Het duurt maar een minuut, maar een film over de Olympische Spelen in Amsterdam van 1928 is nu voor het eerst te zien.

In de collectie van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is onbekend filmmateriaal gevonden van Amsterdam tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen van 1928. Het is uniek materiaal, omdat er geen enkel ander sfeerbeeld bestaat van dit sportevenement. De film wordt vandaag voor het eerst getoond, op de site van Trouw, op de dag dat de Spelen in Tokio begonnen zouden zijn.

Er is wel een officiële film gemaakt in 1928, waarin de openingsceremonie is vastgelegd. Het alleenrecht was voor de Italiaanse maatschappij Luce, nota bene een propagandamachine van de fascistische leider Benito Mussolini. De verkoop van filmrechten aan een buitenlandse maatschappij zorgde voor een boycot bij Nederlandse filmmakers, die zich al jaren hadden voorbereid om die opnames te maken. De Nederlandse Bioscoopbond verbood daarna ook nog aan haar leden om deze film te vertonen. Pas in 2016 was in het Eye Filmmuseum in Amsterdam de eerste officiële vertoning. Bijna niemand heeft die film van Luce dus gezien.

Dat maakt de vondst van een amateurfilm in de collectie van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum zo bijzonder, omdat die is gemaakt op het Stadionplein op de dag van de openingsceremonie. De film behoort tot een serie vakantiefilms uit de jaren twintig en dertig van een zeer welgestelde Rotterdamse Joodse familie. Van dit gezin van vader, moeder, zoon en dochter overleefde alleen de dochter de Holocaust. Zij stelde bij de overdracht van de film als eis dat de familienaam niet bekend wordt gemaakt.

De totale opname duurt nog geen minuut. De film is ongedateerd, maar toch is het zeker dat die van 28 juli 1928 is, omdat er vijf olympiërs in beeld zijn in hun officiële tenue voor het openingsdefilé. Dat droegen ze niet op de dagen dat ze sportief in actie kwamen.

Olympisch Vuur 

Het is zelfs te zien dat de opname vlak vóór aanvang van de plechtigheid werd gemaakt, omdat boven de Marathontoren geen rook kringelt. Kort erna werd het olympische vuur ontstoken, overigens nog zonder fakkeltocht vanuit Olympia vooraf. In Amsterdam was het hoogstwaarschijnlijk een steward of medewerker van het gasbedrijf die deze handeling verrichte. Het was in Amsterdam voor het eerst dat het olympisch vuur werd ontstoken. Een andere opmerkelijke gebeurtenis tijdens deze Spelen was overigens de introductie van het parkeerbord, dat in de jaren daarna wereldwijd tot standaard werd verheven. Zowel het olympisch vuur als het parkeerbord is dus een Nederlandse innovatie.

Wat de film eveneens bijzonder maakt, is dat het parkeerbord van heel nabij is te zien, toen nog rond. Iets later zien we het eenrichtingsbord, dat eveneens tijdens Amsterdam 1928 voor de eerste keer werd gebruikt. Met succes, schreef dagblad Het Vaderland, alhoewel het in het begin wel even wennen was: ‘De pijlen, die het eenrichtingsverkeer aangaven, werden nog niet door alle bestuurders begrepen.’

Verder zijn er beelden van het Olympisch Stadion en het Nederlandsch Sportpark, het stadion uit 1914 dat na de Spelen werd afgebroken. Tot slot is het tijdelijke onderkomen van de schermers vastgelegd, dat ook na afloop van de Spelen tegen de vlakte ging.