De Indiase fotograaf Arko Datto legt de hartverscheurende gevolgen van klimaatveranderingen in zijn thuisland vast. De oprukkende zee slokt hele dorpen op.

De Indiase fotograaf Arko Datto legt de hartverscheurende gevolgen van klimaatveranderingen in zijn thuisland vast. De oprukkende zee slokt hele dorpen op.

D e komende weken praten wereldleiders in Polen over de aanpak van klimaatverandering. Kwetsbare gebieden kampen nu al met hevige klimaatschade. Zeespiegelstijging en cyclonen teisteren de Sundarbans-delta tussen Bangladesh en India. Fotograaf Arko Datto legt de gevolgen voor de bewoners vast.

Zijn foto’s kunnen in no time achterhaald zijn. De dorpen, huizen, en straten die fotograaf Arko Datto vastlegt verdwijnen. Binnen jaren, maanden. Of veel sneller. “Het landschap van vandaag kan morgen weg zijn.” Opgeslokt door het kolkende water, of omvergeblazen door de steeds krachtigere cyclonen. “Dit is helemaal weg nu”, zegt Datto over een foto die hij vier jaar geleden maakte op het eilandje Sagar (India). Het huis met de boomgroep, hieronder op de foto al ingesloten door water, verloren het van de oprukkende zee.

Sinds een jaar of vier werkt de Indiase fotograaf aan dit project over de Sundarbans, de grote rivierdelta op de grens van India en Bangladesh. Zes eilanden hebben Datto’s, die fotografieopleidingen volgde in Denemarken en Frankrijk, bijzondere aandacht. De fotoserie ziet Datto als een ode aan de mensen en de natuur in de ernstig bedreigde deltaregio. Het is een collectie van fragiele momenten, op de grens van wat is en was.

‘Shunyo Raja’, heet de fotoserie, ‘koningen van een beroofd land’. Dat zijn de mensen die hij vastlegt in een gebied dat onleefbaar wordt. Met bewondering ziet Datto hoe bewoners er in barre omstandigheden het beste van maken. “Neem spelende kinderen in het aangetaste landschap. Het raakt mij.” In de delta, één van de grootste ter wereld, wonen 300 miljoen mensen.

Datto hamert erop hoe onrechtvaardig hij het vindt dat juist deze bewoners te lijden hebben onder kusterosie, verzilting van grond, natuurverlies en extremer weer, als gevolg van klimaatverandering. “De mensen die hier in de frontlinie staan en vechten tegen klimaatverandering, staan bekend om hun duurzame levenswijze.” Hun CO2-voetafdruk is minimaal, verwaarloosbaar in vergelijking met rijke, westerse consumenten.

De ongelijkheid is een bekend twistpunt in de aanpak van klimaatverandering. Rijke landen hebben in het Parijs-akkoord beloofd om de meest kwetsbare (eiland)staten en kustregio’s te helpen, via een miljardenfonds. Vanaf maandag praat de wereld over het naleven van klimaatafspraken, op een VN-klimaatconferentie in Polen.

“Ik maak me ernstige zorgen over de regio, waar mijn eigen roots ook liggen”, zegt Datto. Er zijn al eilandjes verdronken. Datzelfde lot dreigt voor meer kwetsbare stukken land. “Ik reis veel voor mijn fotografiewerk. Ik kom terug op dezelfde locaties, eilanden, om te zien hoe het bewoners vergaat. Er gaat snel veel verloren.” Datto wil de serie klimaatfoto’s blijven uitbreiden. Behalve op de smeltende polen is het effect van klimaatverandering haast nergens zo tastbaar als in de Sundarbans, waar de rivieren Ganges, Meghna en Brahmaputra en de rijzende zee elkaar vinden.

De economische schade is groot, omdat verzilting landbouw onmogelijk maakt. Boeren die op eilanden welvaart genoten zoeken hun heil in de visserij. Binnendringend zeewater tast ook bomen aan en de enorme mangrovemoerassen, die juist wat kustbescherming bieden. Op termijn zou tweederde van het land in de delta op risico lopen. Nu al verkassen families naar nabije steden het vasteland, mannen gaan werken in de bouwindustrie. “Deze migrantengroepen, zowel in Bangladesh als India, zijn een van de eerste echte klimaatvluchtelingen”, zegt Datto. Het is hem niet te doen om een spectaculaire rampfoto, net na een storm. Datto wil de alledaagse, sluipende invloed van de slopende klimaatverandering laten zien.

Bewoners van Mousani Island (India) proberen hun huis en bezittingen te beschermen. De blauwe pijp op het dak van het huis, zoals overal hier gemaakt van steen en klei, moet water wegleiden. “Je ziet hoe zwak de woning is, kijk naar het dak”, zegt Datto.

Hij is beslist niet de enige fotograaf die in de delta vastligt hoe klimaatschade zich voltrekt en levens ontregelt. De bewoners van kleine eilanden zijn gewend aan het komen en gaan van de camera’s. De meesten vliegen in voor een dag of twee, weet Datto. “Ik reis veel rond en kom bij mensen terug. Wat scheelt is dat ik zelf uit de regio kom.” 

De  Sundarban-delta is nu nog een ‘bufferzone’ voor noordelijker gebied, waar Calcutta en Dhaka liggen. Die steden kunnen op termijn kwetsbaarder worden voor het water, door het verdwijnen van de voordelta. Voorspellingen zeggen dat een aanzienlijk deel van de Sundarbans in 2100 verdwenen is, als de temperatuur op aarde verder blijft stijgen. “Deze crisis gaat ons allemaal aan en het is onze collectieve verantwoordelijkheid om hier iets aan te doen.”