tasten om het hele gezin van cadeautjes te voorzien. Voor mensen die weinig kunnen besteden levert het jaarlijkse kinderfeest stress op. Bovendien: er is al zoveel speelgoed in omloop, het is niet bepaald duurzaam om steeds nieuwe spullen te kopen. Daarom bedacht Elif Algu, moeder van twee kinderen, de Recycle Sint Ruilmarkt. De eerste was in Amsterdam, maar Algu wilde het idee over heel Nederland verspreiden. Daarom zette ze een ‘gereedschapskist’ online, zodat ook anderen zo’n markt op kunnen zetten. Dat heeft gewerkt. Er zijn nu 101 markten georganiseerd waar honderden vrijwilligers bij betrokken zijn. Bij elkaar kwamen er al zo’n 5000 mensen op af die zo’n 35.000 stuks speelgoed hebben geruild. Daarnaast is overgebleven speelgoed aan goede doelen gegeven. De eerste Belgische Recycle Sint Ruilmarkt heeft zich inmiddels ook gemeld.

Naam: The Pollinators
Categorie: groen
Waar: Amsterdam
Website: https://www.thepollinators.org/

Burgerbeweging voor het helpen van insecten door bloemen te zaaien.

Dit zijn in het Nederlands ‘de bestuivers’, een organisatie die mensen uit de niet-groene hoek wil aanzetten tot natuurherstel. Met acties en campagnes is het in 2016 vanuit Amsterdam begonnen The Pollinators inmiddels over het hele land verspreid. Zo hebben honderden vrijwilligers volgens de organisatie honderdduizenden vierkante meters grond ingezaaid om bijen en andere bestuivers te trekken en behouden. Dat kan van alles zijn: tuinen, parken, stroken groen langs het spoor en wegen. Dit voorjaar zijn er vijfhonderd ‘voedselbanken voor bijen’ opgezet waarvoor mensen gratis biologisch zaad konden ophalen. ’s Winters richten The Pollinators zich op het planten van bomen en bloembollen. Met de Pollinators Academy doet de organisatie ook aan verdieping met workshops, cursussen en lezingen. “Zonder bestuivers, geen leven”, is de slogan van oprichter Tom van de Beek. The Pollinators werkt samen met kleine, lokale organisaties en grote partijen zoals De Bijenkorf en ASN Bank.

Naam: Ecodorp Boekel
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Boekel
Website: https://www.ecodorpboekel.nl/

Bewoners bouwen in Boekel samen hun eigen klimaatvriendelijke woonwijk

Burgers ontwikkelen in het Noord-Brabantse Boekel een eigen woonwijk, die op en top milieuvriendelijk is. Ze willen 36 ‘circulaire’ (huur)woningen bouwen, met volledig recyclebare materialen. Uniek detail: er komen stroomkabels die zijn geproduceerd van afval. De woningen zelf krijgen zulke goede isolatie dat ze nauwelijks nog energievraag hebben voor de verwarming. Met zonnepanelen wil de wijk in de energiebehoefte voorzien. Verder gaan bewoners eigen voedsel verbouwen. Ook de drinkwatervoorziening willen ze in eigen hand nemen. Ecologen, bouw- en waterbedrijven zijn betrokken in de begeleiding. Maar burgers houden de regie.

Bewoner Ad Vlems is de bedenker van het geheel. Negentien andere volwassenen en negen kinderen helpen mee. De volwassenen werken vrijwillig zo’n twee dagen per week aan de realisatie van de eco-wijk, aldus de initiatiefnemers. Er komt een klimaatneutraal buurthuis, een educatiecentrum, werkplaats en kantoren. Twee boomhutten zijn bedoeld om nieuwsgierige bezoekers mooi uitzicht te geven over het groene paradepaardje.

Naam: M.E.E.R Groen
Categorie: Groen
Waar: Hoofddorp (Zuidelijk deel Noord Holland)
Website: https://www.stichtingmeergroen.nl/

Deze club realiseerde met 1000 vrijwilligers al 35 natuurprojecten sinds 2011.

1 + 1 =5, zeggen ze bij M.E.E.R Groen, waar vrijwilligers samen (nieuwe) natuur aanleggen. Tel maar even mee: de aanleg heeft maatschappelijke, ecologische, educatieve, economische en recreatieve waarde. “Dus we gaan niet klagen of eindeloos vergaderen, maar we steken de handen uit de mouwen en maken er samen een feest van.” Sinds de oprichting in 2011 zijn volgens de stichting met duizend vrijwilligers ruim 35 projecten op 155 hectare gerealiseerd, verdeeld over zes gemeenten. Daar is de club trots op. Want al die projecten dragen hun steentje bij aan het bestrijden van de ‘ecologische crisis’. Planten en bomen halen broeikasgas (CO2) uit de lucht en verhogen biodiversiteit. M.E.E.R Groen werd opgezet door Franke van der Laan, die na 25 jaar carrière in professioneel groenbeheer bedacht dat burgers samen kunnen bijdragen aan een groene revolutie, lokaal en van onderop. Met prijzengeld voor burgerparticipatie kon hij de stichting opzetten. “Leuk voor jou, mij, de wijk, de samenleving.”

Naam: Cykl
Categorie: mobiliteit
Waar: Wageningen
Website: https://www.cykl.nl/

Ewout Oonk zette in Wageningen een netwerk van opgeknapte deelfietsen op.

Studentenstad Wageningen heeft geen treinstation, dus OV-fietsen ontbreken er ook. Daarom richtte Ewout Oonk zelf Cykl op, een netwerk van uit te lenen fietsen. Tweedehands opknappers lapte hij op tot prima tweewielers. Bij een lokale fietsersbond in Bratislava wist hij de software te krijgen waarmee gebruikers digitaal toegang hebben tot het uitleensysteem. Inmiddels hebben zo’n 300 mensen toegang tot 20 fietsen, aldus de initiatiefnemers. Zowel studenten als dagjesmensen lenen de fietsen, voor een klein bedrag. Oonk: “Met dit initiatief wilde ik laten zien dat het niet nodig is om te wachten, maar dat er van onderop ook een bijdrage (hoe klein ook) geleverd kan worden aan het verbeteren van bereikbaarheid.” Een aantal studenten en de plaatselijke fietsenmaker onderhouden de fietsen. Op de tweewielers worden volgens hem – afhankelijk van het weer – zo’n 150 ritten per maand gemaakt. Het netwerk breidt uit, want iedereen in Wageningen kan zijn eigen fiets eraan toevoegen.

Naam: Chinampa in de Polder
Categorie: Groen
Waar: Veenweidegebied
Website: https://www.permaholland.com/nl/blog/chinampa-de-polder

Zij bedachten groener grondbeheer, waardoor de bodem niet daalt maar stijgt. 

Hoe zou de Nederlandse polder eruit zien als we opnieuw zouden beginnen? Bob Klein Lankhorst kwam bij de Azteken terecht. Die gebruikten chinampa’s. Dat zijn ‘multifunctionele akkers’, waar gewassen worden verbouwd op drijvende eilandjes. Dat klinkt volgens Lankhorst ideaal voor het Nederlandse veenweidegebied, dat nu kampt met droogte en bodemdaling. Daarom startte hij vrijwillig met een proef voor de ‘chinampa in de polder’. Als ondernemer van het bedrijf Bodemliefde heeft hij al veel bruikbare, praktische kennis van de ondergrond. Hij ziet de chinampa als het “meest duurzame productieve landbouwsysteem in de menselijke geschiedenis”. Het is een voorbeeld van de circulaire landbouw waar Nederland met de klimaatdoelen naartoe wil, aldus Lankhorst. Hij zoekt boeren die mee willen doen, om van proef naar praktijk te komen. De aanleg van water voor de drijvende akkers pakt de bodemdaling simpel aan. “Wie een kuil graaft, houdt een heuvel over”, zegt de initiatiefnemer. “Op naar bodemstijging.”

Naam: EVA-Lanxmeer
Categorie: Wonen
Waar: Culemborg
Website: http://www.eva-lanxmeer.nl/

Zij ontwikkelden zelf een milieuvriendelijke wijk waar nu 1000 mensen wonen. 

Duurzaam wonen wordt nu langzaam hip. Maar het idee voor E.V.A. Lanxmeer stamt al uit 1993. Toen schreef Marleen Kaptein haar plan voor deze ecologische wijk in Culemborg. Nu wonen er ruim duizend inwoners, met lokale regie op energie, voeding en groen. Alles werd uit de kast getrokken. Van duurzaam materiaalgebruik tot het integreren van water in de wijk. Bewoners konden meepraten, nog voor ze er woonden. Dat is precies de aanpak waar ze bij het Klimaatakkoord nu op hopen. Het plan werd zowel idealistisch als realistisch, waardoor de gemeente het omarmde. De huizen in Culemborg werden zo energiezuinig mogelijk gebouwd. Voor de beperkte energievraag zou een schone energievoorziening komen. Dat gebeurde met zonnestroom en duurzame warmtewinning uit water en de bodem. Kaptein was de spin in het web om dat voor elkaar te krijgen. Zij bracht alle partijen, van overheid tot bouwers, bij elkaar om haar droom realiteit te maken.

Naam: Het Veerhuis
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Vlarik
Website: https://www.veerhuis.nl/

Zij maakten een ‘doe- en kennishuis voor nieuwe economie’ in een oud Veerhuis. 

In een oud Veerhuis begon Henry Mentink vrijwillig een ‘doe- en kennishuis voor de nieuwe economie’. Er zijn allerlei cursussen en creatieve sessies. Sinds 2013 is hij ermee bezig. Zijn doel is dat ecologische uitputting, hebzucht en onderlinge concurrentiestrijd tussen mensen om geld stopt. “Dit alles met het uitgangspunt: relaties gaan voor de baten uit. Als je in liefde en vertrouwen zaken doet kun je niet meer failliet.” Zo’n omslag kan lukken, zegt Mentink, als mensen echt anders gaan nadenken over grond, arbeid en kapitaal. Mentink probeert zelfs de planeet aarde op de Werelderfgoedlijst te krijgen. Een ‘vrije geest’, zo noemt hij zichzelf. Zijn bevlogenheid begon in 1991, toen hij de inmiddels overleden kunstenaar en wereldverbeteraar Pieter Kooistra ontmoette. Geïnspireerd door Kooistra ging Mentink aan de slag, met deelauto’s en een wereldwinkel. Bij het Veerhuis wil hij het goede voorbeeld geven. Geld dat nodig is verzamelt hij met crowdfunding.

Naam: De JoJo
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Sassenheim
Website: http://www.repaircafe-teylingen.nl/jojo-een-introductie.htm

Deze groep met dertig vrijwilligers knapt oude spullen op in een buurtcentrum.

Oude, soms kapotte dingen opknappen en nieuw leven inblazen. Daar draait het om in ontmoetingsplaats De Jojo in Sassenheim. Hoe toepasselijk: De Jojo is gevestigd in een leegstaande supermarkt. Een groep van zo’ dertig vrijwilligers repareert daar spullen. Daarmee verminderen ze overbodig afval en CO2-uitstoot. Er is een weggeefwinkel, een repair café, een houtwerkplaats en een ruimte om fietsen en computers te maken. De Jojo is een werkplaats, maar de gezelligheid staat voorop. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of de maatschappij weten elkaar hier te vinden. Samen zetten ze zich in voor hergebruik. “We maken zo circulaire duurzaamheid voor iedereen toegankelijk”, aldus De Jojo. Befaamd in De Jojo is Lisa’s koffiecorner. Het motto van initiatiefnemer Lisa de Blok is: ‘ontmoeten door te doen’. Met de verkoop van oud textiel, ijzer, elektronica en frituurvet kan het buurtcentrum zichzelf bedruipen. “We draaien volledig op vrijwillige kracht en zonder subsidies.”

Naam: Grip op biodiversiteit
Categorie: Groen
Waar: Berg en Dal

Zij werken met wetenschappers en boeren aan landbouw met oog voor natuur.

Dit project brengt boeren en wetenschappers samen. Die twee groepen kunnen samen uitvogelen hoe boerenland en natuur mooi in elkaar overvloeien. Natuurinclusieve landbouw, zoals dat heet. Dat is goed voor klimaat, een gezonde bodem en soortenrijkdom. De samenwerking klinkt als een open deur, maar het koppelen van boeren en wetenschappers is nodig volgens de werkgroep ‘Grip op biodiversiteit’. “Het zijn twee uiteenlopende werelden die nauwelijks direct met elkaar in contact komen.” Een kerngroep van vijf personen is enthousiast van start. Tiny Wigman is daarbij een belangrijke coördinator. In totaal zijn vijftien mensen betrokken. Het gaat er niet om dat onderzoekers aan boeren gaan vertellen hoe ze moeten werken. Het gaan om de uitwisseling van kennis en kunde. Dat gebeurt op thema-avonden en veldexcursies. De looptijd van het project is om te beginnen 2,5 jaar. Maar de ‘dates’ tussen boeren en wetenschappers kunnen effect sorteren op veel langere termijn, voor duurzame toekomstdoelen.

Naam: Krijg de kleertjes
Categorie: Circulair
Waar: Bunnik, heel Nederland
Website: https://www.krijgdekleertjes.nl/

Een netwerk voor ouders om gebruikte kinderkleding onderling uit te ruilen.

Kinderkleding is verschrikkelijk snel alweer te klein, weet elke ouder. ‘Krijg de kleertjes’ lanceerde daarom een netwerk waarin ouders onderling kunnen ruilen. Dat gebeurt live, bij iemand thuis of in een buurtcentrum. Maar ook digitaal kunnen ouders elkaar vinden om broekjes, truitjes en schoentjes te ruilen. Vier moeders bedachten het platform. Nu zijn er ‘een paar honderd vrijwilligs’ betrokken. Er zijn 33 ruilpunten waar kleertjes uitgewisseld worden en 5500 mensen registreerden zich al online. Steeds weer dure nieuwe kleding aanschaffen hoeft niet langer. “Met name voor mensen met een kleine portemonnee is Krijg de kleertjes een uitkomst. Zo draagt het project bij aan een “sociale en gastvrije maatschappij.” Milieuwinst is er zeker ook. Bij het vijfjarig jubileum van Krijg de kleertjes, eind 2017, berekende het initiatief dat het resultaat optelde tot 10.000 kilo hergebruikte kledingstukken. “De CO2-besparing die dat opleverde was genoeg om met de auto twaalf keer de aarde rond te rijden.”

Naam: Land van Ons
Categorie: Groen
Waar: Heel Nederland

Dit collectief wil 300.000 hectare landbouwgrond opkopen voor herstel van de biodiversiteit. 

Deze burgerbeweging wil grootschalig grond opkopen. Binnen zeven jaar wil de coöperatie 300.000 hectare landbouwgrond in eigen bezit krijgen. Daar is zo’n 18 miljard euro voor nodig, zeggen de bedenkers. Ze roepen burgers met spaargeld op om dat in een collectieve pot te stoppen waarmee de grondaankoop van start kan. Dat is stap één in hun groene plan. Grond die in eigendom van burgers komt, blijft landbouwgrond maar zal extensiever moeten worden bewerkt met oog voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap. “De grond zal de basis zijn voor revitalisering van het landschap”, aldus het collectief. Bomen, hagen en struiken moeten weer de ruime krijgen. Telen, maaien en bemesten kan anders. Met de consument als grondeigenaar zou dat lukken. Ook voor “bewuste verrommeling” moet ruimte zijn. De huidige omgang met land en ruimte is niet toekomstbestendig, aldus Land van Ons. “De mens pleegt roofbouw op natuurlijke rijkdommen, ondergraaft het voortbestaan van vele soorten dieren en planten en daarmee zijn eigen voortbestaan.”

Naam: Duurzaam onderwijs
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland

Een groep docenten (in spé) geeft scholieren informatie over milieu en klimaat.

Voormalig rector Henk Tameling is de drijvende kracht achter dit onderwijsproject. Het is hoog tijd dat klimaat een prominente plek krijgt binnen de schoolvakken, is samengevat zijn doel met Duurzaam Onderwijs. Het platform wil dat het hele schoolsysteem in het voortgezet onderwijs groen kleurt. Een projectgroep van zo’n tien personen spant zich in om dat te ontketenen. Hun aanpak is als volgt: leerlingen die voor hun werkstuk met vragen zitten over milieu of klimaat melden zich. Duurzaam Onderwijs koppelt die scholieren aan masterstudenten van de lerarenopleiding. Zij kunnen de leerlingen begeleiden in het vinden van de juiste bronnen en kennis. Volgens Tameling moet de jongste generatie alle support krijgen. Scholieren in VMBO, Havo en VWO worden betrokken. “Docenten en schoolleiders kunnen niet om de vragen van leerlingen over klimaatverandering heen”, aldus Tameling, die tevens actief is in de Raad van Advies van de Time is Now Foundation.

Naam: Persoonlijk Duurzaam Jaarverslag
Categorie: Duurzaamheid

Henk Tetteroo brengt elk jaar een rapport uit over zijn ecologische voetafdruk.

Henk Tetteroo is de bedenker van het PDJ: het Persoonlijk Duurzaam Jaarverslag. Sinds 2012 brengt de Delftenaar er een uit, over zijn eigen doen en laten in het afgelopen jaar. Hij noteert hoeveel energie, water en voedsel hij gebruikte. Hij registreert zijn afvalstroom en raapt zelf zwerfvuil op (dit jaar pakte hij zijn 100.000ste ‘raapsel’). De sport is voor Tetteroo om ‘groen’ te scoren, met de kleinst mogelijke ecologische voetafdruk. Daar slaagt hij uitmuntend in, door recycling, compostproductie en afvalscheiding. “Als je een wereldburger wilt zijn en je ziet om je heen dat er van alles niet goed gaat, dan moet je daar zelf ook daadwerkelijk iets aan doen”, zei hij in een interview met Trouw. “Het klimaatprobleem is zo groot en veelomvattend, dat is voor een eenvoudige sterveling niet meer te behappen. Ik wil doen wat binnen mijn bereik ligt. En ook dan kun je tot positieve resultaten komen.” Tetteroo hoopt op navolging.

Naam: Stadsgeneeskunde
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://www.dokterbiemans.nl/

‘Stadsdokter’ Biemans laat Rotterdammers ontstressen door samen te tuinieren.

Samen met anderen tuinieren in de buurt is gezond en gezellig, zegt Rini Biemans. De effecten zijn zo heilzaam dat hij sinds vijf jaar de term ‘stadsgeneeskunde’ gebruikt voor zijn project. Eerder was hij ook al jaren bezig met het begeleiden van mensen die in parken en tuinen de handen uit de mouwen willen steken. Het project loopt in Rotterdam en richt zich vooral op achterstandswijken. Naar kwetsbare groepen gaat bijzondere aandacht uit bij de stadsgeneeskunde. De creatieve Biemans toverde verloederde en vergeten hoeken van de stad om tot groene oases, waar spelende kinderen en bewoners van konden genieten, al dan niet tijdelijk. Tuinieren houdt mensen volgens hem gezonder, zowel fysiek als mentaal. Bomen, planten en bloemen in de wijk zijn goed voor iedereen, is zijn overtuiging. Om te zorgen dat een groen initiatief blijft draaien bedacht de ‘stadsdokter’ Biemans dat het zinvol is om enthousiaste buurttuinmannen en –vrouwen te benoemen.

Naam: Blue Battery
Categorie: energie
Waar: Maastricht
Op hoge leeftijd werkt Jan Huynen (1932) aan een Limburgse energiebuffer.

Behalve in de Duurzame 100 had Jan Huynen zó in de serie van Trouw over Yeps (young elderly perons) gekund. Vorig jaar promoveerde hij op 86-jarige leeftijd dolenthousiast op een energieplan. Huynen bedacht een ondergrondse buffer voor groene stroom. Die moet gaan werken dankzij circulerend water, diep in de Limburgse bodem. Al dertig jaar is de oud-zakenman uit Maastricht, tevens een van de grondleggers van kunstbeurs Tefaf, ermee bezig. De ‘Blue Battery’ is volgens hem hard nodig om de klimaatdoelen te halen. Steeds meer windmolens en zonnepanelen gaan groene stroom produceren, maar als de stroomvraag laag is gaat energie verloren. Elektriciteit opslaan in losse batterijen en accu’s van stekkerauto’s is onvoldoende, aldus Huynen. “We moeten dit groots aanpakken, dat past bij de enorme opgave van het Parijse klimaatakkoord.” Het is te danken aan de persoonlijke inzet van Huynen dat zijn idee, waar miljarden euro’s voor nodig zijn, verder wordt onderzocht door (energie)bedrijven.

Naam: Atelier Sam Sam
Categorie: Circulair
Waar: Dalfsen

Naaiattelier in Dalfsen waar vluchtelingen spullen kunnen maken en repareren.

Louise Loman opende vorig jaar een naaiatelier in Dalfsen. Daar kunnen mensen leren om zelf spullen te maken en repareren. Het vrijwilligersproject, Sam Sam genaamd, is gevestigd bij een school, waardoor er af en toe kinderen een kijkje komen nemen. De deelnemers in het naaiatelier zijn buitenlandse vluchtelingen die in Dalfsen kwamen wonen. Hun komst, rond 2016, was Lomans drijfveer om het naaiatelier te beginnen. In de eerste plaats is dat een manier om de nieuwe bewoners te betrekken en ondersteunen. Zeven nationaliteiten komen er samen en leren van elkaars achtergrond. “We spreken alleen Nederlands en delen lief en leed.” Het naaiatelier is tegelijkertijd superduurzaam bezig. Gebruikte naaimachines krijgen er een tweede leven. “Dalfsenaren halen hun overbodige stoffen tevoorschijn en schenken die aan het atelier.” Verder gebruiken naaisters stoffen en bekleding uit de kringloopwinkel om nieuwe dingen van te maken. Ze maken kleding, schorten, kussens, rugzakken, portemonnees en slingers.

Naam: Kleurrijk Groen
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen
Website: https://www.facebook.com/KleurrijkGroen/

Multicultureel netwerk bewijst dat duurzaamheid geen ‘witte bubbel’-thema is.

De stad Nijmegen droeg in 2018 de titel ‘Green Capital’ van Europa. Daar zijn duurzame projecten, door en voor burgers, uit gerold. Kleurrijk Groen is er daar één van. Dit netwerk van burgers zet zich in voor verbreding van groene projecten. Duurzaamheid is geen thema van de ‘witte bubbel’, bewijst het collectief. In het netwerk van Kleurrijk Groen zijn mensen met diverse achtergrond actief. Er zijn natuurexcursies en informatiebijeenkomsten om het gebruik van plastic terug te dringen. De Soedanese, Chinese, Afghaanse, Mauretaanse, Marokkaanse, Bosnische en Surinaamse Nijmegenaren doen mee. Natuur- en milieuorganisaties willen meedoen, zodat ze mensen met diverse roots bereiken. Via bezoek aan huis krijgen bewoners die mee willen doen tips over het besparen van energie. “Het succes van deze activiteiten bevestigt dat in een duurzame samenleving de betrokkenheid van alle burgers essentieel is”, aldus het team. Elf ambassadeurs verspreiden de kennis over milieubewust leven in diverse culturele gemeenschappen.

Naam: Gratis Drinkwater
Categorie: Afval
Waar: Wateringen
Website: https://www.facebook.com/gratisdrinkwater/

Een initiatief voor openbare, gratis watertappunten bij (horeca)-ondernemers.

Het moet snel over zijn met de verspillende wegwerpflessen voor water, zegt Rob van Holstein. Samen met horecaondernemers zet hij een netwerk op van gratis tappunten voor drinkwater. Daar kan iedereen zijn of haar eigen bewaarfles vullen. Om dat te bekostigen heeft het project van Van Holstein een handig commercieel randje. Hij verkoopt recyclebare, roestvrijstalen thermosflessen. “Ze zijn honderd procent duurzaam en hebben een brede opening voor direct drinken”, zo prijs hij de fles aan. De verkoop is een middel om zijn grotere doelen te bereiken, zegt de initiatiefnemer. De aanleg van het openbare netwerk voor drinkwater kan de hoeveelheid zwerfvuil, blikjes en flesjes op straat, terugdringen. Een herbruikbare fles vullen verlaagt de productie van plastic afval. “Dat verlaagt de carbon footprint.” Nog een pluspunt van het project: water drinken is gezond, zegt Van Holstein. De horeca die meedoet krijgt een sticker opgeplakt, zodat voorbijgangers weten dat ze er water kunnen tappen.

Naam: De Groene Pint
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Delft
Website: https://www.students4sustainability.nl/en/de-groene-pint-126

Deze jongeren moedigen duurzaam handelen aan bij studentenverenigingen. 

Studentenverenigingen zijn vaak niet zo bezig met de duurzaamheid van hun activiteiten. Daar wil De Groene Pint, een initiatief vanuit Students 4 Sustainability, verandering in brengen. Daar hebben de jongeren twee manieren voor bedacht. Ze gaan ten eerste de prestaties van meerdere studentenverenigingen in kaart brengen. Zo ontstaat er vergelijkingsmateriaal. Zichtbaar wordt wie er nog winst kan boeken met een ‘groenere’ sociëteit. Door de resultaten te meten kunnen de studentenverenigingen bovendien van elkaar leren. “Niet elke vereniging hoeft het wiel opnieuw uit te vinden.”

Stap twee is dat De Groene Pint een ranglijst gaat publiceren. “Dat is een stimulans om nog harder aan de slag te gaan met duurzame vraagstukken.” Zo’n tien jongeren gaan zich jaarlijks met het project bezighouden. De eerste editie, met een ranglijst van milieutips, verscheen dit jaar. In je studententijd is het als ‘cruciale, vormende periode in het leven’ belangrijk om je voor duurzaamheid in te zetten, aldus De Groene Pint.

Naam: Ecovillage Network
Categorie: Wonen
Waar: Varik
Website: https://ecodorpennetwerk.nl/

In dit netwerk wisselen bewoners van ecodorpen kennis en kunde uit. 

Wie in een ecodorp wil gaan wonen hoeft niet alles zelf uit te gaan zoeken. Er is al een schat aan kennis en ervaringen beschikbaar. Bijvoorbeeld over hergebruik van (bouw)materiaal, de productie van eigen energie, hergebruik van water en grondstoffen en het verbouwen van lokaal voedsel. Wereldwijd zijn er al meer dan 10.000 initiatieven voor ecodorpen, en dat aantal groeit gestaag.

De vrijwilligersorganisatie Ecovillage Network verbindt mensen die een ecodorp willen ontwikkelen met ervaringsdeskundigen. Dat gebeurt met trainingen, bijeenkomsten, nieuwsbrieven en internet. Zeker vijftig vrijwilligers zijn actief betrokken. Het netwerk is bezig met de ondersteuning van 25 ecodorpen, waar gemiddeld dertig tot vijftig mensen (gaan) wonen. Internationale kennis is binnen handbereik: het is de Nederlandse tak van het Global Ecovillage Netwerk. Voor alle ‘ecodorpers’ is naast een lage ecologische voetprint samenwerking van belang. “Ecodorpen tonen aan dat een andere en duurzame levenswijze mogelijk is.”

Naam: Delta Wind
Categorie: Energie
Waar: Goeree Overflakkee
Website: https://www.deltawind.nl/

Duizenden burgers zijn lid van deze ontwikkelaar van schone energieprojecten.

“Ik ben begonnen omdat ik vond dat het anders moest”, aldus David Mol. Hij had een visionaire blik. Dertig jaar terug lanceerde hij daarom het plan om windmolens te bouwen die eigendom zijn van de burgers, niet van commerciële energiebedrijven. Dat creëert draagvlak en lokale winst, was zijn idee. Daarom begon hij op Goeree-Overflakkee met de coöperatie Deltawind.

Met een werkgroep van zo’n 8 vrijwilligers wist hij zijn plannen van de tekentafel tot realiteit te brengen. Inmiddels heeft Deltawind vier windturbineparken in handen. De organisatie zelf is langzaam uitgegroeid tot bedrijf met tien betaalde krachten. Maar door het ledenbestand van ‘een paar duizend’ eilandbewoners, die de energie kunnen afnemen, is Deltawind in de kern een burgerbeweging gebleven. Een kroon op het werk van de coöperatie was de realisatie van het grootste windturbinepark van Nederland. Dat is windpark Krammer. Die molens zijn deels ook in handen van het Zeeuwse burgercollectief Zeeuwind.

Naam: Vers uit de Tuin
Categorie: Voedsel
Waar: Gemeente Utrecht
Website: https://www.versuitdetuin.nl/

Via dit platform delen en ruilen mensen met een moestuin hun oogst lokaal.

Vers uit de Tuin is een online platform waar moestuinders hun oogst delen met buurtbewoners. In veel gemeenten zijn moestuinders ijverig hun eigen groente en fruit aan het verbouwen. En dan is het ineens oogstseizoen… De appels zijn allemaal tegelijk rijp en na drie weken boontjes wil je wel eens iets anders. Via Vers uit de Tuin kunnen moestuinders hun oogst delen met buurtbewoners. Ze maken een foto van hun oogst en zetten het op versuitdetuin.nl.

Buurtbewoners zien het aanbod, halen de producten op en hebben zo ingrediënten voor een gezonde maaltijd. Het resultaat: meer gezonde voeding, minder verspilling en leuke ontmoetingen. Vers uit de Tuin is een initiatief van Monique Boere, Hadewich Hoekstra en Gerdien Dijkstra. Het idee ontstond twee jaar geleden, vanuit de gedachte dat het zonde is om overschotten uit moestuinen weg te gooien. De gemeenten Utrecht, Culemborg, Stichtse Vecht, Waalwijk en Westerveld doen mee aan het project.

Naam: Groene Mient
Categorie: Wonen
Waar: Den Haag
Website: http://www.groenemient.nl/

Burgers maken de Vruchtenbuurt groen met planten en 33 gasloze koophuizen.

Op een voormalige schoollocatie in Den Haag heeft vereniging Groene Mient in een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap een sociaal ecologisch woonproject opgezet. De 33 woningen zijn energieneutraal. Er zijn drie energietypes: volledig elektrisch, zonnewarmte of warmtepomp. De woningen hebben een gemeenschappelijke binnentuin die gezamenlijk wordt onderhouden en waarin wadi’s ervoor zorgen dat regenwater van de daken afvloeit naar de tuin.

Het project begon al in 1994, maar strandde in 2012. Een jaar later lukte het een doorstart te maken waarna de huizen in 2017 zijn opgeleverd. De klimaatbestendige maatregelen, de drie gebruikte energietypes en de wijze van ontwikkelen als burgerinitiatief zijn inmiddels inspiratie voor studenten en architecten uit binnen- en buitenland. Met de 33 huishoudens is het hele traject in gezamenlijkheid uitgevoerd: de aankoop en het bouwrijp maken van de grond, het definiëren van de randvoorwaarden, het selecteren van architect en aannemer, het eens worden over het ontwerp en het realiseren en onderhouden van een gemeenschappelijke tuin met voorzieningen.

Naam: Coast Busters
Categorie: Afval
Waar: Katwijk
Website: https://www.coastbusters.nl/

Deze vrijwilligers maken twee keer per week het strand van Katwijk schoon.

Stichting Coast Busters is ontstaan uit het burgerinitiatief Jutters Katwijk, een groep vrijwilligers die twee keer per week het strand van zwerfafval, met name plastics, ontdoet. Uit de Coast Busters zijn de Straatjutters Katwijk ontstaan, want de plastic soep in zee begint voor een groot deel met het zwerfafval op straat.

Om de binnenwateren schoon te houden organiseert Straatjutters Katwijk de campagne Drijfvuilvissen. Het meest ambitieuze project is de intensieve betrokkenheid bij de proef met een bellenscherm The Great Bubble Barrier, in de monding van de Rijn bij Katwijk. Coast Busters nam het initiatief voor dit experiment. Met luchtbellen worden plastics, ook kleine deeltjes, uit het water geblazen en naar één punt gestuwd, waar het afval makkelijk kan worden opgevist. De eerste proeven met het bellenscherm zijn hoopvol, bleek afgelopen maand. Er wordt voor dit project nauw samengewerkt met onder meer het Hoogheemraadschap Rijnland, met de provincie Zuid-Holland en gemeenten.

Naam: Energy battle
Categorie: Energie
Waar: Hoofddorp
Website: https://www.energybattle.nu/

Dit platform daagt sportclubs uit voor een onderlinge wedstrijd energie besparen.

De Energy Battle, ontstaan bij hockeyclub De Reigers in Hoofddorp, is een innovatief concept gericht op energiebesparing door gedragsverandering. Het combineert een wedstrijdelement met geavanceerde monitoringtechniek en kennisontwikkeling. De hockeyclub ontwikkelende zelf een systeem om het energiegebruik bij te houden. Binnen een jaar werd 1500 euro bespaard op energiekosten.

Voor een duurzaamheidsprijsvraag van de gemeente Haarlemmermeer werden zeven plaatselijke sportclubs uitgerust met het monitoringsysteem van De Reigers. Ziedaar het ontstaan van de Energy Battle. De Energy Battle heeft zich inmiddels bewezen als een zeer succesvol concept, ook scholen doen inmiddels mee. De wedstrijd leidt tot forse energiebesparing. De zeven deelnemers aan de eerste wedstrijd bespaarden samen 58.000 kWh. De vierde battle zal dit jaar een besparing opleveren van meer dan 150.000 kWh. “Wij tonen aan hoeveel er te winnen is met gedragsverandering. Bij de scholen is nauwelijks geïnvesteerd in technische maatregelen en is bijna 100.000 kWh bespaard”, aldus Pieter Verhoogt van Energy Battle.

Naam: De Nieuwe Graanschuur
Categorie: Afval
Waar: Amersfoort
Website: https://www.denieuwegraanschuur.nl/

Een initiatief voor bio-streekproducten zonder verspillende verpakkingen.

Coöperatie De Nieuwe Graanschuur in Amersfoort is niet alleen een winkel met biologische producten uit de eigen regio, maar er worden ook zo weinig mogelijk verpakkingen gebruikt. Van overschotten of producten ‘met een plekje’ worden maaltijden bereid die in de winkel te koop zijn. Leden van de coöperatie die in 2015 werd opgericht praten mee over de bestemming van de winst. De klanten nemen zelf flesjes, bakjes, zakjes en potjes mee. Niet alleen voor thee, groente en fruit, maar ook voor kruiden, peulvruchten, granen, suiker, noten, hagelslag, schoonmaak- en wasmiddelen, olie en ketjap, eieren en de handgemaakte gerechten.

De initiatiefnemers wilden een ander soort winkel, met een aanbod dat mensen aanzet anders te consumeren; van het seizoen, uit de streek, met minder wegwerpverpakkingen. De winkel wordt ondersteund door een groeiende groep van tientallen vrijwilligers en is gefinancierd met geld uit de lokale gemeenschap. De coöperatie werkt samen met soortgelijke initiatieven in Leusden en Maastricht.

Naam: Schoonschip
Categorie: Wonen
Waar: Amsterdam
Website: http://schoonschipamsterdam.org/

Dit is een collectief van bewoners dat woont op duurzame, drijvende woonarken. 

Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa. Meer dan tien jaar geleden begonnen de initiatiefnemers aan een droom: zowel ecologisch als sociaal duurzaam wonen. De wijk is inmiddels bijna af: aan vijf steigers wonen in totaal 46 huishoudens op 30 arken. De arken in het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam-Noord zijn volledig energieneutraal, ze wekken met zonnepanelen en warmtepompen eigen energie op, hebben allen een batterij voor opslag van energie, en zijn verbonden met een smartgrid waardoor onderling in energie kan worden gehandeld.

Waternet draait een pilot om uit zwart water nutriënten te winnen en er is gebouwd met duurzame materialen. De bewoners delen elektrische auto’s. Schoonschip richtte kortgeleden de stichting Pioneer Vessel op, om innovaties en experimenten zowel in de wijk als daarbuiten verder te verspreiden. Schoonschip werkt ‘open source’ en lanceerde deze zomer een online kennisplatform met de titel “Greenprint”, opdat anderen kunnen leren van de ervaringen.

Naam: Den Haag Fossielvrij
Categorie: Energie
Waar: Den Haag
Website: https://www.denhaagfossielvrij.nl/

Een collectief dat de band tussen vervuilende bedrijven en hun stad bestrijdt.

Den Haag Fossielvrij is een groep van zo’n twintig mensen die voor elkaar wil krijgen dat de stad de banden met oliebedrijven als Shell, Total en Aramco verbreekt. De organisatie wil geen nieuwe fossiele investeringen in Den Haag en verzet zich daarom tegen een plan voor een pijpverbinding tussen de Botlek en Den Haag voor transport van industriewarmte om Haagse woningen te verwarmen. Den Haag Fossielvrij heeft zich gevoegd bij Het Groene Consortium, dat wil meebieden om energiebedrijf Eneco te kopen. “We werken aan een 100 procent duurzame en eerlijke transitie die in Den Haag in 2030 klaar moet zijn”, aldus Joeri Oudshoorn, die het initiatief nam voor de aankooppoging. “Als burgerbeweging openen we de ogen van heel veel burgers. We hebben het speelveld van actievoerders vergroot naar de aankoop van een miljardenbedrijf. Fossiele bedrijven moeten nu rekening houden met actievoerders op hun eigen terrein.”

Naam: Het Zoete Land
Categorie: Voedsel
Waar: Leiden
Website: https://www.hetzoeteland.nl/

Deze ecologische tuin bij Leiden biedt stedelingen gezond en lokaal voedsel.

Het Zoete Land is een ecologische stadstuinderij bij het centrum van Leiden. De tuinderij heeft als doel lokaal en duurzaam geproduceerd voedsel op de borden van de stedeling te krijgen en te laten zien hoe toekomstbestendige voedselproductie, in samenhang met de natuur, werkt. Het initiatief is ontstaan uit zorg om het huidige voedselsysteem, verlies van biodiversiteit en gebrek aan kennis over gezonde voedselproductie. Veertig vrijwilligers houden het project overeind en 125 huishoudens maken de tuinderij goeddeels financieel mogelijk en delen in de oogst. Op de tuin worden aan scholen voedsellessen gegeven en mensen met dementie komen er wekelijks bloemen plukken. De tuin is maatschappelijk van waarde geworden. Er is een wachtlijst voor deelneming in de oogst tot in 2022. Het Zoete Land wordt ook gebruikt als park. Het initiatief stimuleert andere projecten. Groentepark de Bontekoe in Leiden is daar het eerste concrete voorbeeld van en wordt momenteel ontwikkeld door Het Zoete Land.

Naam: Groene Connectie
Categorie: groen
Waar: Rotterdam
Website: http://www.degroeneconnectie.nl/

Bewoners koppelen zorginstellingen bij Delfshaven aan lokale groene projecten.

De Groene Connectie is een coalitie van groene bewonersinitiatieven in Delfshaven, Rotterdam West. De coalitie wil de onderlinge ruimtelijke en sociale verbindingen versterken. Zo is er een acht kilometer lang lintpark rond Delfshaven ontstaan uit twintig groene bewonersinitiatieven. Door de initiatieven met elkaar te verbinden kan nieuwe stadsnatuur ontstaan, zo blijkt. Met dit gezonde stadslandschap wordt actief verbinding gezocht met zorg- en welzijnsinstellingen. Zo hangt de kaart van het lintpark in wachtkamers van vijf huisartspraktijken, de artsen schrijven natuur-op-recept uit. Het park verbetert de leefomgeving in dit gebied, het is er koeler op hete dagen, economisch waardevoller, uitnodigender om in te spelen, ecologisch gevarieerder en klimaatbestendiger. In Rotterdam Noord is in navolging van de Groene Connectie een soortgelijk netwerk ontstaan. De mensen uit Delfshaven adviseren dit verse netwerk. De connectie is het sterkste op lokale schaal, opschalen werkt niet. Het project staat of valt bij betrokkenheid uit het gebied, aldus de initiatiefnemers.

Naam: Stadsboeren
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: http://www.stadsboeren.org/

Dit initiatief plaatst mobiele moestuinbakken op leegstaande locaties in de stad.

YIMBY betekent Yes-In-My-Backyard, een speelse variant op NIMBY (Not in my backyard). Het is een initiatief in Arnhem, waarbij burgers voedsel telen in speciale moestuinbakken. YIMBY Arnhem! promoot het zelf telen van voedsel in de stad. De YIMBY moestuinbakken worden gemaakt door hulpboeren en vrijwilligers van de zorgboerderij Hoeve Klein Mariëndaal in Arnhem. YIMBY Arnhem! wil vooral groen dichterbij burgers brengen. Het tweede doel is dat burgers en vrijwilligers elkaar ontmoeten. Jaarlijks ontmoeten vrijwilligers en stadsboeren elkaar tijdens een groen café en een YIMBY-oogstdiner. Inmiddels zijn er meer dan honderd moestuinbakken verkocht aan burgers uit vier wijken in Arnhem. De YIMBY moestuinbak is voor velen een eerste stap naar een moestuin of volkstuin. In 2014 is er een cursus biologisch tuinieren in de stad bijgekomen. Inmiddels hebben tachtig burgers het certificaat stadsboeren gehaald. YIMBY Arnhem! is geïnspireerd op het succes van de grassroots-beweging YIMBY Toronto!

Naam: De Kwade Zwaan
Categorie: Groen
Waar: Uitdam

Deze burgers maken zich hard voor bescherming van open natuuur en wateren.

De Kwade Zwaan bestaat al een tijdje. Opgericht in 1999, in 2008 een stichting geworden. Die heeft tot doel de bescherming van natuur- en milieuwaarden van het Markermeer en IJmeer, de Waterlandse kust van Hoorn tot Durgerdam en het buitengebied van de gemeente Waterland. In het bereiken van die doelen is De Kwade Zwaan behoorlijk succesvol geweest. Het eerste wapenfeit was het voorkomen van de aanleg van een slibdepot in het IJmeer. Een petitie voor het openhouden van het IJmeer leverde 22.500 handtekeningen op. De stichting zorgde er ook voor dat Almere niet buitendijks is gaan bouwen en ook dat er geen verbinding over het water gekomen. Verder heeft de De Kwade Zwaan ervoor gezorgd dat er een passende dijkversterking kwam in Uitdam en langs het traject Uitdam-Durgerdam, met nadruk op natuur-, cultuurhistorische en landschappelijke waarden. De stichting komt daarnaast al twintig jaar op voor de weidevogels in het gebied.

Naam: Dorpsmolen Reduzum
Categorie: Energie
Waar: Reduzum
Website: http://www.dorpsmolen-reduzum.nl/nieuwe-dorpsmolen

De bewoners van dit dorp strijden voor een (nieuwe) eigen windturbine. 

Sinds 1994 exploiteert de stichting Dorpsmolen Reduzum (Doarpsmûne Reduzum) een windturbine waarvan de opbrengst wordt gebruikt om de leefbaarheid van de drie dorpen Reduzum, Idaerd en Friens te verbeteren. De winsten zijn in de afgelopen jaren geïnvesteerd in led-verlichting voor de sportvelden, gezamenlijke inkoopacties van zonnepanelen of isolerende maatregelen bij het dorpshuis in Idaerd. In lesmateriaal voor de school en in de schoolbus die kinderen van en naar de drie dorpen vervoert. In totaal is er zo’n 100.000 euro teruggevloeid naar de dorpen. Maar de molen is hard aan vervanging toe. Na jarenlang touwtrekken met de provincie Friesland, die geen nieuwe molen wilde goedkeuren, is er inmiddels groen licht. Reduzum mag een nieuwe bouwen. Veertig procent van de investering is al toegezegd. De dorpsbewoners zijn bereid bijna 7 ton te investeren- veel meer nog dan zij eerder hadden toegezegd. Eind volgend jaar moet de nieuwe molen er staan.

Naam: Potverdorie!
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: http://potverdorie.nl/

Dit initiatief maakt jams van afwijkend groente en fruit waar telers vanaf willen.

Twee idealistische Amsterdammers, buurtgenoten Charlotte Heine en Joep Weerts, redden sinds 2015 met hun bedrijfje Potverdorie.nl afgekeurd fruit en groente van het ‘doordraaien’. Het begon met het ophalen van de producten bij supermarkten en groothandel. Dankzij het project kwamen het fruit en de groenten terecht in de glazen potjes van Potverdorie.nl. Inmiddels worden ze al benaderd door Nederlandse telers. Zij betalen een faire prijs voor het afwijkende, minder perfecte deel van de oogst. De jams, spreads en chutney’s van Potverdorie hebben hun weg weten te vinden naar delicatessenwinkels en speciaalzaken. ,”Met Potverdorie! willen we laten zien dat je heel erg lekkere dingen kan maken van fruit en groente die om grootte of uiterlijk dreigen te verdwijnen”’, aldus Heine. “Frambozen die te groot zijn voor in het kleine bakje, pruimen die door droogte en zonneschijn te klein zijn om een goeie prijs te leveren op de markt, maar qua smaak ultiem zijn.’”

Naam: Duurzame kledingbanken
Categorie: Circulair
Waar: Groningen
Website: https://www.kledingbankmaxima.nl/

Deze vrijwilligers runnen in de provincie Groningen zes mode-weggeefwinkels.

De zes kledingbanken Maxima in Hoogezand-Sappemeer, Veendam, Winschoten, Delfzijl, Groningen-stad en Het Hogeland in Winsum in de provincie Groningen werken samen volgens eenzelfde concept: ‘modezaak zonder kassa’. Deze maand wordt de zevende kledingbank geopend in Grootegast. Er werken bij Maxima 200 vrijwilligers, er zijn geen betaalde krachten. Elk half jaar komen 7000 bezoekers winkelen uit de zomer- en de wintercollectie. Jaarlijks wordt er in Nederland meer dan 100 miljoen kilo aan kleding weggegooid. Kledingbanken geven kleding een tweede leven en verminderen de afvalberg. Bij een kledingbank kunnen mensen met een uitkering of een laag inkomen gratis komen winkelen. Wekelijks wordt er door Maxima ongeveer 4000 kg kleding ingezameld en gesorteerd. Ongeveer de helft is nog goed en wordt in de winkel gehangen. De andere helft gaat naar een textiel-verwerkend bedrijf. Regionale en landelijke kleding- en schoenenzaken worden actief benaderd om restpartijen te schenken. Ook worden particulieren uitgenodigd om kleding te doneren.

Naam: Sustainable Wardrobe
Categorie: Circulair
Waar: Utrecht
Website: https://www.facebook.com/sustainablewardrobeutrecht/

Deze vriendinnen organiseren gezellige bijeenkomsten voor kledingruil. 

Het begon bij Esmé van Dijk uit Utrecht. Zij kreeg het idee een kledingruil te organiseren nadat ze documentaires had gezien over de fast fashion industry. Daar kwamen direct al honderd vrouwen op af. Haar vriendin Citty de Leeuw sloot zich bij haar aan en samen organiseren zij nu kledingruil-evenementen in Utrecht. “De sfeer is super gezellig”, aldus Citty. “Iedereen vindt het leuk om iemand anders blij te maken met kleding die niet meer wordt gedragen. Iedereen gaat met nieuwe aanwinsten weer blij naar huis.” Afgelopen voorjaar is de vierde editie gehouden. Het gaat niet alleen om het ruilen van kleding. Citty: “We willen de bezoeksters ook inspireren met workshops en seminars over maatschappelijk verantwoord ondernemen in de mode-industrie. Onze missie is om jonge vrouwen te stimuleren duurzamer met hun kleding om te gaan. We willen laten zien dat dat helemaal niet zo ingewikkeld is. Iedereen kan bijdragen aan een duurzamere wereld.”

Naam: Buurtbatterij Weert
Categorie: Energie
Waar: Weert
Website: https://www.weertenergie.nl/zonneparken

Deze club met 250 leden ontwikkelt een zonnepark mét een batterij voor opslag.

Weert Energie is initiatiefnemer van het zonnepark in Altweerterheide bij Weert. De coöperatie (250 leden) koppelt grootschalige opwekking van groene stroom aan een batterij zodat de capaciteit beter kan worden benut en spanningsschommelingen kunnen worden opgevangen. Het project van WeertEnergie, Scholt Energy, TNO en Soltronergy is het eerste in Nederland waarbij een coöperatieve buurtbatterij wordt gecombineerd met het opwekken van duurzame energie. Met subsidie van Economische Zaken is een zonnepark van 1,2 megawatt gebouwd. Doel van dit project is aantonen dat centrale energieopslag voordelen heeft op thuisopslag. Samen met Enexis wordt gekeken of het dorp Altweerterheide (440 huishoudens) op deze manier volledig energieneutraal kan worden. Samen met de gemeente Weert zijn allerlei problemen opgelost. Zo konden er, om te voldoen aan de regels van de brandweer, niet voldoende panelen op de beschikbare grond worden gelegd. Door daken van aangrenzende stallen toe te voegen is dit toch gelukt. Volgens de initiatiefnemers is Altweerterheide nu het meest veilige zonnepark van Nederland.

Naam: Kringlooptuin Haaglanden
Categorie: groen
Waar: Leidschendam-Voorburg

Dit initiatief gaat planten redden die worden weggegooid door tuincentra of hoveniers.

Als dochter uit een agrarische familie zit liefde voor de natuur Vicky van der Krogt in de genen. Ze noemt zichzelf ‘agrarisch pionier’ en werkt bij de stadsboerderij Molenweide in Den Haag. Van der Krogt start deze maand de Kringlooptuin Haaglanden. Die vult ze met bomen, struiken, heesters en vaste planten die door tuincentra, hoveniers en kwekers zijn afgekeurd voor de verkoop. Op het oog voldoen die niet aan de wens van de consument maar met aandacht en hersteltijd wordt het weer prima plantgoed. In de Kringlooptuin snijdt het mes aan twee kanten: het vermindert de berg levend afvalgroen uit de tuinbranche en door de gereduceerde prijzen verlaagt het de drempel om tuinplanten te kopen. De werkzaamheden in de kringlooptuin worden uitgevoerd door 65-plussers die zelf geen tuin meer hebben. Want werken in het groen, weet Van der Krogt, zet mensen in beweging en trekt ze naar buiten. Meer groen in een wijk zorgt voor meer luchtfiltering en een prettiger gevoel.

Naam: Samen-Sneller-Duurzaam
Categorie: duurzaamheid
Waar: Gooise Meren
Website: https://www.samen-sneller-duurzaam.nl/

Dit netwerk in de Gooise Meren bundelt duurzame plannen onder één paraplu. 

Samen Sneller Duurzaam is een beweging waarin inwoners van de gemeente Gooise Meren (met de plaatsen Bussum, Muiden, Muiderberg en Naarden) lokale kennis, kunde en middelen samenbrengen op het gebied van duurzaamheid. De beweging bestaat uit particulieren, ondernemers, de gemeente en maatschappelijke instellingen. Sinds de start in 2017 zijn de deelnemers aan Samen Sneller Duurzaam (tevens de slogan van Urgenda) een aantal werkgroepen gestart. Die richten zich onder meer op duurzaam eten, afval verminderen en afstappen van fossiele brandstoffen. Een groep medewerkers van de gemeente heeft het initiatief genomen voor Meatless Monday in de kantine van het gemeentehuis. Tot het eind van het jaar zal er een ruime keuze aan vegetarische gerechten verkrijgbaar zijn, om zo de ambtenaren te verleiden minder vlees te eten. En in Naarden zijn de inwoners van verschillende wijken bezig om samen hun huizen te verduurzamen door collectief isolatie en zonnepanelen te kopen.

Naam: Lekkernassûh
Categorie: Voedsel
Waar: Den Haag

Dit netwerk van burgers regelt in en rond Den Haag zelf gifvrij, eerlijk voedsel.

In een voormalige gymzaal in Den Haag kun je elke woensdag “lekker nassûh”, goed Haags voor ‘lekker eten’. Er is dan een biologische markt waar pakketjes met groenten van het seizoen en uit de streek worden verkocht. De markt is voor leden, die kunnen afrekenen in geld of in tijd. Het voordeel van Lekkernassûh: geen vervuilende transacties van papaja’s uit Colombia of avocado’s uit Israël, maar gewoon dicht bij huis, uit de omgeving van Den Haag. Behalve het voedselpakket worden er ook speciale streekproducten aangeboden, zoals eieren, kaas, fruit en honing. De markt heeft ook een sociale functie: wie dat wil, kan niet alleen voor een week groente komen halen, maar ook ter plekke een verse maaltijd nuttigen. De markt draait op vrijwilligers. Zij willen een lokaal veerkrachtig voedselsysteem opzetten voor een duurzame samenleving.

Naam: Canal Cups
Categorie: Afval
Waar: Leiden
Website: https://www.canalcups.com/

Bewoners vissen gedumpte plastic festivalbekers op uit de Leidse grachten.

Drie jonge biologen (Auke-Florian Hiemstra, Gabriël Olfhof en Liselotte Rambonnet) uit Leiden zetten dagelijks een foto van een vuil weggegooid plastic bierbekertje op Instagram. Iedere dag een nieuwe. Totdat de gemeente definitief besluit herbruikbare bekertjes te verplichten bij grote evenementen.

Toen de drie eens een kanotochtje maakten, een week na de viering van Leids Ontzet, visten ze over een afstand van 800 meter in de Oude Singel duizend bekers op. Bij oostenwind stromen zulke bekers naar Katwijk en vervolgens de Noordzee in. De biologen wilden hun duizend opgeviste plastic bekers eerst gewoon wegbrengen naar een afvalcontainer, maar besloten een campagne te beginnen om Leiden te dwingen tot het verplicht stellen van statiegeldbekers (‘ecobekers’) voor grote publieksevenementen. Opeenvolgende wethouders kondigen al sinds 2001 ieder jaar opnieuw aan dat Leiden voor alle evenementen de statiegeldbierbeker zal invoeren. Maar het blijft, tot ongenoegen van Hiemstra, Olfhof en Rambonnet, bij vrijblijvend wat roepen. Daarom elke dag die foto van een opgevist smerig plastic bekertje, net zolang tot de gemeente om is.

Naam: Het Peukenmeisje
Categorie: Natuur/ecologie
Waar: Rheden
Website: https://www.facebook.com/HetPeukenmeisje/

Overal en elke dag raapt Bernadette Hakken peuken van straat. 

Op de Veerstoep te Dieren raapt Bernadette Hakken dit voorjaar haar honderdduizendste peuk op. Honderdduizend keer heeft Hakken, die zichzelf ‘het peukenmeisje’ noemt, zich gebukt om op te rapen wat een ander heeft neergegooid. En dat in nauwelijks een jaar tijd. Sigaretten vormen volgens Hakken een enorme milieuramp, zonder dat het publiek het in de gaten heeft. Eén peuk zit vol gifstoffen als lood, arsenicum en pesticiden en vervuilt tot wel 8 liter water met chemisch afval. De sigarettenfilters zijn gemaakt van plastic, dat niet wordt afgebroken in de natuur maar in minuscule deeltjes uiteenvalt. Dieren zien de sigarettenpeuken aan voor voedsel, maar kunnen ze niet verteren en sterven een hongerdood met een maag vol plastic. In Nederland worden jaarlijks miljarden peuken op straat gegooid. Het peukenmeisje raapte ze op in Arnhem, Dieren, Ede, Ellecom, Rheden, Velp, in het bos, maar ook verder van huis, zoals in Maastricht, Roermond, Haarlem, Nijmegen en langs de snelweg A12. Met een tangetje pakt ze ze op, en noteert dan in haar telefoon hoeveel het er zijn. Elke dag zet ze op Facebook een nieuwe tussenstand. Medio september was de berg opgeraapte peuken gegroeid tot 136151.

Naam: De Buitenkans
Categorie: wonen
Waar: Almere
Website: http://www.debuitenkans.nl/

Bewoners maken van de Stripheldenbuurt een volledig milieuvriendelijke wijk.

De Buitenkans in Almere is geen gemiddelde nieuwbouwwijk. Geen strakke lanen en op de millimeter afgeperkte voortuintjes, wel ongemoeid gelaten planten, welig tierende struiken en brandnetels. Ook de warme kleuren van de met hout begevelde huisjes passen precies in het idyllische beeld van de Buitenkans. De wijk, gelegen in de Stripheldenbuurt in Almere Buiten, is een van de grotere ecologische wijken van Nederland. Naast het groene element staat gemeenschapsvorming centraal. Wat rond de millenniumwisseling begon met een advertentie in de krant is uitgegroeid tot een burgerinitiatief met een hoog sprookjesgehalte.

Alle woningen zijn houtskeletbouwhuizen: de huizen kunnen met hetzelfde materiaal op een andere plaats opnieuw in elkaar worden gezet. De daken zijn bedekt met sedum, voor optimale isolatie. De bewoners maken gebruik van een zonneboiler die het water voor de lage temperatuurverwarming voorverwarmt, dat wordt ingezet voor wandverwarming. Ook is de wijk autovrij. De keuze voor groene erfafscheidingen in plaats van schuttingen biedt ruimte voor groen. De bewoners van de wijk bezitten gezamenlijk het buurthuis en het binnengebied met de vijver.

Naam: Guerrilla gardeners
Categorie: Groen
Waar: Bunnik
Website: https://guerrillagardeners.nl/

Dit platform moedigt mensen aan om de openbare ruimte ‘groen’ op te fleuren. 

Zoals het rebellen betaamt, bedienen de Guerrilla gardeners zich van bijnamen. De aanvoerder van de groep is ‘Jenny’, een in Nijmegen tot ecologe en milieukundige opgeleide inwoonster van Bunnik. En zoals het rebellen betaamt, willen de guerrillero’s het bestaande regime omver werpen. Dat wil zeggen: het regime van rommel, verpaupering en overvloedige bestrating. Gewapend met schop, gieter en plantjes, lopen de gardeners door hun stadswijk en veranderen lege bloembakken en verrommelde stukjes plantsoen in bloementuinen. Ze leggen een geveltuintje aan, of zetten mooi gevulde bloembakken neer op straat. Al die bloemen trekken meer bijen en andere insecten aan. En tuinieren in de publieke ruimte, zo is de overtuiging, zorgt geheid voor heel veel praatjes met de buren. Van noord tot zuid zijn de Guerilla Gardeners actief, want overal in het land zijn plekken die wel een tuin kunnen gebruiken.

Naam: Stop invasieve exoten
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: http://invasieve-exoten.nl/

Wilfred Reinhold strijdt tegen schadelijke uitheemse planten en dieren.

In zijn eentje vormt Wilfred Reinhold sinds 2006 de stichting ‘Platform Stop Invasieve Exoten’. Vanuit zijn Amsterdamse bovenwoning strijdt hij tegen de invasieve exoot, plant of dier, van Japanse Duizendknoop tot Tijgermug. Deze soorten zijn niet op eigen kracht maar door de mens in Nederland terecht gekomen. Soms per ongeluk, bijvoorbeeld doordat ze als verstekeling meereizen, maar soms ook opzettelijk, door het verhandelen van exotische vijver- en tuinplanten. Een klein deel van de exoten voelt zich prima thuis in zijn nieuwe omgeving, vermeerdert zich snel en verdringt inheemse soorten. Reinholds oorlog is vooral een juridisch-bestuurlijke. Zo dwong hij bij de Raad van State af dat de NVWA alle vindplaatsen van de Tijgermug openbaar moet maken. Die informatie is belangrijk, omdat de mug ziektes zoals knokkelkoorts en de westnijlziekte kan veroorzaken. Wat Reinhold drijft? “Deze strijd voer ik voor de komende generaties. Voor de toekomst”, zei hij in Trouw.

Naam: Groendomein Wasven
Categorie: groen
Waar: Eindhoven
Website: http://www.wasven.nl/

Vrijwilligers redden en planten bomen en bossen in Groendomein het Wasven.

Het is een kleine oase in de stadse drukte van Eindhoven: Groendomein Wasven, een voormalig landgoed met boerderij en landhuis in een klein natuurgebied. Het terrein, dat al in de dertiende eeuw ontgonnen werd, kwam in de jaren negentig van de vorig eeuw in handen van de gemeente Eindhoven. Die gebruikte het deels om er een woonwijk te bouwen en zette de rest te koop. Een groep burgers ontfermde zich over de boerderij en het landgoed. Zij willen het als eenheid bewaren, vanwege de natuur- en cultuurhistorische waarde. De tuin herbergt bijvoorbeeld een aantal bijzondere bomen, waaronder een plataan van 350 jaar oud. Een stichting, die draait op vrijwilligers uit de nabijgelegen wijk Tongelre, baat in de boerderij een restaurant, een bakkerij, een koffiebranderij, een groenwerkplaats en een winkel uit. Ook wordt er aan natuureducatie gedaan en is er een tuinbouwbedrijf. Over het landgoed is een wandeling van drie kilometer uitgezet. Groendomein Wasven biedt dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking. Het restaurant werkt met regionale, fairtrade en biologische producten, waar mogelijk uit de eigen bakkerij en koffiebranderij.

Naam:Windpark de Spinder
Categorie: energie
Waar: Tilburg
Website: https://www.spinderwind.nl/

Dit collectief van 700 burgers zet een groen energiebedrijf op met windmolens.

In het gebied Spinder in Tilburg-Noord is dit voorjaar begonnen met de bouw van vier windturbines die eind dit jaar gaan draaien. Een groep burgers, verenigd in lokale energiecoöperaties, is mede-eigenaar van het windpark. De eerste ideeën ervoor werden geboren in 2012, in een samenwerking van de gemeente Tilburg met waterschap De Dommel en afvalverwerker Attero. Zij zochten, met het oog op betrokkenheid en draagvlak bij de bevolking, contact met lokale energiecoöperaties. Zevenhonderd burgers in de omgeving namen een tiende van de financiering van de windmolens voor hun rekening. Ze kochten zesduizend aandelen à 250 euro. Zij krijgen twintig jaar lang ieder jaar een deel van de investering terug. De vier windmolens van 91 meter hoog komen op terreinen van Attero, van het waterschap en van de gemeente. De turbines gaan eind dit jaar draaien en leveren dan genoeg groene stroom om 7500 huishoudens van elektriciteit te voorzien. Overtollige stroom wordt verkocht en van de winst worden nieuwe duurzame projecten bekostigd.

Naam: GoedVolk
Categorie: afval
Waar: Utrecht
Website: https://goed-volk.net/

Deze burgerclub strijdt tegen plastic vuil op de Utrechtse Heuvelrug.

GoedVolk is een initiatief van een groep inwoners van de Utrechtse Heuvelrug die een positieve bijdrage willen leveren aan de duurzaamheid van hun regio. Ze proberen ieders talent in te zetten voor kwesties die van belang zijn in de lokale samenleving. Zo is er een groep die werk wil maken van de grote hoeveelheid plastic die jaarlijks ook de Utrechtse Heuvelrug binnendringt. Een andere groep burgers onderzoekt initiatieven die de lokale economie ‘met respect voor onze aarde’ een impuls geven, zoals ondernemers die met respect voor de natuur een boerenbedrijf runnen of die hun bedrijfsvoering volledig circulair proberen te ontwikkelen. Ook denkt GoedVolk mee over de toekomst van de Van Braam Houckgeestkazerne en het omliggende gebied in Doorn. De mariniers die daar nu gehuisvest zijn, verhuizen in 2022 naar Vlissingen. De leden van GoedVolk willen bijdragen aan een duurzame herbestemming van het terrein. GoedVolk is geen stichting of vereniging maar ziet zichzelf als een zwerm, “een organisch geheel waar mensen invliegen en uitvliegen”.

Naam: GRN United.nl
Categorie: duurzaamheid
Waar: Heerhugowaard
Website: https://grnunited.nl/

Simone Jansen opende een online platform met tips over duurzamer leven.

GRN United.nl is een online platform waarop een vaste groep bloggers verslag doet van hun pogingen om duurzaam te leven. ‘GRN’ is daarbij een afkorting van ‘green’ en de bloggers (22 vrouwen en één man) heten ‘inspirators’. Oprichter van het platform is dertiger Simone Jansen en Michelle Tomaselli uit Heerhugowaard. Zij benadrukt dat de bloggers geen moraalridders of perfecte mensen zijn, maar ‘mensen zoals jij en ik’. Zij geven tips over het verminderen van plasticverbruik, over verantwoorde mode, wasbare luiers en tuinieren in de moestuin. Bij GRN United zijn ook duurzame webshops aangesloten, dat wil zeggen winkels van eigenaren die bewust kiezen voor een duurzamere productiemethode, duurzaam geproduceerde merken inkopen of op een creatieve manier omgaan met recyclingtechnieken. Perfectie bestaat niet, vindt Simone Jansen, het gaat volgens haar om de eerste stappen die deze ondernemers zetten om de dingen anders te doen. Dat geldt voor GRN United in zijn geheel: op de site gaat het over “alles wat wij zelf kunnen doen om de aarde leefbaar te houden”.

Beeld: @moesmeisje fotograaf: Thomas Duiker (Dyvemedia).  

Naam: Honey Highway
Categorie: Groen
Waar: (Schipluiden) Nederland
Website: http://www.honeyhighway.nl/

Project voor het redden van bijen met bloemen in de berm van (spoor-)wegen.  

Het eerste bijenvolk van Deborah Post, biologisch-dynamisch imker in het Zuid-Hollandse Schipluiden, ging dood. Het kwam door een gebrek aan voedsel in de omgeving, die vooral bestaat uit weilanden met raaigras. Maar bijensterfte verarmt de natuur, want bijvoorbeeld fruitbomen hebben bijen nodig voor de bestuiving. Toen tussen Rotterdam en Delft de snelweg A4 werd doorgetrokken, ging bij Post een lichtje op. Zouden de onbemeste wegbermen niet ingezaaid kunnen worden met wilde bloemen en kruiden, die weer dienen als voedsel voor bijen, vlinders en andere insecten?

Ze richtte de stichting Honey Highway op, die in samenwerking met Rijkswaterstaat, wegenbouwers en gemeenten bermen en dijken inzaait met biologisch bloemenzaad. De eerste Honey Highway langs de A4 in Midden-Delfland werd in 2015 ingezaaid. Inmiddels zijn er ook ‘bijensnelwegen’ in Noord-Holland, Gelderland en rond Schiphol. Met de betrokken partijen maakt Post ook afspraken over de tijden en de manier van maaien, zodat er voldoende voedsel is voor de bijen om te overwinteren. Het is de bedoeling om op deze manier een derde van de braakliggende schrale gronden in Nederland in te zaaien.

Naam: Het Eetbare Plantsoen
Categorie: voedsel
Waar: Amsterdam
Website: https://www.facebook.com/HEPmoestuin/

Bewoners onderhouden hun eigen moestuin en boomgaard: de oogst delen ze.

Het kostte een jaar aan plannen maken, voorstellen schrijven, vergaderen en gesprekken voeren met de gemeente en woningbouwvereniging, maar toen hadden de bewoners van de Borgerbuurt in Amsterdam-West het voor elkaar: het Nicolaas Beetsplantsoen, dat voorheen door de gemeente werd onderhouden, mochten ze deels zelf gaan beheren. Ze maakten er een moestuin van, Het Eetbare Plantsoen.

Het begon klein, in 2016. De gemeente Amsterdam was content met de gang van zaken en bood ook de rest van het plantsoen aan. Daar kwam een boomgaard. Maar dan wel met dwergvarianten van fruitbomen, want de gemeente wil niet dat de begroeiing hoger dan 1 meter 75 wordt. Inmiddels heeft het plantsoen ook een sociale functie: elke zondag tuinieren buurtbewoners samen. Straatgenoten leren elkaar beter kennen in de tuin. Ze kunnen er terecht voor appels en kersen, een praatje, een biet of een krop sla.

Naam: Bijenflinterlint
Categorie: groen
Waar: Tussen Leeuwarden-Sneek
Website: https://bijenflinterlint.jimdo.com/

Burgers zaaien samen insectvriendelijke bloemen tussen Leeuwarden en Sneek.

De voormalige Friese gemeente Littenseradiel werd in 2018 bestuurlijk ontmanteld. Tien van de 29 dorpen vielen voortaan onder Leeuwarden. De dorpsbewoners vonden dat de stad een prachtig geschenk in de schoot geworpen kreeg. In de aanloop naar de gemeentelijke herindeling vroeg een groep burgers zich af hoe de nieuwe band tussen Leeuwarden en de dorpen gesymboliseerd kon worden.

Ze bedachten het BijenFlinterLint, een bloemrijke berm waar het voor bijen en vlinders goed toeven is en die de biodiversiteit vergroot. Zo worden de bermen welhaast een ecologische hoofdstructuur. In 2017 zaaiden ze ruim tien strekkende kilometer in met bloemenzaad, daarbij geholpen door meer dan tweehonderd leerlingen van zeven scholen. In 2018 herhaalden ze dat, nu ook met scholen uit de stad Leeuwarden. Het burgerinitiatief draagt de naam Nij Baarderadiel en heeft als pijlers ‘gemeenschap’, ‘verbinding’ en ‘biodiversiteit’. Het motto: ‘Zaai, mensen, Zaai!’

Naam: Grachten van Smaragd
Categorie: Groen
Waar: Amsterdam
Website: https://www.grachtenvansmaragd.nl/

Deze burgers willen alle woonboten in de hoofdstad voorzien van een groen dak.

Amsterdam telt ruim 2500 woonboten. Wat als we die nu behangen met groene daken, dacht Rian Verpalen van ‘Grachten van Smaragd’. Het initiatief wil in 2025, wanneer Amsterdam haar 750-jarig bestaan viert, alle woonboten voorzien van een groendak. Met een ‘nieuw schitterend groen sieraad’ wil het burgerinitiatief het lichtenspektakel bij de viering het 700-jarig bestaan in 1975 evenaren. Als dat lukt is de hoofdstad twintig hectaren – de grootte van het Vondelpark – aan groen rijker. Het project ondersteunt en informeert woonbootbewoners bij subsidieaanvragen en de aanleg van het groendak zelf. Met hun isolerende eigenschap hebben sedumdaken een sterk verkoelende effect, wat goed is voor de energiefactuur. Bovendien verhogen ze niet alleen de levensduur van de daken, maar ook het woonplezier van de bewoners.

Intussen is het project uitgegroeid tot een samenwerkingsverband tussen buren, waterbewoners van binnen en buiten Amsterdam. Inmiddels zijn honderd Amsterdamse woonboten bedekt met een groene laag. Ze namen al boten op de Baarsjeskade, de Stadhouderskade, de Da Costakade, de Prinsengracht en de Hugo de Grootkade onder handen. 

Naam: 50 Tinten groen
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Zwolle
Website: https://50tintengroenassendorp.nl/

Bewoners van Assendorp vergroenen hun hele wijk: van de huizen tot verkeer.

In de warmtevisie die de gemeente Zwolle opstelde, was de wijk Assendorp zowat de laatste in de rij om van het gas af te gaan. ‘50 Tinten groen’ besloot de handen zelf uit de mouwen te steken. Bewoners van Assendorp besloten hun hele wijk te vergroenen. Dat gebeurde door vijftig verschillende groene acties op touw te zetten. Zo namen bewoners het initiatief om de huizen te isoleren, energie te besparen en de wijk van meer groen te voorzien. Dat resulteerde in honderd zonnepaneelaanvragen, 89 geveltuintjes, 40 groene daken, 25 waterbergingen, en 75 auto’s die op afstand worden geparkeerd en tientallen deelauto’s. Door middel van infoavonden, brainstormsessies, huiskamerspelletjes of het onderling uitwisselen van informatie over energiebesparing werd duurzaamheid onderdeel van het dagelijks leven Zwolse wijk. Het doel? De wijk energie doen besparen, huizen comfortabeler maken en de uitstoot beperken. Kortom: de wijk leefbaar maken.

Naam: Insecten tellen
Categorie: Groen
Waar: Tilburg
Website: https://www.knnv.nl/afdeling-tilburg/kaaistoep

Vrijwilligers tellen bij Tilburg al 25 jaar insecten om te zien hoe het met ze gaat.

Tellen, vangen en benoemen. Dat is wat vier vrijwilligers, verbonden aan Vereniging voor Veldbiologie, een landelijke vereniging van natuurliefhebbers, al 25 jaar doen met insecten. Sinds 1995 is lokale KNNV-afdeling actief in de Kaaistoep, een natuurgebied van ongeveer 450 hectare ten zuidwesten van Tilburg. Maar ook in aangrenzende bos- en heidegebieden. De insectenwerkgroep doet voornamelijk onderzoek naar de biodiversiteit. Er wordt gekeken naar insecten zoals onder andere libellen, sprinkhanen en kakkerlakken, dagvlinders, macro-nachtvlinders, vliegen, vliesvleugeligen en kevers maar ook wantsen, netvleugeligen, kokerjuffers, stofluizen en sluipwespen. Al meer dan 10 jaar wordt er jaarlijks een verslag gemaakt van de bevindingen. Die rits aan waarnemingen levert goed gedocumenteerd materiaal op. Informatie die ten dienste staat aan de wetenschap wetenschappers. Zo was recent onderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen, waarin een opvallende afname van het aantal insecten werd geconstateerd, onder andere gebaseerd op de KNNV-onderzoeken in de Tilburgse Kaaistoep.

Naam: De Warren
Categorie: Wonen
Waar: Amsterdam
Website: https://dewarren.co/

Jonge mensen organiseren dat er 36 betaalbare, duurzame huurhuizen verrijzen.

Duuzaam, circulair en gemeenschappelijk. Dat zijn de sleutelwoorden waar het project De Warren op steunt. Het is de eerste zelfbouw-wooncoöperatie van Nederland. Een groep van 50 jonge mensen wil 36 betaalbare en duurzame huurhuizen laten verrijzen op Centrumeiland in Amsterdam. De coöperatie is verantwoordelijk voor ontwikkeling, bouw, ontwerp en beheer van het pad. Het complex moet duurzaam en energie-neutraal zijn en is bedoeld voor een diverse sociale woongemeenschap. De Warren mikt op een diverse groep mensen: van starters tot gezinnen met kinderen. Het gebouw wordt opgetrokken met duurzame bouwmaterialen zoals hout, gebruikt zonnepanelen en ambieert optimale isolatie. Niet alleen wordt in het gebouw CO2 opgeslagen, warmte en energie worden lokaal opgewekt, regenwater opgeslagen, ook een serre moet de bewoners van groenten voorzien. Het project hoopt navolging te krijgen en wil een toonbeeld zijn voor de toekomst. De opgedane kennis en expertise wil de coöperatie delen met iedereen die soortgelijke ambities koestert.

Naam:#UrbanNatureAmsterdam
Categorie: groen
Waar: Amsterdam
Website: http://www.urbannature.amsterdam/ 

Amsterdammers ontwikkelden een plattegrond die mensen wijst op stadsnatuur.

De natuur in de stad wordt ondergewaardeerd. Daarom ontwikkelden Amsterdammers een plattegrond die mensen wijst op stadsnatuur. ‘Urban Nature Amsterdam’ is de allereerste kaart die uitsluitend alle groene en blauwe plekken in Amsterdam laat zien. Het product is speciaal ontworpen in de hoop dat bewoners en bezoekers de stedelijke natuur gaan koesteren.

De grote papieren kaart toont aan hoe groen en blauw Amsterdam kleurt: van parken, tuinen, natuurspeeltuinen, sportvelden, grachten, meren tot polders en bossen. De achterzijde is een aanmaning: ontdek de natuur, draag bij en leer. Het project, gesteund door 150 particulieren, initiatieven, instellingen en bedrijven kwam tot stand door crowdfunding. Tegelijk is de kaart ‘Urban Nature Amsterdam’ een ode van de makers aan Amsterdam. Deze kaart, waar het grijs van de gebouwen en wegen niet op wordt aangegeven, wil de gebruiker de stad vanuit een ander perspectief laten zien. Een soort lekkermakertje voor de ruim 10.000 soorten flora en fauna die Amsterdam rijk is.

Bewoners regelen groene daken in hun wijk, 70 van de 110 huizen kregen er één.

De natuur moet meer ruimte krijgen. Daarom namen bewoners uit de wijk Kattenbosch in Rosmalen het heft in eigen handen. In eerste instantie gebeurde dat door het aanleggen van bloemenweide en het stimuleren van inheemse bloei. Maar de grootste verwezenlijking van de buurt is zonder twijfel de aanleg van groene daken. Met behulp van subsidies van de gemeente ’s-Hertogenbosch en waterschap Aa en Maas kregen inmiddels bij 65 van de 110 huizen uit de wijk een sedumdak. Totale oppervlakte: 2000 vierkante meter.

De gevolgen van deze ingreep zijn vanzelfsprekend. De levensduur van de daken ging de hoogte in, het zorgde voor een verkoelend effect in de zomer en het heeft ook een esthetische functie. Volgens het burgerinitiatief is de aanleg ‘een zinvolle bijdrage om het grilliger klimaat het hoofd te bieden’. De wijk kampte voorheen met wateroverlast wat verschillende bewoners over de streep trok.

Naam: Enjoycleaningup
Categorie: Afval
Waar: IJsselstijn
Website: https://enjoycleaningup.com/

Zij motiveren wereldwijd hondenbeziters om afval te rapen tijdens het uitlaten.

Stel dat we onze liefde voor dieren koppelen aan de strijd tegen zwerfafval? Als elk baasje bij het uitlaten van zijn hond een rondslingerend blikje of flesje voor zijn rekening neemt? Ongedwongen en toch efficiënt. Dat is het idee van Enjoycleaningup, een project dat wereldwijd hondeneigenaars aanspoort haar eigen omgeving tijdens het uitlaten schoon te houden.

Inmiddels lukte dat al bij 300 eigenaars in twaalf landen. Wat Nederland betreft is er nog een hele weg af te leggen. Hoewel de initiatiefnemers zelf inmiddels te druk zijn om zelf achter zwerfafval aan te gaan, telt Nederland twee miljoen andere honden wiens baasje nog op het idee moet worden gebracht. Maar er is hulp op komst. Daarvoor schakelde oprichter Alex van Eck de hulp in van hondenscholen van Martin Gaus. De scholen leiden 120 Nederlandse hondenbezitters op om hun huisdier zelf te laten trainen in de jacht om het afval.

Naam: Gasloos Huis 1905
Categorie: Energie
Waar: Veendam

Paul Joosten uit Zuidwending haalde zelfstandig zijn historische huis van het gas.

Paul Joosten uit Zuidwending haalde zelfstandig zijn historische huis uit begin vorige eeuw (1905) van het gas. Dat gebeurde door voegen en spouwen te isoleren, 24 zonnepanelen op het dak te zetten, een 82 vierkante meter groot sedumdak aan te leggen. Kostprijs? 25 duizend euro. Toch verdiende Joosten deze grote investering terug in zes jaar door zijn negatieve energierekening. Daarnaast wil hij deze boodschap van duurzaamheid uitdragen naar de gemeenschap. Via een buurtinitiatief waarvan hij deel uitmaakt hielp hij al dertig gezinnen het huis te isoleren en zonnepanelen aan te brengen. Sinds twee jaar leeft Joosten zelf fossielvrij. Zijn eeuwenoude huis is voor nieuwsgierigen op afspraak te bezoeken. Sinds 2013 kregen 200 mensen een rondleiding tijdens de open dagen of een thematour.

Naam: Mooi Binnenveld
Categorie: Groen
Waar: Binnenveld (Wageningen-Ede-Veenendaal-Rhenen)
Website: https://mooibinnenveld.nl/

Burgers brachten 400.000 euro bijeen om hooilanden in oude glorie te herstellen.

Een groep burgers uit Wageningen heeft 400.000 euro bijeengebracht om vijftig hectare natuur te kopen. Het Binnenveld, een agrarisch gebied tussen Ede en Wageningen wordt daardoor opnieuw ongerepte natuur. De werkzaamheden begonnen vorig najaar en moeten eind dit jaar afgerond zijn. Vijf jaar geleden ontstond het plan uit een samenwerking tussen lokale boeren, overheden en natuurbeschermers. Nooit eerder werd in Nederland met crowdfunding op deze schaal nieuwe natuur ontwikkeld. Eind 2017 werd gestart met de inschrijving op certificaten van 1000 euro, waarmee de donateur symbolisch eigenaar kan worden van duizend vierkante meter nieuwe natuur. Allemaal met als doel de hooilanden in oude glorie herstellen. Twee natuurgebieden liggen er al: de Bennekomse Meent en de Bennekomse Hooilanden, maar het gebied wordt nu een stuk groter, completer en is straks aaneengesloten.

Naam: Waterlandse Weiden
Categorie: groen
Waar: Amsterdam
Website: https://www.dewaterlandseweiden.nl/

Zij vormen 45 hectare grond om van akker tot waterrijk gebied voor weidevogels.

De vogels moeten het land weer worden in gelokt. Dat is wat Waterlandse Weiden met haar project wil bereiken. Daarom vormden zij 45 hectare grond aan akkers om tot waterrijk gebied voor weidevogels. Het project wil een antwoord bieden op de intensieve landbouw door terug oog te hebben voor natuurbehoud. Dat begint met het gebied aantrekkelijk te maken voor weidevogels. Onder andere door het land te bevochtigen, bemesting af te zweren en het broedseizoen te respecteren.

Daarmee wil het collectief, dat samenwerkt met de provincie Noord-Holland en Staatsbosbeheer een voorbeeld zijn in het bijzonder voor boeren. Dat loont: de Waterlandse Weiden telt zeker 150 verschillende vogelsoorten. Bij het initiatief zijn gepensioneerde boswachters, maar ook boeren betrokken. De initiatiefnemers willen het gebied dat ze nu hebben verder uitbreiden in de hoop dat ten noorden van (‘boven’) Amsterdam een groot natuurgebied ontstaat.

Naam: Fête de la Nature
Categorie: groen
Waar: Geesteren (Gelderland)
Website: https://fetedelanature.nl/

Deze club organiseert elk jaar een natuurfestival voor duizenden (stads)mensen.

De band tussen mens en natuur is niet meer wat het geweest is. Dat wil Fête de la Nature graag herstellen door de jaarlijkse organisatie van een natuurfestival voor duizenden mensen over het hele land. Het festival, dat toe was aan haar zesde editie, trok dit jaar 33.000 bezoekers. Het evenement dat steeds eind mei op verschillende locaties middenin de natuur plaatsvindt, legt het initiatief bij de lokale gemeenschap zelf. Die krijgt carte blanche wat programma betreft. Of het nu sport- of cultuurgerelateerd, een stadspark of een natuurterrein het decor is, de gemeenschap krijgt het heft in handen. Zonder de aanvankelijke doelstelling uit het oog te verliezen: Nederlanders op feestelijke wijze met natuur in contact brengen.

Naam: Glaskring
Categorie: Wonen
Waar: Eindhoven
Website: https://www.woonbedrijf.com/nieuws/nieuwsberichten/glaskring-circulair-wonen-op-strijp-s

Dit collectief gaat 20 sociale ‘circulaire’ huurwoningen bouwen van oud materiaal.

Dit collectief van zeven Eindhovenaars wil 20 sociale circulaire huurwoningen bouwen van oud materiaal. Daarbij wordt elk gebruikt materiaal of product ter discussie gesteld. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van sloopmateriaal dat uit hun eigen woningen komt, zoals houten planken en trappen. Het project heeft de intentie om over 10 jaar helemaal circulair te werken bij sloop-, bouw- en renovatieprojecten. De woningen, geschikt voor huishoudens van een tot vier personen worden via een reguliere huurtoewijzing verhuurd. De locatie Strijp-S ligt op de grens van arbeiderswoningen en een oud industriegebied. Het project gebeurt in samenwerking met woningcorporatie Woonbedrijf, dat hiermee expertise wil inwinnen over circulair bouwen. De corporatie hoopt deze kennis in de toekomst zelf te kunnen inzetten. Het team wordt ondersteund door experts op het gebied van stedenbouw en architectuur. Glaskring hoopt de woningen in 2020 bewoonbaar te maken.

Naam: NDSM Energie
Categorie: energie
Waar: Amsterdam
Website: https://ndsmenergie.nl/

Bewoners werken zelf aan energiebesparing en windmolens in de hoofdstad.

NDSM Energie is een energiecoöperatie voor en door ondernemers. Het project is een samenwerking van bewoners en bedrijven die van de NDSM-Werf in Amsterdam het meest duurzame en innovatieve bedrijventerrein van Nederland wil maken. Zestig bedrijven hopen er in 2030 energieneutraal te kunnen opereren. Daarvoor werkt NDSM Energie, dat onder andere Hema, Febo, Hilton en Viacom onder haar vleugels heeft, aan de eigen opwekking van duurzame energie en de levering ervan. Duizenden panelen glimmen nu al op de daken van hun kantoren. Daarnaast wordt nu bijna een decennium gewerkt aan een windpark van drie molens in Amsterdam-Noord. Als hun windmolen- en zonnepanelenproject gerealiseerd wordt, hoopt het project groene energie te kunnen leveren aan 8000 Amsterdamse huishoudens: ‘Lokaal, groen en betaalbaar’.

Naam: BROOD-nodig
Categorie: Afval
Waar: IJsselstein
Website: https://mvbroodnodig.nl/

Marie-José de Zeeuw prijst de katoenen broodzak (in plaats van plastic) aan.

De plastic broodzak? Die is verleden tijd. Althans, als het aan Marie-José de Zeeuw uit IJsselstein ligt. Met haar burgerinitiatief BROOD-NODIG introduceert ze de katoenen broodzak. Het project probeert zowel winkels als consumenten te stimuleren om de zogeheten single-use plasticverpakkingen af te zweren. Dat kan alleen als daar een levensvatbaar alternatief voor is: de katoenen broodzak dus. De Zeeuw begon klein, maar twee jaar na de oprichting kreeg ze al zeker 80 winkels in ruim 30 gemeentes zover om de katoenen broodtasjes te verspreiden. De teller staat inmiddels op meer dan 5000 exemplaren. Volgens de organisatie wordt hiermee jaarlijks ruim 500.000 plastic verpakkingen bespaard. Dat zijn de rauwe cijfers. Er is meer. Met deze actie wil de initiatiefneemster in de hoofden van de consument kruipen. Die moet zich ervan bewust worden dat er duurzame alternatieven zijn voor de milieuvervuilende verpakkingen. Ook andere etenswaren kunnen groenten, kaas of vlees kunnen immers plasticvrij worden vervoerd.

Naam: De EnergyParty
Categorie: Energie
Waar: Den Haag
Website: https://www.energyparty.nl/energyparty-den-haag/

Deze club organiseerde al 200 thema-feestjes over energie bij mensen thuis.

Een feestje rondom de energierekening. Zo omschrijft Marco van Steekelenburg, medeoprichter van EnergyParty hun project. Deze club organiseerde al 200 themafeestjes over energie bij mensen thuis. De opzet? Vijf tot tien buren, collega’s, vrienden of kennissen komen samen om hun energierekening naast elkaar te leggen. Het doel van EnergyParty is om deelnemers inzicht te geven hoe ze die rekening omlaag kunnen krijgen en hoe ze energie kunnen besparen en duurzamer kunnen leven. Er wordt gebruik gemaakt van elkaars inzichten en ervaringen.

Volgens de initiatiefnemers is het de manier om nieuwe doelgroepen aan te boren en de energietransitie te versnellen. In de regio van Den Haag werden al ruim 200 van deze feestjes georganiseerd. 1500 huishoudens werden al gediend met deze aanpak. Met behulp van de gemeente Den Haag zijn ze ook al actief in omliggende gemeenten. Ook willen ze hun activiteiten van de woonkamer het internet op krijgen.

Naam: Grunneger Power
Categorie: energie
Waar: Groningen
Website: https://grunnegerpower.nl/

Dit collectief met 1500 leden haalt energie uit eigen zonnepanelen en molens.

Energiecoöperatie Grunneger Power zet zich al sinds 2011 in voor de productie van zonne- en windenergie in Groningen, de provincie die zo te lijden heeft onder de gasboringen. Grunneger Power zorgt er naar eigen zeggen voor dat ‘duurzame wensen professioneel worden ondersteund’, waarbij leden elkaar zoveel mogelijk helpen. Voorlichting aan particulieren en bedrijven – bijvoorbeeld over wet- en regelgeving – hoort daar vanzelfsprekend bij, om de energiekosten te drukken en Groningen groener te maken. Ook worden met bewoners wijkenergieplannen ontwikkeld, op dit moment met de bewoners van de Groningse wijk Paddenpoel. Daar moet een warmtenet komen. Grunneger Power heeft verder met de gemeente een zonnepark aangelegd te Hoogkerk, waar deelnemers van de coöperatie zonnepanelen kunnen kopen. Voor ondernemers in Groningen is een online tool ontwikkeld, maar ook een coach beschikbaar die de investeringen in duurzame energie zo simpel en inzichtelijk mogelijk maakt.

Naam: Kracht in NL
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Den Haag
Website: https://maex.nl/

Dit platform geeft duurzame projecten een gratis profiel om zich te profileren.

Initiatieven van onderop en sociale ondernemingen zijn van grote waarde voor de samenleving, maar lang niet iedereen is ermee bekend. Daarom ontwikkelde de stichting Kracht in NL de MAEX, de Maatschappelijke AEX. Op dit online-platform kunnen initiatieven en sociale ondernemingen uit de grote steden zichzelf kosteloos presenteren aan de buitenwacht, wat inmiddels duizenden hebben gedaan. Daarbij kunnen ze aangeven wat ze precies doen, maar ook wie ze bereiken en waaraan ze behoefte hebben. Maex is zo niet alleen een informatiebron over initiatieven, maar maakt het voor bedrijven, overheden of instellingen ook mogelijk deze in te schakelen. Samenwerken met maximale maatschappelijke impact, is de gedachte. Kracht in NL hoopt met MAEX een maatschappelijk initiatief extra te kunnen steunen, in hun voortbestaan maar ook bij hun groei.

Naam: Speelhof Hogerzael
Categorie: Groen
Waar: Middelburg
Website: https://www.speelhofhoogerzael.nl/

Dit collectief met 1500 leden haalt energie uit eigen zonnepanelen en molens.

Aan de rand van de wijk Griffioen, Middelburg, lag ooit een parkeerplaats, waar soms wel eens een auto stond. Met die plek is veel meer te doen, opperde in 2007 een groep wijkbewoners. En na veel overleg, onderzoek, plannen, ontwerpen en presentaties om draagvlak te creëren – en niet te vergeten het nodige gelobby – werd het parkeerterrein in 2010 door de gemeente ter beschikking gesteld aan de bewoners. Nu is er, dankzij de inspanning van zo’n vijftig burgers en talloze vrijwilligers, een natuurspeelterrein met schooltuinen, waar kinderen de natuur leren kennen en duurzaamheid handen en voeten krijgt. Denk bijvoorbeeld aan de zonnepanelen op het dak van het paviljoen in het park, of de ondergrondse tanks voor de opslag van regenwater, bestemd voor tuinen en toiletten. Natuurlijk wordt er gebruik gemaakt van tweedehands bouwmateriaal en maakt de Speelhof zelf zijn compost.

Naam: Essenburgpark
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://www.essenburgpark.nl/

Deze vrijwilligers toveren een onbeheerd stuk spoorterrein om tot natuurpracht.

Ooit was het gebied in Rotterdam-West, langs de spoorbaan Rotterdam-Schiedam, eigendom van de spoorwegen. Er waren bouwplannen voor het gebied vijf hectare. Maar die plannen stuitten op verzet van bewoners, die met alternatieven kwamen. Nu is het Essenburgpark een feit, het succes van samenwerking tussen drie bewonersinitiatieven – de Pluktuin, de Spoortuin en Ieders Tuin. Het Essenburgpark ging dit jaar officieel van start en moet een ecologisch beheerd stadsnatuurgebied worden, annex waterberging in Rotterdam. Want bij extreme regenbuien moet het park als overloopgebied fungeren. Het park biedt verder rust, ruimte, speelplezier en draagt bij aan bestrijding van hittestress en fijnstof. Er wordt samengewerkt met onder andere scholen en het park is, aldus de bewoners, nadrukkelijk open en inclusief. “Mensen die om welke reden dan ook wat ondersteuning kunnen gebruiken, zijn meer dan welkom om mee te doen.”

Naam: Blauwe diesel
Categorie: Mobiliteit
Waar: Utrecht
Website: http://www.kleinebotenclubutrecht.nl/tag/blauwe-diesel/

Deze eigenaren van kleine boten openen pompstations voor duurzame diesel.

Varen met een motorbootje is natuurlijk hartstikke leuk, maar de vaak stinkende dieselmotoren zijn een forse belasting voor het milieu. Tenzij je er blauwe diesel in stopt: brandstof op basis van reststoffen uit de voedingsindustrie maar die nu alleen nog maar in Friesland verkrijgbaar is, zo bedachten de leden van de Kleine Boten Club Utrecht zich.

“Blauwe diesel walmt niet, is reukloos, kan worden afgebroken in het watermilieu en geeft 89 procent minder CO2-uitstoot dan gewone diesel”, claimt de verenging met zo’n tweehonderd leden. De inzet: blauwe diesel beschikbaar krijgen in Utrecht, lukte. Er is nu een plek in Utrecht waar booteigenaren ‘blauw’ kunnen tanken. Want als het om verduurzamen gaat, is het nog maar de vraag of het zinnig is alle plezierbootjes te voorzien van accu’s, gezien hun beperkte levensduur en de moeizame winning van grondstoffen, vinden ze bij De Kleine Boten Club. Eigenaren van kleine plezierboten uit Amsterdam hebben inmiddels hun interesse laten blijken.

Naam: De Vooruitgang
Categorie: mobiliteit
Waar: Akkrum en Leeuwarden
Website: https://vofdevooruitgang.nl/

Dit duo bouwt aan het meest duurzame vergaderschip van het hele land.

Het Katwijker schip De Vooruitgang werd in 1898 gebouwd, onder andere om kaas te vervoeren. In januari 2018 troffen Susan en Jorrit Janssen Jouwsma het schip in Amsterdam aan, inmiddels een uitgeleefd wrak. Kunnen we dat omtoveren tot een circulair, energieneutraal schip, te gebruiken als vergaderruimte, vroegen zij zich af. En nu kan De Vooruitgang binnenkort worden gedoopt. De voortstuwing van het schip is inmiddels elektrisch, het dek ligt vol met zonnepanelen, warmte wordt opgeslagen in de vloer. Volgens Susan stoot De Vooruitgang ‘straks niet meer dan 15 gram CO2 per jaar uit, wat gelijk staat aan twee weken ademhalen door één persoon’. Zelfs bij het bestek, de glazen, de theedoeken en het toiletpapier en de handzeep op het toilet is gekeken wat de impact op de omgeving is. Zo wordt aan boord gekookt met biologische seizoensproducten en wordt voedselverspilling voorkomen. De jury van de Duurzame 100 is vooral onder de indruk van de innovatie van het project – iets dat je in de scheepvaart zelden tegenkomt.

Naam: Groene Kerk
Categorie: Groen
Waar: Hoofddorp en Haarlemmermeer
Website: https://www.pghoofddorp.nl/

Kerkgemeenschap De Ark zet zich in voor het milieu en houdt groene diensten.

Groene kerken zijn geen bijzonderheid meer, maar De Ark, een sociaal actieve oecumenische kerkgemeenschap in Hoofddorp, geeft daar een eigen invulling aan. Natuurlijk is het kerkgebouw al verduurzaamd, met 36 zonnepanelen op het dak, een ondergrondse wateropslag en een tuintje met insectenminnende bloemen.

De kerk bestrijdt verder voedselverspilling, door een ‘voedselkastje’ aan de buitenkant op te hangen, waar arme mensen dagelijks in kunnen kijken of er iets van hun gading in zit. En De Ark biedt al jaren onderdak aan een Repair Café. Nieuw is nu dat de leden, samen met hun voorganger, de Energiebank Haarlemmermeer hebben opgericht, om verspilling van energie tegen te gaan. De Energiebank geeft adviezen over energiebesparing en biedt minima ‘bespaarpakketten’ aan ter waarde van 100 euro, met dank aan sponsoren. Dat is nog maar het begin, want binnen De Ark wordt gewerkt aan een fonds om arme mensen te helpen als ze nieuwe en zuiniger elektrisch apparatuur willen aanschaffen.

Naam: BuytenHoutTafel
Categorie: Groen
Waar: Nootdorp
Website: https://www.buytenhouttafel.nl/

Dit burgerinitiatief maakte zelf een plan voor natuur tussen Delft en Pijnacker.

Het burgerinitiatief BuytenHoutTafel zet alles op alles om de natuur en biodiversiteit te bewaken van Buytenhout-West, ooit een open polderlandschap met boerderijen, tegenwoordig een groene enclave ingeklemd tussen de oprukkende bebouwing van Delft, Pijnacker-Nootdorp en Den Haag. Een jaar lang is met overheid, waterschappen, Staatsbosbeheer, natuurverenigingen en wie verder ook wilde aanschuiven gewerkt aan een toekomstvisie voor Buytenhout-West  om het behoud en de ontwikkeling van de groen voor de lange termijn te waarborgen. Daarbij is afgesproken dat natuur en biodiversiteit voorop moeten staan. Voor recreatie en verkeer is er ruimte, op voorwaarde dat die de natuur en biodiversiteit verder helpen. Daarmee zijn belangrijke bouwstenen geleverd voor de toekomstplannen van Delft en Pijnacker-Nootdorp met het gebied. Deze gemeenten zijn de eigenaren van de grond.

Naam: Zonneweide ‘t Veen
Categorie: Energie
Waar: Griendtsveen (Horst aan de Maas)
Website: https://reindonkenergie.nl/project/zonneweide-t-veen-griendtsveen/

Burgers gaan een voormalig voetbalveld vol leggen met zonnepanelen.

Wat te doen met een afgedankt sportcomplex van bijna twee hectare groot? Voor die vraag stonden de inwoners van Griendtsveen, een dorp in de Peel met zo’n tweehonderd huishoudens, na het vertrek van de plaatselijke voetbalvereniging RKSV Griendtsveen. De vereniging fuseerde met de club van een dorp verderop. Nu ligt er, na een initiatief van twee bewoners, een plan op tafel voor de opwekking van energie als streekproduct: volgend jaar moeten er vijfduizend zonnepanelen op het sportterrein liggen, wat ongeveer de helft van alle grondoppervlakte zal beslaan.

Daarnaast moet het voormalig sportpark ruimte bieden aan ‘groene dagbesteding’, want de zonnepanelen moeten netjes worden ingebed in de natuur en het landschap. Het zonnepark lijkt een mooi alternatief voor zonnepanelen op de daken van de huizen van Griendstveen, dat geldt als beschermd dorpsgezicht. De te verwachten opbrengst is in ieder geval meer dan genoeg voor het dorp. Ook in dit energieplan kunnen inwoners, bedrijven en organisaties uit Griendtsveen participeren.

Naam: CALorie
Categorie: Energie
Waar: Castricum
Website: https://www.calorieenergie.nl/

Dit collectief helpt bewoners aan zonnepanelen en goed geisoleerde huizen.

CALorie is al tien jaar bezig om Castricum en omliggende dorpen in 2030 energieneutraal te krijgen. Het burgerinitiatief telt inmiddels zevenhonderd leden en timmert flink aan de weg. Onder andere met een zonnepanelenactie, opgezet in samenspraak met een lokale groothandel en installatiebedrijven. Achthonderd huishoudens nemen daaraan deel. Leden van CALorie geven bedrijven en burgers verder energieadvies. Honderden huishoudens zijn hierdoor aan het isoleren geslagen, hebben kieren gedicht en er zijn huishoudens zijn overstapt van gas op elektriciteit, aldus het burgerinitiatief.

De deelnemers van CALorie kunnen verder mede-eigenaar worden van twee lokale zonnecentrales en een regionale windmolen. CALorie bemoeit zich ook met het vervoer, door lopen en fietsen te promoten. Wie toch wil autorijden kan daarvoor een elektrische deelauto van reserveren. Altijd nog beter dan een benzine- of dieselslurper.

Naam: Poldermolen Wieringermeer
Categorie: Energie
Waar: Wieringerwerf
Website: https://depoldermolen.nl/

Omwonenden van een windpark namen één van de turbines in eigen beheer.

Windmolens zijn vaak omstreden, hoewel ze onmisbaar zijn om van fossiele brandstoffen af te komen. Maar het draagvlak voor windturbines neemt toe als de lusten en lasten goed worden verdeeld, zo weten ze bij coöperatie Poldermolen Wieringermeer. Daarom is één van de honderd nog te bouwen grote windturbines op Windpark Wieringermeer gereserveerd voor Poldermolen Wieringermeer.

De energiecoöperatie wil de opbrengst daarvan niet alleen ten goede laten komen aan haar leden, maar ook aan de lokale gemeenschap, zoals verenigingen en stichtingen. Iedere deelnemer van Poldermolen mag dus elk jaar een organisatie aanwijzen die een ‘windpremie’ krijgt. Het burgerinitiatief kwam tien jaar geleden van de grond, in samenspraak met onder andere 37 windboeren van Windcollectief Wieringermeer en Nuon. Het speelde dus ook een rol bij de ontwikkeling van draagvlak voor Windpark Wieringermeer.

Naam: Lochem Energie
Categorie: energie
Waar: Lochem
Website: https://www.lochemenergie.net/

Hier regelen 9000 burgerleden hun eigen groene energie, inkoop en deelauto’s.

Niet alleen praten, ook doén. Met die gedachte ging in 2011 een groep inwoners van Lochem rond de tafel zitten. Doel: een energiecoöperatie opzetten, om daarmee de lokale transitie naar duurzame energie te versnellen. Sindsdien timmert de coöperatie, nu negenhonderd leden groot, met concrete oplossingen aan de weg, waarbij de samenwerking met het bedrijfsleven en overheden niet wordt geschuwd. Natuurlijk kunnen de leden via de coöperatie groene energie inkopen, die wordt geleverd door Greenchoice. Maar dat is slechts een begin. Lochem Energie geeft bijvoorbeeld voorlichting en zet daartoe energiecoaches in, maar heeft ook een energieloket. Zonnepanelen op huur- of koophuizen? Lochem Energie regelt het.

Wie geen ruimte of geld heeft voor zonnepanelen kan deelnemen in een collectief groenenergieproject. Daar zijn er nu zes van, maar er komen er nog meer. Zo wordt er waterkracht gewonnen uit het riviertje de Berkel. Met omliggende coöperaties zijn plannen ontwikkeld voor de bouw van windmolens en het deelautoproject bestaat inmiddels uit 12 elektrische auto’s, verdeeld over de diverse woonkernen van Lochem. 

Naam: Wijnjewoude Energie Neutraal
Categorie: energie
Waar: Wijnjewoude
Website: https://www.wen.frl/

Bewoners zijn druk bezig om hun eigen dorp in 2025 zelfvoorzienend te maken.

Hoe krijg je een dorp van ruim 2500 zielen in 2025 energieneutraal? Dat hebben de leden van Wijnjewoude Energie Neutraal (WEN) zich tot doel gesteld voor hun dorp Wijnjewoude (Wynjewâld), in Oost-Friesland. Hard wordt er gewerkt aan het ene na het andere plan, samen met lokale ondernemers en boeren. Die krijgen zo nieuwe kansen. Zon, wind en mest zijn de nieuwe energiebronnen waar WEN de kaarten op heeft gezet. Zo is inmiddels de voormalige rioolwaterzuivering opgekocht, die omgebouwd wordt tot groen energiepark waar liefst 1 miljoen kuub biogas gewonnen zal worden uit mest van de lokale veestapel. Op een groot maïsveld naast de rioolwaterzuivering komen zonnepanelen te liggen. Her en der rond het dorp verrijzen windmolens. Geen monstrueuze joekels met enorme wieken, maar het soort dat past in het Friese landschap: slank en deels uit hout vervaardigd.

Naam: Transitie Castricum
Categorie: Groen
Waar: Castricum
Website: https://transitiecastricum.nl/

Alles wat groen is komt langs in dit ‘Transitiecafé’: energie, eten, film en recycling.

In 2010 startte Transitie Castricum, een burgerinitiatief waarmee het dorp aan de Noordzee aanhaakte bij de wereldwijde transitiebeweging. Maandelijks komen sindsdien de deelnemers bijeen in het Transitie Café om allerlei duurzame onderwerpen te bespreken en om aansprekende activiteiten op poten te zetten. Transitie Castricum organiseert voor het dorp bijvoorbeeld ‘eetdagingen’, waarbij gekookt wordt met zo min mogelijk voedselkilometers. Ook houdt het ‘soepcafé’s’, waar soep wordt getrokken van geredde groenten. Die activiteiten zijn altijd drukbezocht.

Verder staan op de agenda een Repair Café, workshops of presentaties over cradle to cradle; de economie van het genoeg;  permacultuur;  tiny houses en ga zo maar door. De beweging groeit gestaag, iedereen mag meedoen. Waarom Transitie Castricum een succes is? ‘We doen het stralend en met plezier’, zegt de organisatie. Met als motto, vrij naar Pippi Langkous, ‘We hebben het nog nooit gedaan dus we denken dat we het kunnen.’

Naam: Afvalraper Martin van der Stok
Categorie: Afval
Waar: Ede

Martin van der Stok raapt in zijn vrije tijd afval uit de berm van N-wegen.

Hij houdt van het landschap. Daarom is zwerfafval bij Martin van der Stok een doorn in het oog. Vorig jaar november is hij gestart met het verzamelen van zwerfvuil uit de bermen van wegen in zijn gemeente, Ede. In zijn eentje viste Van der Stok sindsdien de ene zak vuil na de andere uit het groen. Hij retourneert de id-kaarten, bankpassen en portemonnees die hij daarbij en passant tegenkomt.

Omdat alle zwerfvuil zijn kliko in omvang al lang is ontstegen, worden bij hem thuis de volle zakken opgehaald door de afvalreinigingsdienst, soms zelfs een stuk of tien in een keer. In hem eert de jury van de Duurzame 100 al die afvalrapers die zich volledig belangeloos bekommeren over bermen en slootkanten en deze ontdoen van rotzooi.