Naam: ABP fossielvrij
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://gofossilfree.org/nl/abp/

Leraren en ambtenaren eisen groen pensioen. 

Nieuw in de Duurzame 100 en direct op 1. Daar droomt elk groen burgerinitiatief van. Voor ABP Fossielvrij is het realiteit. De jury prijst de winnaar om zijn lef en slagkracht. De inzet van de burgerbeweging, met een brede achterban van leraren en ambtenaren, is glashelder: hun pensioenfonds, ABP, moet stoppen met het beleggen van geld in vervuilende olie- steenkool- en aardgas. Daar heeft het fonds nu ongeveer 17,4 miljard euro in geïnvesteerd. “Op dit moment financiert ABP met óns pensioen de fossiele industrie”, zegt Liset Meddens van de actiegroep, die al sinds 2015 druk op de ketel houdt met lawaaiacties, petities en campagnes. De pensioenreus belooft in 2022 ‘klimaatambities’ te presenteren. “#DuurtTeLang”, vindt ABP Fossielvrij. Daarom schermt de actiegroep nu ook met een rechtszaak.

Naam: Stop Ecocide NL
Categorie: Groen
Waar: Amstelveen
Website: https://www.stopecocide.nl/

Doel: erken het schaden van natuur als misdaad. 

Ecocide, die term verovert in sneltreintempo de milieuwereld. Het betekent: een misdaad plegen tegen de natuur. De Stop Ecocide Foundation ijvert ervoor dat die wandaad in het statuut van het Internationale Strafhof wordt vastgelegd. Wie milieudelicten pleegt kan dan daarvoor gestraft worden, net als bij genocide. “Het is ons doel om de aarde en haar huidige en toekomstige bewoners te beschermen tegen grootschalige beschadiging, vernietiging of het verlies van ecosystemen, oftewel ecocide”, zo vat directeur Katy Olivia van Tergouw van Stop Ecocide NL het samen. Die Nederlandse tak maakt deel uit van het internationale netwerk van burgers die ecocide een halt willen toeroepen, door dieren en natuurgebieden te beschermen. De organisatie maakt haast, omdat het klimaat en biodiversiteit er slecht voor staan.

Naam: Reclame Fossielvrij
Categorie: Energie
Waar: Den Haag
Website: https://m.facebook.com/ReclameFossielvrij/

Zij strijden tegen reclame van vuile bedrijven.

Een tv-spotje dat verre vliegreizen aanprijst of een advertentie voor ‘CO2-neutrale’ cruiseschepen. De leden van Reclame Fossielvrij ergeren zich groen en geel aan het promoten van klimaatonvriendelijk gedrag. Helemaal als dat gebeurt met hele of halve onwaarheden. Dit gedreven burgercollectief doet er alles aan om de groene luchtkastelen van bedrijven te slopen. Met succes. Samen met VU-studenten won Reclame Fossielvrij een zaak tegen Shell bij de Reclame Code Commissie. De oliereus mag niet meer adverteren met de claim dat automobilisten voor 1 eurocent per liter benzine extra klimaatneutraal de weg op kan. Dat is misleiding, oordeelde de commissie in het voordeel van de actiegroep. Reclame Fossielvrij zat ook achter de motie die de Amsterdamse gemeenteraad aannam om fossiele reclames te verbieden.

Naam: Extinction Rebellion
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://extinctionrebellion.nl/en/

XR eist met geweldloos protest snel klimaatactie. 

Discodansen op straat of een kantoor op de Zuidas bezetten: de beweging van Extinction Rebellion (XR) maakt het zo gek als nodig is. Alles is geoorloofd om aandacht te vragen voor de klimaat- en ecologische crisis. Nou ja, zolang de acties maar geweldloos zijn en met respect. Burgerlijke ongehoorzaamheid, noemt XR dat zelf. De leden, veel jongeren, vinden het ook niet erg als ze door de politie worden aangehouden. Zo urgent vinden ze het klimaat en de biodiversiteit, die volgens XR op de rand van de afgrond staan. ‘Wees eerlijk’, is de wetenschappelijk gefundeerde oproep van XR aan politiek en bedrijven, die volgens de hiërarchieloze beweging te laks zijn. Reden voor de jury om XR te belonen met plek 4, net als vorig jaar.

Naam: Caring Farmers
Categorie: Voedsel
Waar: Oirlo
Website: https://caringfarmers.nl/

Boeren beginnen zelf met natuurinclusief werken. 

De brutalen hebben de halve wereld, wil de uitdrukking. Zo bekeken is de invloed van boze boeren van Farmers Defence Force fors. Maar dat is niet dé boerenstem, bewijst het collectief van Caring Farmers. Deze koplopers binnen de kringlooplandbouw bewijzen dat er ook te boeren valt met oog voor de natuur. Afgelopen jaar hebben ze 150.000 bomen en struiken geplant, samen met burgers. Met kinderen zaaiden ze 6 hectare bloemen. Door de weg van de kringlooplandbouw in te slaan valt voor de landbouw een goede boterham te verdienen, terwijl de biodiversiteit erop vooruitgaat. Caring Farmers overlegt met burgers, NGO’s, wetenschappers. “Want de voedsel- en landbouwtransitie kunnen boeren niet alleen.” De constructieve, groene boeren laten van zich horen met publiekscampagnes en reclamespotjes.

Naam: Aardpeer
Categorie: Voedsel
Waar: Driebergen
Website:  https://aardpeer.nl/

Burgers kopen grond voor hun eigen (bio)boer. 

Dit is een initiatief van een klein groepje mensen met dezelfde missie: het voedselsysteem veranderen. Zij zijn het oneens met reguliere praktijken in de landbouw, zoals gebruik van chemicaliën, uitputting van grond en lage beloning voor boeren. Dus draaien ze bij Aardpeer de boel om. Ze bewijzen dat het anders kan. De vereniging koopt grond aan met de opbrengst van obligaties die burgers aanschaffen, en verpacht die grond vervolgens voor een reële prijs aan een boer. Die krijgt zo de mogelijkheid om op een milieuvriendelijke manier gezond voedsel te telen. De jury beloont de ambities die Aardpeer erop nahoudt. Het initiatief wil een derde van alle landbouw aan de Aardpeer-methode krijgen. Dit kan als velen geld inleggen. Aardpeer wil ook banken en pensioenfondsen verleiden tot financiering.

Naam: Land van Ons
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://landvanons.nl/

Zij kopen land voor grootschalig natuurherstel. 

Het begon met de aankoop van één perceel in 2020. Burgercoöperatie Land van Ons zet snelle stappen, want inmiddels verwierf het initiatief al elf stukken landbouwgrond in acht provincies. De verwachting is dat de teller eind dit jaar op 160 hectare staat. Die grond verpacht de coöperatie aan boeren die natuurvriendelijk werken. Dat kunnen ook boeren zijn die van nul af aan beginnen, zonder dat ze een boerderij overnemen van de ouders. “Wij willen jonge boeren een kans geven”, aldus de bedenker van het project, Franke Remerie. De coöperatie bestaat ruim een jaar en heeft 14.000 leden. Dit jaar verraste Land van Ons door behalve land een volledige boerderij op te kopen, om in te zetten als innovatieve proeftuin. “Om te laten zien dat het werkt.”

Naam: Herenboeren
Categorie: Voedsel
Waar: Nederland
Website: https://www.herenboeren.nl/

Burgers beheren eigen boerderijen voor voedsel.

Duurzaam voedsel afkomstig van je ‘eigen’ boerderij. Wie als lid meedoet aan Herenboeren, is daarvan verzekerd. De eerste Nederlandse herenboerderij begon in 2016 in Boxtel. Vervolgens zijn er acht andere coöperatieve boerderijen door Herenboeren geopend. De jury waardeert de groeikansen van het project, dat vorig jaar op plaats 26 stond. In 20 regio’s zijn burgers samen bezig om hun eigen boerderij op te zetten. “Zo’n Herenboerderij is een bijzonder bedrijf, want het is een gedeeld eigendom van ongeveer 200 huishoudens. Ze investeren samen in de oprichting van een gemengde boerderij waarvan ze vervolgens de kosten met elkaar delen”, legt het initiatief uit. De Herenboeren zijn volgens de jury terecht trots op deze innovatie aanpak, die de afstand tussen consumenten en landbouw in één klap wegneemt.

Naam: Swip Swap
Categorie: Circulair
Waar: Maastricht
Website: https://www.swipswap.nl/

App voor ouders die speelgoed willen uitruilen.

Een nieuwkomer in de Duurzame 100. Swip Swap is een app waarmee ouders en kinderen speelgoed kunnen ruilen, delen of verkopen. Dat scheelt een heleboel overbodige aankopen in de winkel van speelgoed dat thuis vaak op de grote hoop belandt, is het idee van oprichter Rob Römgens. Hij bedacht het ruilplatform Swip Swap toen hij in 2015 naar Zuidoost-Azië reisde en zag hoe vrolijk kinderen in Laos speelden met simpele spullen. “Nadat ik dit had gezien, ontstond het idee om de nieuwe generatie te laten ervaren dat het bezit van speelgoed van ondergeschikt belang is aan het speelplezier. Speelgoed is er om mee te spelen, niet om te hebben.” Tijdens corona, toen echte markten niet konden plaatsvinden kreeg Swip Swap de wind in de zeilen.

Naam: Teachers for Climate
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://teachersforclimate.nl.

Leraren willen ‘groene’ inhoud in elk schoolvak.

Dit netwerk van leraren wil duurzaamheid centraal stellen in het onderwijs. Door aandacht te schenken aan het klimaat in de klas natuurlijk, maar dan moet het thema ook in de lesboeken verschijnen. Met een kernteam van tien bevlogen docenten laat Teachers for Climate zien wat er allemaal al mogelijk is. Ze ontwikkelen zelf een groen onderwijsmodel en brengen expertise samen. Het initiatief begon in 2019, toen leerlingen massaal de straat op gingen om te staken voor het klimaat. Uitstekend, vonden de leden van Teachers for Climate. Ze verklaarden zich solidair. “Daarna hebben we onze aandacht verlegd naar verduurzaming van het onderwijs.” Teachers for Climate wil dit jaar 250 duurzame docenten bereiken. Het initiatief steunt het doel van ABP Fossielvrij, omdat het een groen pensioen wil.

Naam: Bureau Burgerberaad
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Amsterdam
Website: https://bureauburgerberaad.nl/

Iedereen mag meebeslissen over klimaatbeleid. 

‘Gewone mensen’ laten meepraten over klimaatbeleid, dus niet alleen de uitgesproken voor- of tegenstanders. Dat is wat dit initiatief wil bereiken. Bureau Burgerberaad wil dat bereiken door inwoners via burgerberaden mee te laten praten en meebeslissen als er een windmolen in de buurt gaat verschijnen of als een wijk van het gas gaat. Burgers vroeg betrekken en invloed geven neemt weerstand weg, is het uitgangspunt. In Frankrijk, Duitsland en Denemarken bleek al dat het werkt. Bureau Burgerberaad begon in 2020 en wist de plannen al hoog op de politieke agenda te krijgen, bij Rijk en gemeenten. “De inbreng van mensen kan compromissen opleveren. Dat kan Nederland vooruit helpen met klimaatbeleid”, zegt Eva Roovers, die het project samen met een handvol andere vrijwilligers runt.

Naam: Klimaatdokter
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://deklimaatdokter.nl/

Artsen bevorderen duurzaamheid in eigen vak.

De medische wereld veroorzaakt zo’n 7 procent van alle broeikasgassen in Nederland. Dat komt niet uit grote schoorstenen, zoals bij Tata of Shell. De onzichtbare vervuiling komt van verkeer, ziekenhuizen, medicijnen, apparatuur. Tijd om daar verandering in te brengen, vinden vier jonge artsen in opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Zij lanceerden De Klimaat Dokter. Met dat project laten ze zien hoe huisartsen, verpleegkundigen, chirurgen én patiënten andere keuzes kunnen maken. Medicijnen zonder broeikasgas, groene energielevering aan ziekenhuizen, duurzame maaltijden en medisch advies via internet kunnen de zorg duurzaam maken. “Wij bestaan om, op een positieve manier, de oplossingen in gang te zetten”, zegt Florian Huiskes, één van de oprichters. De Klimaat Dokter pleit voor grote stappen, door ziekenhuizen en zorgverzekeraars aan te sporen tot groene investeringen.

Naam: Kerngroep Ring Utrecht
Categorie: Groen
Waar: Utrecht
Website: https://www.stopverbredingringutrecht.nl/ 

Burgers strijden tegen snelweg bij Amelisweerd. 

Meer dan tien jaar bestaat Kerngroep Ring Utrecht (KRU). Al die jaren heeft het burgerinitiatief zich verzet tegen de uitbreiging van autowegen bij het Utrechtse natuurgebied Amelisweerd. Nog steeds blijkt dit hard nodig te zijn. De jury beloont de bewoners, die samenwerken met de actieclubs ‘Amelisweerd niet Geasfalteerd’ en ‘Vrienden van Amelisweerd’ voor hun volharding. In Utrecht en omgevingen hingen 20.000 bewoners een poster voor het raam, met de oproep om het bos te beschermen. De groep zegt niet alleen ‘nee’ tegen de wegverbreding, die ten koste zou gaan van ruim 800 bomen bij Amelisweerd. Zij draagt ook alternatieven aan als inzet van het openbaar vervoer en de fiets. Zeker na de coronacrisis dringt de vraag zich op: moet dat nou, extra snelwegen? KRU bepleit met verve dat het anders kan.

Naam: Kleurrijk Groen
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen
Website: https://www.facebook.com/KleurrijkGroen/

Zij bewijzen: milieu is geen ‘witte bubbel’-thema. 

In Kleurrijk Groen, in 2018 opgericht in Nijmegen, zijn burgers met diverse achtergronden actief. Soedanese, Chinese, Afghaanse, Mauretaanse, Marokkaanse, Bosnische en Surinaamse Nijmegenaren zijn lid. Ze doen samen mee aan natuurexcursies en bijeenkomsten over milieuthema’s: afval, energie en voedsel. Volgens oprichter Qader Shafiq is het belangrijker dan ooit dat diverse groepen in gesprek gaan en samenwerken. Milieuorganisaties haken graag aan bij Kleurrijk Groen, zodat ze mensen met diverse roots bereiken. Dat lukt niet altijd, vanwege de ‘witte bubbel’ waarin de traditionele natuurorganisaties opereren. In 2019 stond Kleurrijk Groen op nummer 35, vorig jaar op 20. De opwaartse lijn dankt het project aan het enthousiasme. Een blik op de Facebook-pagina van Kleurrijk Groen toont hoe actief de leden zijn. Ze doen mee aan talloze festivals en tuiniersdagen.

Naam: Mobilisation for the Environment
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen
Website: https://mobilisation.nl/nl/

Vollenbroek beschermt natuur tegen stikstof.  

Wereldberoemd in Nederland is Johan Vollenbroek van Mobilisation fort he Environment (MOB) sinds hij bij de Raad van State gelijk kreeg: het stikstofbeleid deugt niet. De kwetsbare natuurgebieden zijn onvoldoende beschermd tegen stikstof dat vanaf boerderijen, fabrieken en verkeer neerslaat op het land. Vorig jaar stond hij op 2, toen MOB erin slaagde het kabinet onder zware druk te zetten om het vonnis na te leven. De jury beloont de milieuorganisatie uit Nijmegen wederom met een hoge positie, omdat Vollenbroek en zijn team aantonen dat slechts mínder uitstoot de weg is uit de stikstofcrisis. Ondertussen vecht MOB tegen luchtvervuiling door houtstook, of het nu in energiecentrales met biomassa gebeurt of in huizen met houtkachels. Tegen natuurschade door F1-races in de duinen van Zandvoort streed MOB ook.

Naam: Den Haag Fossielvrij
Categorie: Energie
Waar: Den Haag
Website: https://www.denhaagfossielvrij.nl/

Bewoners eisen groene maatregelen in hun stad.  

Deze burgerclub behoort tot dezelfde stroming als de nummer 1 (ABP Fossielvrij) en 3 (Reclame Fossielvrij). Met als verschil dat dit collectief zich volledig richt op de stad Den Haag. De gemeente moet investeren in schone energie en de beloften over duurzaam wonen waarmaken, vindt deze burgerbeweging met tien kernleden. De actiegroep ageert tegen een warmtepijp van industrie op de Rotterdamse Botlek naar huizen in Den Haag. Die ‘frustreert duurzame lokale projecten en sluit de meest kwetsbare burgers in sociale woningbouw aan op dure fossiele (rest)warmte’. Wat Den Haag Fossielvrij betreft kan de Hofstad beter kiezen voor échte schone energiebronnen, zoals zonnepanelen, aardwarmte en windmolens. Het netwerk, dat steun geniet van klimaatexperts, heeft kennis in huis om aan te tonen dat dit werkelijkheid kan worden.

Naam: Operatie Steenbreek
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://steenbreek.nl/ 

Stenen eruit, planten erin’: dat doet dit collectief. 

Een tuin vol met stenen doet bij de leden van Operatie Steenbreek pijn aan de ogen. Weg met al die stoeptegels: planten en bloemen staan veel gezelliger. Bovendien is een tuin met groen erin veel beter voor de insecten en vogels, die beschutting en voeding zoeken. Een ander voordeel is dat de bodem met aarde in plaats van beton regenwater opneemt. Nu de klimaatcrisis leidt tot steeds hevigere neerslag is dat geen luxe, maar noodzaak. Operatie Steenbreek barst van het optimisme. Een Nationaal Kampioenschap Tegenwippen toont aan hoe leuk het is om zelf een tuintje aan te leggen. Wie geen achtertuin heeft kan gewoon meedoen, want een geveltuintje aanleggen, dat kan iedereen. Met een stokroos of lavendel bij de voordeur is het fijn thuiskomen.

Naam: Freonen fan Fossylfrij Fryslân
Categorie: Energie
Waar: Leeuwarden
Website: https://fossylfrij.frl/

Duurzame energie en groen wonen in Friesland.  

De provincie Friesland heeft alles in huis om het duurzame paradepaard van Nederland te zijn, vinden leden van dit netwerk van freonen (vrienden). Daar is het netwerk van burgers onder leiding van Bouwe de Boer sinds 2017 druk mee. De kracht van het initiatief zit hem erin dat Freonen fan Fossylfrij Fryslân actief zijn op tal van terreinen. De stichting promoot de installatie van zonnepanelen op 90.000 huizen en sportverenigingen en promoot groene stroom uit de eigen regio. Ondertussen ijvert het collectief voor de realisatie van honderd milieuvriendelijke Friese bedrijven en 20.000 fossielvrije auto’s en boten. Door samen te werken met overheid en bedrijfsleven wil Freonen fan Fossylfrij Fryslân dat voor 2022 bereiken. Met ludieke acties zoals een groene zeiltocht wordt klimaat een vrolijk onderwerp.

Naam: Voedselbossen
Categorie: Voedsel
Waar: Nederland
Website: https://www.voedselbosbouw.org/

Zij ontwikkelen lokaal bos voor voedselproductie.

In een voedselbos staan vierhonderd eetbare soorten bomen en struiken door elkaar geplant. Onder een walnootboom bevindt zich bijvoorbeeld een ‘frambozenjungle’, daarnaast zijn kiwibessen te plukken en uiensoepbladeren te oogsten. Per vierkante meter levert dat veel verschillend voedsel op. Ploegen, eggen en zaaien is niet nodig, net als spuiten en irrigeren. Het systeem doet het zelf, met een beetje bijsturing en dankzij een slim ontwerp. De jury prijst de mogelijkheid om door heel Nederland voedselbossen te planten. Wouter van Eck bedacht het concept. Inmiddels deelt hij zijn technieken met andere boeren zodat ook zij een voedselbos op kunnen zetten, dat gebeurt onder andere in Schijndel en Almere. Ook provincies en gemeenten zijn geïnteresseerd in deze voedselbosbouw. Burgers en vrijwilligers helpen mee met aanleg en onderhoud.

Naam: De Warren
Categorie: Wonen
Waar: Amsterdam
Website: https://dewarren.co/

Jongeren ijveren voor 36 duurzame huurhuizen.

Wooncoöperatie De Warren is in mei begonnen met de bouw van 36 sociale- en middeldure huurwoningen in Amsterdam IJburg, en dat verklaart de forse sprong van nummer 55 vorig jaar naar nummer 20 op de huidige lijst. Het kostte enkele jaren om de financiering rond te krijgen en de plannen uit te werken. De eerste zelfbouwwooncoöperatie van Nederland omschrijft zichzelf als een levend laboratorium voor duurzame bouw, coöperatief ontwerpen en ontwikkelen. De groep van 50 jonge mensen bouwt zoveel mogelijk met hout, hergebruikt materiaal en energieneutraal. Het gebouw krijgt een groene gevel voor planten en dieren, een eigen warmte- en koudevoorziening en 30 procent wordt ingericht voor collectieve ruimtes. De opgedane kennis wordt verzameld en gedocumenteerd, zodat andere coöperaties minder hobbels hoeven te nemen en duurzaam, sociaal en gemeenschappelijk bouwen en wonen een nieuw normaal wordt.

Naam: Ivtar
Categorie: Voedsel
Waar: Nederland
Website: https://www.facebook.com/ivtar.nl/

Vega-maaltijden na het vasten tijdens ramadan.  

De Indonesische Vegetarische Iftar (vandaar Ivtar) focust op duurzaamheid, diversiteit en het delen van kennis middels jaarlijkse evenementen tijdens de ramadan maand. De organisatie wil niet alleen een gezellige avond voor zowel moslims als non-moslims om het vasten te verbreken, maar met de vegetarische maaltijd ook benadrukken hoe de islam kan omgaan met duurzaamheid. Ook buiten de ramadan probeert Ivtar via sociale media aandacht te geven aan de verbondenheid tussen duurzaamheid en islam ondermeer door het delen van (Indonesische) vegetarische recepten en samenwerking te zoeken met soortgelijke initiatieven. Ivtar steunt elk jaar een goed doel, dit jaar was dat de inzameling van maaltijden samen met Between Borders Amsterdam en stichting La Galigo.

Naam: Holwerd aan Zee
Categorie: Groen
Waar: Holwerd
Website: https://www.holwerdaanzee.nl/  

Natuur dankzij een zee-verbinding bij het dorp.  

Holwerd aan Zee werkt sinds 2013 aan het herstel van de verbinding tussen de Waddenzee en -kust. Via een bevaarbare doorgang door de kwelder en een schutsluis in de zeedijk ontstaat bij Holwerd een binnendijks getijdengebied met toeristische voorzieningen, natuurbeleving, broedeilanden, vismigratie, ruimte voor zoutadaptieve landbouw en een boulevard. Holwerd wordt zo een bruisend kustdorp met maritieme sfeer waar de Waddenzee weer tegen de terp aan klotst. Net zoals het vroeger was. Het proces rond Holwerd aan Zee wordt genoemd als hét voorbeeld voor de nieuwe manier van werken, zoals beschreven in de nieuwe Omgevingswet. De Topsector Water heeft al aangegeven dat Holwerd aan Zee het nieuwe icoonproject kan worden, als het klaar is. Voor de financiering is inmiddels ruim 43 miljoen euro toegezegd en er is zicht op de laatste benodigde 20 miljoen. Groeiambities zijn het vergroenen van de pier en een recreatieve en ecologische natte verbinding richting Dokkum.

Naam: Cool Down City
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://cooldowncity.com/ 

Burgers planten bomen voor een koelere stad.  

Deze organisatie verzamelt zaailingen van bomen die anders zouden worden afgevoerd als groenafval en deelt die gratis uit aan Rotterdammers. Na een reis door de Amazone kwam oprichtster Charlotte van der Heiden tot de conclusie dat haar eigen stad Rotterdam vanwege de hittestress wel wat verkoeling kon gebruiken door het planten van ‘babybomen’. De zaailingen worden verzameld en verzorgd op ‘boomparkeerplaatsen’ in alle 71 wijken en een bomendepot en van daaruit verdeeld onder inwoners van de stad. Daar zijn tientallen vrijwilligers bij betrokken. De babybomen vinden ondermeer hun plek in buurttuinen en gezamenlijke buitenruimtes. De ambitie is om Rotterdam te verkoelen door het aantal bomen te verdrievoudigen en de CO2-uitstoot per inwoner te neutraliseren.

Naam: Groen Pensioen
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://groen-pensioen.nl/

Zij vragen pensioenfondsen: mijd fossiele energie.

Groen Pensioen is een groep pensioenspaarders die zich inspant om Nederlandse pensioenfondsen te bewegen te stoppen met beleggingen in fossiele brandstoffen. Net als de nummer 1 dan, maar dan breder en wat algemener van opzet. Om de klimaatcrisis te stoppen zijn structurele veranderingen nodig, afval scheiden en vaker de fiets pakken volstaan niet, vinden de deelnemers. Om de klimaatdoelen van Parijs te bereiken, moet de CO2-uitstoot drastisch naar beneden. Groen Pensioen is pas een jaar oud, de meeste oprichters waren eerder betrokken bij ABP- en Zorg en Welzijn-pensioencampagnes. Dit jaar ligt de prioriteit bij de zorgpensioenfondsen. In een petitie eist Groen pensioen dat deze fondsen uiterlijk in 2025 fossiele brandstoffen uitsluiten.

Naam: Legofietspad
Categorie: Circulair
Waar: Castricum
Website: https://ideas.lego.com/projects/acdc6e0c-d635-43d4-8292-76510aa54f02 

Vader en zoon willen fietspad in Lego-speelgoed. 

Hoe kan het dat er geen goede fietspaden zijn in Legoland? Dat vragen Marcel Steeman en zijn 10-jarige zoon Dorus zich af. In het land waar honderdduizenden kinderen dagelijks spelen, is een veilig fietspad namelijk nog niet te vinden. Om dat te veranderen, hebben de twee een eigen fietspad van Lego gemaakt en als voorstel ingediend bij het bedrijf. Dorus vroeg al zes jaar geleden naar een fietspad, toen hij een fiets van Lego had gemaakt. Vader Marcel schreef het Deense bedrijf meerdere keren. Een reactie kwam pas vier jaar later, toen het speelgoedbedrijf een fietspad op de markt bracht van slechts twee nopjes breed. Daar past een bakfiets niet op, constateerde vader en zoon. Met honderdduizend handtekeningen, die ze dit voorjaar verzamelden, hopen ze Lego zover te krijgen dat er alsnog een serieus fietspad aan het assortiment wordt toegevoegd.

Naam: Ecodorp Boekel
Categorie: Wonen
Waar: Boekel
Website: https://www.ecodorpboekel.nl/

Bewoners bouwen ecologische (huur)woningen. 

Een groep van 39 leden bouwt in Boekel aan een eigen wijk van 30 klimaatadaptieve en klimaatpositieve huurwoningen en zes mantelzorgwoningen, met een buurthuis, kennis- en educatiecentrum, werkplaats en kantoren en mogelijkheden voor eigen voedsel- en energievoorziening en een ecologische. De eerste woningen zijn sinds november vorig jaar bewoond. Ze zijn CO2-negatief gebouwd, er is dus meer koolstof opgeslagen dan de bouw veroorzaakte. Met een eigen biodioversiteitsplan moet voormalige landbouwgrond veranderen in een groene woonwijk met een gezonde bodem. “Als het biodiversiteitsplan werkt, mogen we van de provincie Noord-Brabant aansluiten op het Natuurnetwerk en wonen we in een natuurgebied”, zegt initiatiefnemer Ad Vlems enthousiast. Het ecodorp wordt financieel ondersteund door de provincie, het Rijk en de Europese Unie. Om andere woongemeenschappen en burgers te helpen is het platform Global Goals Community opgezet. Ook wil Ecodorp zijn kennis en ervaring delen andere ecodorpen in Europa.

Naam: Meten=Weten
Categorie: Groen
Waar: Westerveld
Website: https://www.metenweten.com/

Burgers meten schade van gif uit land- en tuinbouw.

Dit initiatief begon uit wanhoop en frustratie dat de gemeente Westerveld te weinig deed om haar burgers te beschermen tegen de grote hoeveelheid pesticiden die wordt gespoten in de lelie- en bloembollenteelt. Bewoners meten zelf of en hoeveel pesticiden buiten de bollenakkers terechtkomen in (moes)tuinen en natuurgebieden. Inmiddels zijn 57 monsters genomen van grond, gewassen en mest en is overal in meer of mindere mate gif gevonden. De leden van Meten=Weten maken zich zorgen over de volksgezondheid en de effecten op omliggende natuurgebieden. Ze willen dat het gebruik van giftige stoffen geleidelijk wordt teruggebracht en per direct spuitvrije zones van honderd meter rond woningen en kwetsbare gebieden. M=W heeft een kerngroep van 15 mensen en bijna 400 leden. De groep wordt gesteund door Natuurmonumenten en Drents Landschap.

Naam: Klimaatklussers
Categorie: Wonen
Waar: Tilburg
Website: https://www.klimaatklussers.nl/

Vijf pensionado’s isoleren vrijwillig andermans huis. .

Vijf gepensioneerden helpen bewoners van koopwoningen, die het moeilijk kunnen betalen, met het isoleren van hun huis. Ze doen dat belangeloos en helpen vooral in oude wijken en in situaties waarin met isolatie veel winst te behalen is. “We geven gratis advies en isoleren muren zonder spouwen, schuine daken of de zoldervloer. Platte daken voorzien we van isolatieplaten aan de bovenzijde. Bij enkel glas plaatsen we er Hr++ glas achter”, zeggen de klussers. Ook maken ze presentaties over isolatie voor wijken waarin ze bijvoorbeeld pleiten om met infrarood panelen langzaamaan van het gas af te gaan. In de afgelopen drie jaar hebben ze dertig woningen aangepakt en tien presentaties en 130 adviezen gegeven. De club van vijf hoopt op uitbreiding met ‘een zwaan-kleef-aan-effect’, doordat mensen die zijn geholpen zelf weer anderen gaan helpen.

Naam: Caring Vets
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://www.caringvets.nl/

Dierenartsen bestrijden schending van dierenwelzijn. .

Caring Vets is een vereniging van dierenartsen die zich uitspreken over structurele schendingen van dierenwelzijn en zich willen inzetten voor een consequente professionele uitvoering van wetten en richtlijnen. Met onder anderen zusterorganisatie Caring Farmers streven de Caring Vets naar een fundamenteel andere visie op de plaats van de mens in het leven op aarde, waarin niet de mens als toppunt van de evolutie centraal staat, maar de natuur en al het leven. Caring Vets stoort zich aan ‘de abjecte omgang met sommige diersoorten’ en maakt zich sterk voor een transformatie naar een klimaat- en diervriendelijke veehouderij. De club betrekt klimaatverandering en biodiversiteitsverlies bij al haar activiteiten en stimuleert binnen de beroepsgroep het gesprek over dierenwelzijn.

Naam: Cityplot
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: https://cityplot.org/amsterdam

Stadsbewoners (her)ontdekken de natuur. .

Cityplot is een collectief van stadslandbouwers in Amsterdam. Met uiteenlopende projecten zorgen de deelnemers ervoor dat stadsbewoners in contact staan met de natuur, gezonde voeding en biologische groenten. Het collectief is tien jaar geleden opgezet en het team bestaat uit 25 mensen aangevuld met een grote groep vrijwilligers en stagiaires. Cityplot beheert verschillende tuinen, waaronder Stadsboerderij Osdorp en de biologische boerderij Fruittuin van West waar in het project Pluk! honderd families wekelijks verse biologische groenten komen oogsten. Cityplot organiseert workshops over moestuinieren voor volwassenen, onder andere in samenwerking met Bloei & Groei voor vrouwen, en fietstours langs stadslandbouwprojecten. Op verschillende scholen en kinderdagverblijven heeft de beweging een groen schoolplein aangelegd dat ook wordt onderhouden en waar wekelijks wordt gebruikt als lesterrein. Kinderen krijgen ook les bij de Fruittuin van West.

Naam: Hòfinan Ser’i Otrobanda
Categorie: Voedsel
Waar: Willemstad, Curaçao
Website: https://www.facebook.com/hofiseriotrobanda/ 

Zij oogsten groente dankzij stadstuintjes in Willemstad. 

De mensen achter deze organisatie op Curaçao zijn tijdens de lockdown op leegstaande terreinen in de binnenstad van Willemstad voedsel gaan verbouwen voor arme buurtbewoners. Inmiddels hebben ze meer dan vijfhonderd groentepakketten uitgedeeld aan ruim vijftig huishoudens en hebben 25 gezinnen een meter eigen tuin gekregen na het volgen van een plantcursus. Vier braakliggende terreinen zijn omgevormd tot voedselbos of beplant met gewassen en meet dan duizend planten zijn de grond in gegaan. Ook wordt er geteeld in hydrocultuur, die draait op zonne-energie. Omliggende wijken zien wat er in de binnenstad gebeurt en kloppen bij de organisatie aan om het project te kunnen kopiëren.

Naam: Social Tipping Point Coalitie
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Den Haag
Website: https://socialtippingpointcoalitie.nl/ 

Bont gezelschap wil creatieve aanpak van klimaatcrisis. .

Social tipping points (stps) zijn volgens klimaatwetenschappers van het Potsdam Instituut de beste kans om oncontroleerbare klimaatverandering door fysieke tipping points te voorkomen en daarmee om de opwarming te beperken tot 1,5 graad Celsius. Daarom schreef de Social Tipping Point Coalitie een brief aan de informateur. In de brief roept de coalitie het nieuwe kabinet op om samen met het maatschappelijk middenveld en wetenschappers een strategie te maken om elkaar versnellende maatschappelijke kantelpunten in gang te zetten, zoals verschuivingen in normen en waarden en snelle prijsdalingen voor duurzame oplossingen. De brief is een initiatief van drie mensen die ook meedoen aan Reclame Fossielvrij, de nummer 3 in de Duurzame 100. Een verbod op fossiele reclame is een overheidsmaatregel die zo’n social tipping point in gang kan zetten. “Omdat stps elkaar versterken presenteren we in de brief meerdere stp-interventies samen. Zo verbinden we vele initiatieven uit de civil society.”

Naam: Consuminder Parkstad
Categorie: Circulair
Waar: Nederland
Website: https://www.consuminderhuisparkstad.nl/

Nieuwe spullen? Zij delen en repareren allereerst..

“Er zou in elke stad in Nederland een consuminderhuis moeten staan waar mensen overtollige spullen heen kunnen brengen. En waar de mensen die vooruit willen, een nieuwe start kunnen maken en leren meer te doen met minder”, zegt oprichter Annemiek van Deursen van het Consuminderhuis in het Zuid-Limburgse Landgraaf. Ze zag hoe enerzijds minima aan het einde van de maand vaak een week overhielden, zonder geld, terwijl anderzijds kinderen van tweeverdieners niet meer leren koken en alles kant-en-klaar en voorgesneden is te krijgen. Snel, maar duur en vaak niet gezond. Ze begon in 2016 een consuminderkring in Landgraaf, aanvankelijk met mensen die uit overtuiging wilden leren met minder toe te kunnen, maar verschoof haar aandacht naar mensen die uit armoede of schulden uit noodzaak moeten minderen. Drie jaar later kreeg ze een pand in bruikleen en werd de Stichting Consuminderhuis opgericht. Inmiddels zijn er huizen bijgekomen in Heerlen en Brunssum en zijn er huizen in oprichting in Pekela en Nunspeet.

Naam: Voedselbanken Nederland
Categorie: Voedsel
Waar: Houten
Website: https://voedselbankennederland.nl/

11.700 vrijwilligers redden ‘afgedankt’ voedsel..

Een klassieker onder de duurzame initiatieven, en nog steeds vol in actie. Het aantal huishoudens dat wordt geholpen groeide in 2020 met 7,2 procent tot 37.311, het aantal personen dat gebruik maakte van deze hulp steeg met 6 procent naar 160.500. Amsterdam en Rotterdam lieten de grootste stijging zien. Ook het aantal vrijwilligers steeg, met 7.9 procent tot 13.000. Momenteel zijn er 172 voedselbanken in Nederland en 528 uitgiftepunten in 366 gemeenten. Er zijn tien regionale distributiecentra. De voedselbanken helpen mensen die het financieel niet redden door ze tijdelijk te voorzien van voedselhulp en voorkomen daarmee tegelijkertijd de verspilling van goed voedsel. In Nederland leven meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. Volgens Voedselbanken Nederland hoeft niemand honger te hebben als de overschotten van voedsel naar de armen gaan in plaats van te worden weggegooid; dat is goed voor mens en milieu. “Om de zelfredzaamheid van onze klanten te vergroten, werken we samen met lokale organisaties die onze klanten helpen om weer op eigen benen te staan. Voedselhulp moet immers altijd tijdelijk zijn.”

Naam: The Green Rider
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://uima.org/green-touring/ 

Jongeren uit muziekbranche: ‘maak concerten duurzaam’.

Ook de muziekindustrie moet vergroenen en daarom heeft de koepel van agentschappen United Independent Music Agencies (UIMA) het initiatief genomen voor The Green Rider. Op een ‘rider’staan afspraken over voorzieningen voor een optredende muzikant, bijvoorbeeld over het vervoer, de overnachting, het eten. Met de groene rider kunnen muzikanten daarop invloed uitoefenen op de duurzaamheid van die afspraken. Een belangrijk doel is het reduceren van vliegtuigvluchten. De UIMA vertegenwoordigt ruim duizend acts, die onder gewone omstandigheden jaarlijks meer dan 15.000 shows spelen en daarvoor 18.400 vluchten nemen. Korte vluchten vervangen door treinverkeer kan de CO2-uitstoot van muzikanten dus flink verminderen. Ook kan de rider rond podia en op festivals zorgen voor hergebruik in plaats van wegwerpproducten), voorkomen van afval, gebruik van groene energie en dierlijke producten hooguit bij uitzondering.

Naam: Klimaathelpdesk
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://www.klimaathelpdesk.org/

Zij geven onderbouwd antwoord op elke klimaatvraag.

Vragen over de klimaatcrisis heeft iedereen wel, maar wie geeft betrouwbare antwoorden? Facebook niet in elk geval, want fake-informatie gaat snel rond. Daarom hebben vrijwilligers de KlimaatHelpdesk opgezet. “Iedereen kan een vraag indienen via onze website en social media”, melden de initiatiefnemers. “Wij benaderen een actieve wetenschapper of deskundige, die een antwoord schrijft gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten.” Een tweede expert controleert dat antwoord en dan gaat de informatie, wetenschappelijk verantwoord, naar de online vraagsteller. Dertig vrijwilligers zijn er druk mee, en een enkele betaalde student-assistent helpt mee. Sinds november 2020 publiceerde de KlimaatHelpdesk 100 antwoorden. Het streven is om wekelijks twee of drie nieuwe vragen van een antwoord te voorzien. Mogelijk volgt er ook een helpdesk voor iedereen met vragen over de biodiversiteitscrisis.

Naam: Struikroven
Categorie: Groen
Waar: Eindhoven
Website: https://www.struikroven.nu/

Zij redden bij sloopprojecten de planten en struiken. .

Wanneer gebouwen gesloopt worden, bijvoorbeeld om plaats te maken voor nieuwbouw, is er geen aandacht voor de planten en bomen die er omheen staan. Struikroven is opgericht om dat groen te redden. Buurtbewoners gaan op roverspad om de beplanting weg te halen en elders een nieuw leven te geven. Het is daarmee niet alleen een groene actie, maar ook avontuurlijk en sociaal. Volgens de club is de geringe aandacht voor sloopgroen een groot probleem. Alleen al in Amsterdam zouden 600 voetbalvelden aan groen verdwenen zijn de afgelopen jaren. Bouwmaterialen worden hergebruikt, waarom dan ook niet het groen, is de logische vraag die Struikroven stelt. Sinds de Trouw Duurzame 100 in 2019 een ‘top van onderop’ werd, weet Struikroven trefzeker een plek in de lijst te behalen.

Naam: De Spinder
Categorie: Energie
Waar: Tilburg
Website: https://www.spinderwind.nl/

700 burgers produceren samen eigen windenergie.

Elf energiecoöperaties uit Hart van Brabant en Tilburg hebben een windpark met vier windmolens laten bouwen. Zevenhonderd burgers en bedrijven legden daarvoor geld bijeen en zijn lid van de coöperaties. De molens hebben een vermogen van 14,4 Megawatt. Het project levert directe duurzame winst voor het klimaat op. Zo’n achtduizend gezinnen nemen de groene stroom af. Daarnaast maakt Burgerwindpark de Spinder de elf coöperaties financieel robuuster, zodat ze verder kunnen op het gebied van hernieuwbare energie in een regio met 450.000 inwoners. De baten van dit energieproject van onderop zijn ook meer indirect. De inniger samenwerking tussen de elf coöperaties levert nieuwe duurzame initiatieven op, op het gebied van zonneparken en energiebesparing bijvoorbeeld. Bovendien laat het aan overheden en financiers zien dat energiecoöperaties tot grote projecten in staat zijn en burgers en bedrijven kunnen mobiliseren.

Naam: Mangrove Maniacs
Categorie: Groen
Waar: Bonaire
Website: https://mangrovemaniacs.org/

20 vrijwilligers reden bedreigde mangroves op Bonaire. 

Op Bonaire blijven bewoners zich inspannen voor de redding van de mangroves. Dee natuur bij de Lac Baai is bedreigd. Door erosie slibben de kreken dicht, waardoor steeds minder vers water het gebied bereikt en bomen afsterven. Om het tij te keren gaan de ruim twintig vrijwilligers met kapmessen aan de slag. Ze noemen zich de Mangrove Maniacs, want dit is en klus van jewelste. Ze hakken de kreken open, dat kan alleen handmatig. Ook stukjes mongrovebos moet eraan geloven, om de natuur weer open en gezond te maken. Wanneer dat slaagt, is het de redding voor allerlei inheemse soorten. “Het is de kraamkamer van veel diersoorten”, noteerde Trouw in een eerder reportage vanuit de Lac Baai. “Tussen de wortelen leven bedreigde rifvissen, zoals de regenboogpapegaaivis.”

Naam: Guerilla Gardeners
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://guerrillagardeners.nl/

Platform promoot: strooi overal bloemzaad, plant bomen. 

Guerrilla Gardening wordt steeds bekender en populairder. De aanpak is simpel: zoek een braakliggend stukje grond en: planten maar! “Gewapend met gieter, schop en planten toveren we heel Nederland om in groene oases”, aldus het initiatief. De website trekt dit jaar 6000 mensen per maand, in april dit jaar deden 125 groepen kinderen mee. Aanmelden hoeft niet. “De kracht van guerrilla tuinieren zit er juist in dat mensen zélf de schep oppakken en hun straat intrekken.” Veel gemeenten, die zelf ook gebaat zijn bij een groene openbare ruimte, staan coulanter tegenover de groene acties, zodat het niet per definitie burgerlijke ongehoorzaamheid is. Plekken als boomspiegels mogen inmiddels meestal wel bewerkt worden. Ook dit initiatief vindt het sociale aspect belangrijk: tuinieren op straat leidt tot meer contact.

Naam: Meet je Stad
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Amersfoort, Tilburg, Utrecht, Enschede
Website: https://www.meetjestad.net/

500 burgers doen in eigen wijk onderzoek naar klimaat. 

Vorig jaar op plek 3. Nu nog steeds fraai in de bovenste helft van de ranglijst. Burgers meten zelf de klimaatverandering in hun stad en onderzoeken waar vuile stoffen neerdalen. Ze gaan hun wijk in, sommigen met zelfgebouwde instrumenten. Landelijk installeerde Meet je Stad zevenhonderd stations die data verzamelen over broeikasgas, regenwater of fijnstof. Overlast kan zo worden aangepakt. Er is een nieuwe poot ontstaan die bodemvocht meet en dat relateert aan de gezondheid van bomen. Het begon in Amersfoort, maar Meet je stad! is nu actief op diverse plaatsen. Zo’n 500 mensen waren al betrokken bij het bedenken van ideeën, de ontwikkeling en het bouwen van apparatuur, de metingen, data-analyse en presentaties. Deelnemers komen uit alle lagen van de bevolking, van 6 tot 92 jaar. Alle kennis, techniek en data zijn open source, waardoor nieuwe groepen makkelijk kunnen opstarten.

Naam: Duurzame Huizenroute
Categorie: Wonen
Waar: ’t Harde
Website: https://duurzamehuizenroute.nl/

Zij laten mensen gluren bij de buren in duurzame huizen.

Een platform waar 1700 eigenaren van duurzame huizen ervaringen uitwisselen. Het is vooral een inspiratiebron voor mensen die hun huis nog niet duurzaam hebben gemaakt en dat wel willen doen. Bijvoorbeeld: wat is de beste manier om muren te isoleren, hoe kan je duurzaam verwarmen, wat doe je tegen een koude vloer? Elk jaar in november zijn er open dagen en zetten eigenaren van woningen hun deuren openen voor belangstellenden. Op de website van de organisatie is te zoeken op type huis, bouwjaar en regio. Er zijn ook thema-dagen. Leren van de ervaringen van anderen staat centraal. Vanaf 2018 is er om het jaar de verkiezing van het meest duurzame huis in Nederland. Een vakjury beoordeelt welk huis recht heeft op de titel. 

Naam: Hotspot Hutspot
Categorie: Voedsel
Waar: Rotterdam
Website: https://www.hotspothutspot.nl/

Jongeren koken en bezorgen samen duurzame voeding. 

Rotterdamse project waarbij jongeren samen voedsel kweken, maaltijden koken en uitserveren in een restaurant of bezorgen. Hotspot Hutspot runt duurzame restaurants, waar kwetsbare vrijwilligers hun leven op de rit kunnen krijgen. Die leren koken en bakken en ontmoeten de bezoekers. Toen de corona-epedemie vorig jaar uitbrak, gooiden de Rotterdammers het over een andere boeg en werd het serveren in restaurants omgezet in ‘crisiscatering’. Het project krijgt veel ingrediënten en hulp van professioneel horecapersoneel. Hotspot Hutspot draait op betalende klanten en op donaties, maar wie arm is kan ook bij terecht.  “We stellen geen moeilijke vragen, we lossen het gewoon op”, zegt een van de oprichters. De maaltijden zijn duurzaam en gezond.

Naam: Respace
Categorie: Wonen
Waar: Hilversum
Website: https://www.respace.nl/

Techneuten maken van oud gebouw een circulair stulpje. 

Deze organisatie verandert bestaande gebouwen zoals industriële panden, oude kerken en leegstaande gymzalen in een woning of een kantoor en doet dat op een zo duurzaam mogelijke manier. Bij het bouwproces moet de uitstoot van kooldioxide flink omlaag. Het doel is om ‘de bouwsector radicaal te verduurzamen’, schrijft het bedrijf op de website. Respace vindt slopen niet nodig en meent dat hergebruik van oude gebouwen veel efficiënter is. Daarbij is niet steen de belangrijkste nieuwe grondstof, maar hout.

Naam: Fundashon Dier&Onderwijs
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Curaçao
Website: https://www.fundashon-doc.com/language/nl/home 

Odette Doest helpt wilde dieren in nood op de Cariben.

De Stichting Fundashon Dier en Onderwijs wil informeren over het kwetsbare ecosysteem op de Caribische eilanden. De organisatie begon met het redden en beter maken van gewonde en zieke wilde dieren op Aruba, Bonaire en Curaçao. Vleermuizen, (roof)vogels, hertjes en haasjes werden binnengebracht bij dierenartsenpraktijk Doest. Dieren die niet geschikt waren voor vrijlating, maar wel geschikt voor educatie, worden ingezet in het onderwijsprogramma. Deze dieren zitten in de permanente opvang en daar krijgen de bewoners van de eilanden voorlichting over de natuur. Er wordt samengewerkt met scholen bedrijven en natuurorganisaties. De stichting geeft ook voorlichting aan toeristen over de omgang met wilde dieren en kwetsbare natuur. 

Naam: Groente- en Fruitbrigade
Categorie: Voedsel
Waar: Poeldijk
Website: https://groentefruitbrigade.nl/

Zij redden ‘imperfect’ gezond eten voor de Voedselbank. 

Dit is een club van vrijwilligers die imperfect groente en fruit redt voor de voedselbank. Er is niets mis mee, maar toch kan het niet meer naar de winkel. Niet helemaal perfect fruit en bijvoorbeeld avocado’s die al tegen de houdbaarheidsdatum aan zitten, de Groente & Fruitbrigade haalt het op bij telers om het verse spul naar voedselbanken te brengen. De ongeveer 25 vrijwilligers kunnen de groenten en fruit gratis inzamelen. De reddingsbrigade heeft afspraken met telers en groothandelsbedrijven. Die hoeven de bijna rijpe tomaten en iets te kromme komkommers dan niet weg te gooien, dat scheelt in de kosten. Tegelijk dragen ze bij aan een goed doel. Want de voedselbanken staan te springen om verse producten in de voedselpakketten te kunnen doen. De brigade bestaat nu drie jaar. Poeldijk is het werkterrein. De uitbreiding naar Venlo en Barendrecht liep door de coronacrisis enige vertraging op. 

Naam: Grootouders voor het Klimaat
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Zaanstad
Website: https://grootoudersvoorhetklimaat.nl/ 

Opa’s en oma’s eisen klimaatactie, voor nieuwe generaties. 

Opa’s en oma’s willen dat het kabinet en de Tweede Kamer meer maatregelen nemen om klimaatverandering tegen te gaan, zodat hun kinderen een leefbare aarde hebben. Ze oefenen druk uit en stimuleren elkaar. Sinds december 2016 komen ze twee keer per maand (elke eerste en derde donderdag) bijeen bij de ingang van de Tweede Kamer en nodigen een Kamerlid of bewindspersoon uit om te pleiten voor intensivering van het klimaatbeleid. De grootouders geven lezingen, bevorderen dat senioren over klimaatproblematiek voorlezen aan kinderen. Het begon allemaal in 2015 toen een groep ouders, met directeur Marjan Minnesma van Urgenda, in etappes naar Parijs liep, waar de klimaatconferentie werd gehouden. In het najaar is er een vervolg op ‘Parijs’, in Glasgow en ook nu lopen de grootouders etappes richting Schotland. 

Naam: JongRES
Categorie: Energie
Waar: Nederland
Website: https://jongres.nl/ 

Jeugd helpt bij het opstellen van lokale klimaatplannen. 

Het is belangrijk dat jongeren meepraten over de energie van de toekomst. Dat is het idee achter JongRES Nederland. RES staat voor regionale energiestrategie. In juli verschenen deze plannen voor dertig regio’s voor het eerst. De jongeren van JongRES willen hun stem laten horen en ook anderen stimuleren om dat te doen. De strategieën bepalen hoe de energietransitie tot en met 2030 in elke gemeente uitgevoerd gaat worden. Hoe worden onze woningen verwarmd, waar wordt energie opgewekt en hoe gaat dat gebeuren? Jongeren van Jong RES organiseren klimaatcampagnes en proberen het bedrijfsleven te stimuleren om te verduurzamen. Meer dan 800 ambassadeurs delen dagelijks hun kennis over verduurzaming. De organisatie zorgt ervoor dat in alle dertig regio’s het geluid van jongeren naar voren komt.

Naam: Zero Waste Nederland
Categorie: Afval
Waar: Breda
Website: https://zerowastenederland.nl/

Zij bestrijden de afvalberg door minder te consumeren.

Deze burgers promoten een leefstijl zonder afval. Ze verspreiden bijvoorbeeld stickers die winkeliers op hun raam kunnen plakken. Ze geven ook lezingen en workshops. Er zijn 53 lokale Zero Waste-communities ontstaan. Elisah Pals richtte de club op in 2018. Zero Waste Nederland klopt ook bij gemeenten aan die nadenken over hun afvalbeleid om ze te wijzen op preventie. Sinds de groenteboer een raamsticker met Zero Waste op zijn deur plakte, geeft hij 40 procent minder verpakkingen mee, zo meldt de organisatie één van de concrete voorbeelden van het succes tegen het gebruik van overbodige verpakkingen en de verspreiding van plastic afval. Zesduizend stickers zijn er inmiddels opgehangen. Daarnaast gebruikt de organisatie Facebook en Instagram als platforms waarmee maandelijks meer dan 100.000 mensen worden bereikt.

Naam: De Betuwse Fruitmotor
Categorie: Groen
Waar: Culemborg
Website: https://www.defruitmotor.nl/ 

Zij helpen insecten door bloemen te zaaien bij fruittelers.

De organisatie begon in 2016 met een droom over de Betuwe als een inclusieve circulaire voedselregio, op sociaal, ecologisch en economisch gebied. Zo werd gestart met De Fruitmotor en verduurzaming van de fruitteelt door telers te vertellen over het belang van wilde bijen, bloemranden en nestgelegenheid. Het geld voor de activiteiten komt uit de verkoop van Krenkelaar appelciders, gemaakt van restfruit dat niet naar de supermarkt kan. Samen met de Agrarische Natuur Vereniging Lingestreek werkt de Betuwse Fruitmotor aan blijvend herstel van biodiversiteit via natuurinclusieve landbouw, en een Betuws Bijenlandschap. Al 24 boeren en telers uit verschillende sectoren doen mee en de Wageningse Universiteit registreert de toename van wilde bijen en het effect daarvan op de oogst. 

Naam: Academie voor Duurzaam Onderwijs
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://academievoorduurzaamonderwijs.nl/ 

Project zet duurzaamheid op de kaart in het onderwijs.

Dit initiatief helpt docenten en scholen bij het geven van duurzaam onderwijs. In het onderwijs is aandacht voor duurzaamheid niet vanzelfsprekendheid. Daar brengt de Stichting Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs (Nado) verandering in, door voor docenten en scholen online en offline educatieve programma’s te maken. De stichting volgt op het burgerinitiatief van 2018/2019 voor duurzaam onderwijs. Thema’s zijn onder meer circulaire economie, klimaat en energietransitie. Over tien jaar moeten alle leerlingen in Nederland het voortgezet onderwijs afronden met kennis over duurzame ontwikkeling. Nado werkt met ongeveer tien mensen en werkt samen met het netwerk Leren voor Morgen, Curriculum.nu, Teachers for Climate, SPARK the movement en The Time is Now Foundation.

Naam: Dommelbimd
Categorie: Groen
Waar: Boxtel
Website: http://www.dommelbimd.nl/ 

Burgers kopen natuur en verzorgen zelf het onderhoud.

Een gaaf ‘Dommeldalgebied’ pal naast het centrum van Boxtel. Dat kreeg het initiatief Dommelbimd voor elkaar. Het gebruikte daarvoor een niet alledaagse methode: de aankoop van 6,5 hectare grond. De actie werd gefinancierd met crowdfunding, 340 mensen zijn nu mede-eigenaar. Het heeft een mooi stukje natuur langs het riviertje de Dommel opgeleverd. Er is een poel aangelegd, een hoogstam fruitboomgaard en vlechtheggen en er zijn nestkasten opgehangen. Het oude hooilandbeheer van de laaggelegen beemden is in ere hersteld, oude hooilandgewassen zijn daardoor teruggekeerd. Door het minst kwetsbare deel loopt een Laarzenpad dat veelvuldig bewandeld wordt door inwoners van Boxtel. Ook kwam er een Natuur-beleefpad voor kinderen. Veel vrijwilligers helpen met het onderhoud, de omliggende scholen zijn ook betrokken. Het initiatief hoopt dit of volgend jaar nog een aangrenzend stuk grond aan te kunnen kopen.

Naam: Zadenbibliotheek
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://zadenbibliotheeknederland.nl/

Gratis bibliotheek voor het uitruilen van plantenzaden.

Geen boeken lenen, maar zaden. De Zadenbibliotheek, vier jaar geleden opgericht in Friesland, voorziet daarin. De bedoeling is ook echt ‘lenen’. Zaden gaan natuurlijk de grond of pot in om een plant op te leveren, maar het idee is dat mensen ook weer de beste zaden oogsten en die terugbrengen naar de bibliotheek. Zo ontstaat een continue voorraad van lokale zaden van groenten, kruiden en bloemen. Sinds de oprichting zijn 10.000 zakjes de deur uitgegaan. Het initiatief heeft ook een sterk educatieve functie. Er zijn zaailessen voor kinderen, mensen leren eigen gewassen te kweken, de zaden te oogsten en te bewaren en er ontstaat bewustzijn van de lokale flora. Er zijn nu 24 locaties in Friesland en elf daarbuiten. Het project groeit verder, vanuit allerlei provincies is belangstelling.

Naam: Tiny Forest
Categorie: Groen
Waar: Zaanstad
Website: https://www.ivn.nl/tinyforest

Honderden vrijwilligers ontwikkelen lokaal een minibos.

Ergens een loos stukje grond gezien ter grootte van een tennisbaan? Daar past een Tiny Forest op, een klein, dicht begroeid bosje. Het project ‘Tiny Forest’ helpt daarbij. Er zijn er nu 144 in de openbare ruimte en 60 in achtertuinen. Een nog kleiner klein bosje kan ook: 5000 mensen legden 6 vierkante meter bos aan met behulp van tips van het initiatief. Scholen en bedrijfsterreinen zijn ideale locaties voor Tiny Forests, stelt begeleidende organisatie IVN. Inmiddels hebben 14.000 kinderen een maand lang boswachter kunnen spelen in een minibos. Vijftig gemeenten en zes provincies doen mee. Met indrukwekkende resultaten. Er is 6,3 hectare stadsbos geplant en 189.000 bomen, Wageningse onderzoekers telden 934 verschillende plant- en diersoorten. Het project wil voor 2026 nog minstens 100 bosjes in de openbare ruimte en 100 op bedrijfsterreinen helpen aanleggen.

Naam: Vrijstad Energie
Categorie: Energie
Waar: Culemborg
Website: https://www.vrijstadenergie.nl/

Zij koppelen zonnepanelen aan laadpalen voor e-auto’s.

Niet zomaar een energiecoöperatie maar een die al voorzien is van een laadplein met zonnedak met 760 panelen. Het is Coöperatie Vrijstad Energie in Culemborg gelukt. Het laadplein heeft geleid tot de aanschaf van meer elektrische (deel)auto’s. Maar het gaat de coöperatie om meer dan laden op groene stroom alleen. Met aanvullende software die de coöperatie ontwikkelt, wil de club gebruikers bewegen de capaciteit van het plein duurzaam te benutten. Daarvoor komt er ook een opslag bij. Gebruikers kunnen dan ‘bewust laden’, bijvoorbeeld als de zon schijnt en vanuit een stationaire accu. Daardoor is de druk op het stroomnet minder. Zes vrijwilligers en drie betaalde krachten werken aan het burgerproject in Culemborg. De werkwijze en software zal gebruikt worden voor drie andere projecten in Culemborg, is het plan, en is verder over het land te verspreiden.

Naam: Klimaatdichters
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://www.klimaatdichters.org/ 

200 dichters zetten zich poëtisch in voor het klimaat.

In de strijd voor het klimaat kan poëzie een creatieve en inspirerende rol spelen. Met die gedachte is in 2020 de klimaatdichtersbeweging ontstaan. De Belgische dichter Moya de Feyter deed een oproep en nu vloeit er een ‘groen poëtisch lint’ van bijna 200 klimaatdichters door Nederland en België. Dichters maakten de bundel ‘Zwemlessen voor later’. Die bracht vorig jaar bijna 2000 euro op, te storten in One World Tree Planting. De dichters treden op bij klimaatavonden, demonstraties en andere bijeenkomsten. Er staan ontmoetingen op het programma met Engelse en Duitse clubs van klimaatdichters en optredens bij Poetry Internatonial. Het ideaal van de club is om over de grens van de eigen discipline heen te stappen: “We dromen van een wereldwijde kunstenaarsgemeenschap die samenspant rond één missie: de zorg rond onze planeet.”

Naam: 1000 Geveltuinen
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://www.groenemorgen.org/1000geveltuinen 

Zij promoten de aanleg van geveltuintjes bij elke voordeur.

Na een flitsende start in coronajaar 2020, gaat 1000 Geveltuinen onverschrokken door met het vergroenen van kleine stukjes steen bij huis. Het doel van 1000 geveltuinen, bedacht door het Rotterdamse burgerinitiatief, is vorig jaar gehaald. Nu gaat de club verder en stelt dat er dit jaar zo’n 5 kilometer aan geveltuinen bij komt dankzij het project. Het helpt mensen met tips en vrijwilligers om stenen rond het huis, ook op de openbare weg, te vervangen door planten. De club werkt inmiddels samen met Operatie Steenbreek, een ander burgerinitiatief om van stenen af te komen. Daardoor kon het idee overslaan naar Oss en Alkmaar. In Oss is nog een vergunning nodig voor een geveltuin. Er zijn gesprekken gaande om die voorwaarde op te heffen. 1000 Geveltuinen mikt voor volgend jaar op 22 deelnemende gemeenten.

Naam: Gered Gereedschap
Categorie: Circulair
Waar: Deventer
Website: https://www.geredgereedschap.nl/ 

Overtollig gereedschap inzamelen om te geven aan armen.

Een oudje, dit burgerinitiatief, maar wel nieuw op de lijst in 2021. Gered Gereedschap stamt al uit 1984. Vanuit 26 werkplaatsen wordt oud gereedschap ingezameld, opgeknapt en naar een nieuwe bestemming gebracht in ontwikkelingslanden. De als nieuw gemaakte hamers en beitels bereikten 1300 organisaties, meldt de club, en er zijn 75.000 leerplekken voor ambachtslieden gecreëerd. Gered Gereedschap wil op die manier vakmanschap steunen, niet alleen met de spullen, maar ook met onderwijs en het stimuleren van ondernemerschap. Een bloeiende ambachtssector in ontwikkelingslanden helpt namelijk om mensen een beter bestaan te geven, is de ervaring. Het doel is om in 2024 100.000 mensen zelfredzaam te hebben gemaakt met behulp van voorheen roestige schroevendraaiers en tangen uit vergeten gereedschapskisten.

Naam: Stichting Bollenboos
Categorie: Groen
Waar: Westerveld
Website: http://www.bollenboos.nl/

Zij strijden al 20 jaar tegen gifstof uit de land- en tuinbouw.

Al twee decennia stelt dit initiatief het gebruikte gif in de landbouw aan de kaak. De invloed van bestrijdingsmiddelen op omwonenden is een serieus probleem, stelt Bollenboos, met name bij de teelt van bolgewassen zoals lelies. De club begon vanuit Westerveld, in Drenthe, maar is inmiddels landelijk actief en kaart ook in Brussel het spuiten aan. Dankzij de club is er meer onderzoek gedaan naar het effect van bollengif door onder meer het RIVM en de Gezondheidsraad wat er mede toe leidde dat het ontsmettingsmiddel Metam Natrium in de ban gaat. Het initiatief wil vooral het probleem agenderen en zoeken naar oplossingen, desnoods via rechtszaken. Vanuit Bollenboos is het initiatief Meten=Weten ontstaan, op nummer 27 in deze lijst, waarbij burgers zelf metingen uitvoeren rond bollenvelden in Westerveld.

Naam: Stichting Tiny House
Categorie: Wonen
Waar: Landelijk
Website: https://tinyhousenederland.nl/ 

Zij promoten het genot van klein, milieuvriendelijk wonen.

Wonen in een minihuis met een kleine ecologische voetafdruk groeit razendsnel in populariteit. De twee belangrijkste redenen zijn de behoefte aan een duurzamer leven, met weinig spullen en energieverbruik en de woningnood onder met name twintigers. Het is Stichting Tiny House vooral te doen om een bewuster en duurzamer leven, een bestaan zonder het mantra ‘meer, meer’. Het is alleen nog niet zo makkelijk een klein eigen huis te realiseren. Hoe kom je eraan, wat kost het, kun je ‘off-grid’ gaan zonder nutsvoorzieningen, welke gemeenten staan dit toe? Talloze vragen die bij de club terecht komen. De stichting heeft veel kennis opgebouwd en deelt die met belangstellenden via informatiedagen en internet en probeert daarnaast het concept van het tiny house door samenwerking met allerlei partijen over Nederland te verspreiden.

Naam: KettingKledingruil
Categorie: Circulair
Waar: Landelijk
Website: www.kettingkledingruil.nl

Een laagdrempelige manier om kleding te ruilen met mensen uit je buurt.

Kledingruilfeestjes waren al een opkomend fenomeen: met een berg kleding die je zelf niet meer draagt bij elkaar komen en passen en uitwisselen maar. Door de coronapandemie kon dat niet meer en zo is Ketting Kledingruil ontstaan, een virusproof variant. Het idee is om tassen met kleding te laten rouleren tussen zo’n tien adressen in een stad(sdeel). Krijg je een tas, dan heb je drie dagen om erin te ‘shoppen’. Je haalt eruit wat bevalt, stopt er eigen kledingstukken in en brengt de tas vervolgens naar het volgende adres. Het initiatief schat dat er zo 2500 kilo kleding is gered van de afvalberg door zo’n 10.000 deelnemers. De organisatie heeft ervaren dat de ruil op deze manier laagdrempeliger is dan ruilfeestjes en heeft zo een nieuwe groep weten te bereiken. De ‘ketting’ blijft daarom behouden, ook nu feestjes weer langzaam op gang komen.

Naam: Coast Busters
Categorie: Afval
Waar: Katwijk
Website: https://www.coastbusters.nl/

Dit team ruimt afval op het strand van Katwijk op.

Het is niet het enige initiatief dat zich op de vervuiling door plastic stort, maar Coast Busters onderscheidt zich met een eigen aanpak. De organisatie werkt mee aan een ‘bellenscherm’ in de Rijn bij Katwijk. Dat moet plastic troep afvangen, voordat het in de zee terecht kan komen. Bij het plan zijn 12 gemeenten, waterschappen, burgers en bedrijven betrokken. Tegelijk geeft de club voorlichting met het vertellen over de ‘Plastic Story’. Coast Busters doet ook opruimacties, met Jutters Katwijk op het strand en met Straatjutters Katwijk in het dorp. Als kajakkende Coast Busters houden ze het water van Leiden tot Wassenaar en Nieuwkoop schoon. Het bellenscherm zelf is een innovatie van The Great Bubble Barrier, dat nu één werkend scherm heeft aangelegd bij Westerdok in Amsterdam.

Naam: Textiel- en E-wasterace
Categorie: Afval
Waar: Eindhoven
Website: https://www.ewasterace.nl/

Scholieren halen oude elektronica op bij mensen thuis.

Giet iets in de vorm van een wedstrijd en mensen slaan aan. Dat is het idee achter E-waste Race, oftewel zoveel mogelijk elektronisch afval inzamelen. Jaarlijks doen zo’n 280 scholen mee aan de actie, ondersteund door 110 gemeenten en verschillende inzamelaars. Het heeft 500.000 kilo afgedankte apparaten opgeleverd, wat omgerekend 720.000 kilo CO2-uitstoot scheelt, aldus de club. Het initiatief moet bijdragen aan een circulaire economie en verzorgt ook gastlessen op scholen over consuminderen en recyclen. Het inzamelen van apparatuur verloopt zo goed dat er een nieuwe competitie in het leven is geroepen, de Textiel Race. Sinds eind vorig jaar zijn duizenden kledingstukken ingenomen en duizend reparaties verricht door de deelnemende leerlingen. Begin dit jaar kreeg het initiatief een Circular Award, een prijs voor circulaire projecten, uitgereikt.

Naam: Kaya Tene Korsou Limpi
Categorie: Afval
Waar: Curaçao
Website: https://caribischnetwerk.ntr.nl/tag/kaya-tene-korsou-limpi/

Leerlingen rapen samen afval voor een schoon Curaçao.

Bijna zes jaar geleden adopteerde de voormalige huisarts Roose een twee kilometer lange straat vlakbij zijn huis. Na een eerste grondige schoonmaakactie met twee helpers houdt hij dit twee- tot driewekelijks op zaterdag bij met een groep Curaçaoënaars die soms spontaan hun diensten aanbieden als ze de afvalrapers bezig zien. Regelmatig betrekt hij mensen van bepaalde beroepsgroepen bij de grote schoonmaak door politici, huisartsen of journalisten te vragen een zaterdag mee te helpen. Ook de lagere scholen in de wijk zijn betrokken, onder meer via voorlichting. De straat heeft weinig huizen, maar Roose heeft enkele straatbewoners overgehaald hun stuk straat zelf schoon te houden. De contacten met de vuilverwerking zijn uitstekend. Zij halen de tien tot twintig zakken vuilnis trouw op en dode dieren worden na een melding direct verwijderd. Waar in Nederland afvalrapen redelijk ingeburgerd is, is dit op Curaçao nog bijzonder.

Naam: Klimaatgesprekken
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Groningen
Website: https://www.klimaatgesprekken.nl/

Zij maken de klimaatcrisis bespreekbaar in een praatgroep.

Stel je wilt iets doen voor het klimaat, duurzamer leven, maar hoe? Het burgerinitiatief KlimaatGesprekken helpt. Er zijn 280 klimaatcoaches die op 70 plaatsen workshops aanbieden met een luisterend oor en praktische tips. De gesprekken gaan over ‘handen’ en ‘voeten’: zelf iets doen in de buurt maar ook de eigen voetafdruk verkleinen. Gedwongen door corona bood de organisatie een online cursus aan, die door 320 mensen is gevolgd. Het werkt, stelt Klimaatgesprekken. 71 procent van de deelnemers maakt daarna klimaatvriendelijker keuzes en 68 procent is beter in staat over het onderwerp te praten. De club ziet dat deelname vaak het begin is van een reeks andere keuzes, zonnepanelen plaatsen bijvoorbeeld of lid worden van een actiegroep. Het belang van praten en psychologie bij het aanpakken van de klimaatcrisis wordt nog onderschat, ziet de club.

Naam: Plastic Peuken Collectief
Categorie: Afval
Waar: Amsterdam
Website: https://plasticpeukencollectief.nl/

Peukenrapers’ willen verbod op plastic sigarettenfilters.

Meer aandacht is er inmiddels voor het grote probleem van zwerfpeuken, maar volgens Plastic Peuken Collectief toch nog te weinig. De peuken van sigaretten bevatten plastic en het is nog altijd heel gebruikelijk ze gewoon op de grond te gooien. In aantal vormen ze de grootste bron van plasticvervuiling. Sinds het ontstaan van het collectief in 2019 hebben burgers 400.000 zwerfpeuken geraapt. Begonnen met enige tientallen vrijwilligers, heeft de organisatie zich snel uitgebreid met mensen in 52 gemeenten. Het collectief genereert media-aandacht en hoopt met de acties uiteindelijk te bereiken dat er een verbod komt op de plastic peuk. Het Peukenmeisje is de pionier van de beweging. Zij stond vorig jaar in de Duurzame 100 en is ook betrokken bij het collectief.

Naam: 52 weken duurzaam
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://52wekenduurzaam.nl/

Elke week een groen advies aan 17.000 online deelnemers.

Hou het duurzame leven een beetje vrolijk en behapbaar. Dat is de gedachte achter 52wekenduurzaam. Dit initiatief biedt iedere week een nieuwe uitdaging om groener te leven, middels een lichtvoetig filmpje en een website met tips. Deze week: je kastjes leegeten, eigen schoonmaakmiddel maken, tegels wippen, etcetera. Een haalbare opgave die ervoor zorgt dat mensen zich een week met een aspect van een duurzaam leven bezighouden. Duurzaam leven voegt iets toe, is de filosofie. Je kunt er gezonder van worden, vrienden mee maken, het bespaart geld. Je moet er blij van worden, vindt het initiatief, anders hou je het niet vol. Iedere maandag gaat een mail naar 17.000 mensen, op Instagram telt de organisatie 50.000 views per week. De organisatie werkt sinds kort samen met experts op het gebied van gedragswetenschap.

Naam: Tera Barra
Categorie: Groen
Waar: Kralendijk, Bonaire
Website: https://www.facebook.com/TeraBarra/

Zij beschermen inheemse, bedreigde planten op Bonaire.

De natuur op Bonaire staat onder grote druk, door overbegrazing van geiten en ezels en door ontbossing. Gelukkig is er Heemtuin Tera Barra, net buiten Kralendijk op Bonaire CN op korte afstand van een natuurgebied met tropisch droog bos. De Heemtuin Tera Barra, vijf hectare groot, is omheind. Daarom kunnen er lokale planten worden aangeplant, groeien en worden gekweekt. Het doel: de oorspronkelijke natuur van Bonaire de ruimte geven en het landschap te herstellen. Een ander doel waaraan de zo’n 15 vrijwilligers werken is natuureducatie. En dat werkt, want landeigenaren zijn her en der op Bonaire nu ook gestart met natuurherstel en stijgt de vraag naar inheemse bomen en planten voor tuinen. Stichting Tera Barra werkt samen met verschillende organisaties om te kijken of er ook bomen geplant kunnen worden in toekomstige woningbouwprojecten. Hiervoor zijn we al begonnen om lokale droogtebestendige bomen te kweken en we hopen op meer gebruik van groen in toekomstige stedelijke ontwikkeling. 

Naam: Transitiemotor
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Nederland
Website: https://www.detransitiemotor.nl/

Open beweging verbindt maatschappelijke organisaties en initiatieven die de omslag naar een duurzaam Nederland bewerktstelligen.

De Transitiemotor, ontstaan tijdens de corona-lockdown, wil de wissel omzetten naar een duurzame samenleving. Iedereen is daarbij welkom. Dit burgerinitiatief is een nieuwkomer in de D100 en wil een beweging vormen, bestaande uit grote en kleine initiatieven om deze te verbinden en versterken. Samen afbouwen en opbouwen, daar gaat het om. Naast politieke beïnvloeding, wil het initiatief ook laten zien wat er allemaal al gebeurt aan goede initiatieven voor de dag van morgen, om zo burgers, overheid en bedrijfsleven te inspireren.

Naam: Stadswormerij
Categorie: Groen 
Waar: Amersfoort
Website: https://stadswormerij.nl/

Bakken met wormen toveren GFT-afval om in compost.

Het sluiten van stedelijke voedselkringloop én bieden van betekenisvol werk aan kwetsbare mensen: dat is wat het Amersfoorts burgerinitiatief StadsWormerij beoogt. Dat doet het goed want het levert een mooie plek in de Duurzame 100 op. Het idee om met wormen waardevol compost te maken van gft-afval ontstond in 2014, mede na het lezen van een artikel in Trouw. En dat idee kreeg de afgelopen jaren vleugels. Zo is vorig jaar 13.000 kg organisch ‘afval’ van horecabedrijven, biologische supermarkten en markten omgezet in de ‘Vermicompost uit Amersfoortse Keuken’. Het streven is verder te groeien tot 10 ton compost per week, waarbij onder andere werk wordt aangeboden aan mensen met een arbeidsbeperking. “Onze wormen staan zelfs al 2e Kamer-verslag [AO; nr.98; 13-11-2019]”, meldt de sociale onderneming trots. Want het initiatief inspireert en trekt ook veel bezoek aan, onder andere van Haagse ambtenaren, die wel eens willen weten hoe circulaire initiatieven het best kunnen worden ondersteund. 

Naam: SATL
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Dalfsen
Website: https://satl-lelystad.nl/

22 actiegroepen strijden tegen herrie van laag vliegverkeer.

Ze maakten het leven menig politicus zuur. En zeker dat van Cora van NIeuwenhuizen, destijds minister van Verkeer en Waterstaat. Vol ongeduld probeerde ze Lelystad te openen, maar daarbij had ze buiten Satl gerekend: de burgers van 22 lokale actiegroepen uit vijf provincies, verenigd onder de naam Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen. Zij schoten vakkundig gaten in de geluids- en stikstofberekeningen die aan de vergunning van Lelystad ten grondslag lag. Zonder Satl had Nederland nu ‘een deken van laagvliegende vliegtuigen’ gelegen, zoals het burgercollectief het zelf uitdrukt. En daar zijn ook wij Satl dankbaar voor, want al dat vliegverkeer is immers een aanslag op het klimaat en de leefomgeving. Satl is politiek neutraal en ongebonden, gaat geen discussie uit de weg, doet onderzoek en geeft voorlichting aan politici, ambtenaren en burgers met rapporten en berekeningen. De deelnemers aan Satl werken verder vrijwillig en hun autoriteit wordt niet meer betwist. Zo adviseerde Satl onder andere de commissie-Remkes, die op haar beurt het kabinet weer voorzag van een advies over een andere lastige milieukwestie: de overmatige uitstoot van stikstof. 

Naam: Modebieb Lena
Categorie: Circulair
Waar: Amsterdam
Website:https://lena-library.com/

Dit is de eerste bibliotheek voor het lenen van kleding.

Je houdt van mode én bent milieubewust. Tja. Eigenlijk is dat een onmogelijke combinatie want de kledingsector is zeer vervuilend. Daar weet LENA the Fashion Libary het antwoord op: een modebieb. Lena, vorig jaar nog 32 in de Duurzame 100, is in feite een inloopkast voor milieubewuste fashionistas. Je kan er je hele kastinhoud huren, van jassen tot sieraden en tassen. Lenen kan eenmalig, maar net als bij een echte bieb, kan je ook een abonnement afsluiten. Kledingbibliotheek Lena in Amsterdam is de eerste in zijn soort in Nederland – en wij denken: geweldig idee! Waarom niet elders? Gelukkig kan je ook online bij Lena lenen. In Amsterdam maakt LENA gebruik van winkels. De missie gaat verder dan de individuele consument. De initiatiefneemsters willen ook de industrie veranderen en inspireren ontwerpers en merken om duurzamer te gaan werken, door tijdloze en kwalitatief goede kleding te maken.

Naam: Krijg de Kleertjes
Categorie: Circulair
Waar: Nederland
Website: https://www.krijgdekleertjes.nl/ 

Ouders ruilen en delen gebruikte kinderkleding onderling.

Oei, wat groeien ze toch snel. Oma heeft haar breiwerk nog maar net opgezet, kan er weer een maatje bij! Een bekende klacht, kinderen groeien razendsnel, dus hebben ze maar beperkt plezier van hun kleertjes: die worden per saldo nauwelijks gedragen. Bij Krijg de kleertjes, vorig jaar nummer 42 in de Duurzame 100, bedachten vier Utrechtse moeders daar iets op: een ruilsysteem voor tweedehands kinderkleding – duurzaam, handig en goedkoop. Tegenwoordig kan je via Krijg de kleertjes ook speelgoed en schoenen ruilen. Het project telt inmiddels een dikke 5500 leden die online spullen wisselen. En er zijn meer dan dertig ruilpunten, bijvoorbeeld in een buurthuis of bij iemand thuis in de schuur of op de keukentafel. Uit een impactmeting blijkt dat in 2019 73.800 kledingstukken zijn geruild, met een gewicht van 18.456 kg. Zo is in dit ene jaar 199.260.000 liter aan water en 5.469.603 kg CO2-bespaart, claimt Krijg de Kleertjes. Kledingtransport is daarbij niet meegenomen. In Elst werkt het initiatief ook samen met een zorginstelling, waarvan cliënten als assistent-medewerkers op een ruilpunt worden ingezet.

Naam: Pieterpad
Categorie: Groen
Waar: Arnhem
Website: https://www.pieterpad.nl/ 

Vrijwilligers onderhouden en markeren wandelroute.

Ongestoord wandelen, dat kan heerlijk op het bekende Pieterpad dat Oost-Nederland doorkruist. Het ‘koningsnummer van de Nederlandse wandelpaden’ verscheen niet vanzelf. Het begon als een project van enkele burgers, die ervoor zorgden dat de looproute in 1983 geopend kon worden. Nog altijd zijn het vrijwilligers die zorg dragen voor onderhoud en nette markering van de route. Lokale knelpunten lossen ze samen op. Door zo’n 40 burgers blijft het Pieterpad zo een genot van de wandelaar. En dat werpt zijn vruchten af. Jaarlijks lopen zo’n 50.000 mensen deze tocht, de website trekt maandelijks ongeveer 60.000 bezoekers. De Pieterpad-Facebookgroep groeit op dit moment met 100 mensen per dag, en omvatte begin juni 26.000 leden. Een veelgehoorde reactie is daar: ‘Ik wist niet dat Nederland zo mooi is’.

Naam: De Groene Kerk
Categorie: duurzaamheid
Waar: Hoofddorp
Website: https://www.pghoofddorp.nl/activiteiten/de_ark/groene_kerk_de_ark 

De Ark promoot het milieu en houdt groene diensten.

Als er één kerk met recht de titel ‘groen’ draagt, dan is het wel kerkgemeenschap De Ark in de Haarlemmermeer. Vorig jaar stond deze superactieve, stijfgroene geloofsgemeenschap op 97 in de Duurzame 100, dit jaar maakt zij een stevige klim, wegens niet aflatend groen enthousiasme én een heldere aanpak. Enige wapenfeiten: de kerk organiseert Repair Café, telt zes energiecoaches die mensen helpen bij energiebesparing thuis en zit in de groene energiebusiness, met de mede door haar opgerichte Energiebank Haarlemmermeer. Nog wat steekwoorden: waterbestendigheid via ondergrondse wateropslag, tegengaan voedselverspilling en armoede via voedselkastje aan buitenmuur van het kerkgebouw, biodiversiteit bevorderen met een verticale tuin vol insectenminnende bloemen. Daarnaast organiseert de kerk ‘groene spirituele’-vieringen rond duurzaamheid (Franciscus, Groene Theologie enz.) en gesprekskringen. En in oktober 2021 krijgen 30 klimaatpelgrims op weg naar Glasgow gastvrij onderdak in Hoofddorp. 

Naam: Doe eens Wad
Categorie: Afval
Waar: Westerkwartier
Website: https://doeeenswad.nl/

Nienke Dijkstra wil het Waddengebied afvalvrij te maken.

In 2011 vond schipper Nienke Dijkstra een vat chemisch afval op een zandplaat in de Waddenzee. Ze nam die mee aan wal en realiseerde zich opeens dat ze met deze simpele, concrete daad de wereld mooier had gemaakt. Hoe eenvoudig kan dat zijn? Sindsdien vaart Dijkstra maandelijks met gasten op haar schip om, onder de leus “Doe eens Wad’, samen de wereld mooier te maken – en vooral schoner. Een initiatief dat verbindt en is verrijkt met andere plannen, zoals de community ‘plastic vrije Waddenzee’. Dijkstra bestrijdt daarin, met beheerders, ondernemers en bewoners uit het Waddengebied de plastic soep in de Waddenzee en Rijkswaterstaat is inmiddels ‘trekker’ van dit initiatief. Nu wordt er steeds beter samengewerkt in het Waddengebied, wat uiteindelijk ook belangrijk is om de plastic soep in zee aan te pakken. 

Naam: Stekkie-bar
Categorie: Groen
Waar: Purmerend
Website: https://www.facebook.com/groups/1957214287755564/

Carla Zagers geeft gratis plantjes weg met een ‘stekkiebar’.

Carla Zagers uit Purmerend gooide dit jaar het roer radicaal om en trok de stenen uit haar tuin. Ze ging de boel vergroenen. Slim, want steen draagt niet bij aan de leefbaarheid noch aan de biodiversiteit, een groene tuin natuurlijk wel. Maar wat kon ze nog meer doen? Nou, een stekkiebar beginnen, in de voortuin. Wie wil kan daar stekjes komen halen om zelf huis of tuin op te knappen, om de groene boodschap verder te delen met vrienden en familie én om ook wat terug te geven. Een ander stekkie bijvoorbeeld. Carla heeft ook een Facebookpagina opgezet, om plantentips te delen die inmiddels 546 leden telt. Een lokaal initiatief dat gemakkelijk elders omarmd kan worden en daarmee een plekje in de Duurzame 100 heeft veroverd. 

Naam: Het Levend Archief
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen/Wageningen
Website: https://hetlevendarchief.nl/

Zij bewaren DNA van wilde planten die kunnen uitsterven.

Een backup van de natuur, dat wil Het Levend Archief het liefst maken. Eenvoudig gezegd komt het erop neer dat planten die worden bedreigd voor de toekomst worden bewaard door hun zaden te verzamelen. Daarnaast wil het initiatief bijdragen een herstel van natuur en landschap. Naast burgers en natuurbeheerders werken ook wetenschappers, plantenkwekers, en botanische tuinen eraan mee. Verzamelde zaden worden opgeslagen in de Nationale Zadenbank en worden ingezet om nog resterende populaties te versterken en zo mogelijk te herintroduceren. Verder probeert Het Levend Archief het gebruik van juiste bloemenmengsels te promoten, om wilde bijen en andere insecten in ons land te behouden. Alleen wanneer degelijke projecten en programma’s worden gekoppeld kan het beoogde doel van het herstel van onze biodiversiteit bereikt worden.

Naam: Bee Foundation
Categorie: Groen
Waar: Groenekan
Website: https://bee-foundation.nl/

Imker Sonne Copijn maakt ‘bijenoases’ voor natuureducatie.

Bloemrijke plekken voor insecten en vogels, ‘bijenoases”. Die wil BEE Foundation, opgericht door imker Sonne Copijn, zoveel mogelijk aanleggen. Copijn betrekt daar het liefst iedereen. Ze enthousiasmeert met haar bijenlessen burgers en bedrijven, jongeren en gemeenten met haar verhalen en weet zo de burgers zelf in beweging te krijgen. Over tien jaar moeten er 10.000 hectares aan bijenoases zijn. Daarnaast organiseert ze – als nodig – landelijke acties. Het kernteam van BEE Foundation bestaat uit drie mensen, die deels als vrijwilliger, deels betaald worden afhankelijk van het project. BEE Foundation werkt landelijk van Nijmegen tot Medemblik. 

Naam: Doorgeefluik
Categorie: Circulair
Waar: Houten
Website: https://onshouten.nl/nieuws/item/6774-het-doorgeefluik-geeft-spullen-een-tweede-leven

Aleid Groothoff zamelt spullen in voor vluchtelingen.

Doorgeefluik Houten ontstond in 2015, destijds vooral om statushouders op te vangen en hun huis in te richten. Tegenwoordig staat deze nieuwkomer in de Duurzame 100 klaar voor iedereen in Houten die op of onder een minimuminkomen leeft. De gemeente ondersteunt dit burgerinitiatief met huisvesting en onder andere de woningcorporatie, schuldhulpverlening en voedselbank sturen graag mensen ernaar door. Bij doorgeefluik werken 20 vrijwilligers: chauffeurs, sjouwers, sorteerders van kleding, meubels en huisraad, fietsenmakers, woninginrichters, technici, klusjesmannen. Tien vrijwilligers zijn zelf eerder geholpen en doen zoiets terug, waarbij ze tegelijk ook beter kunnen inburgeren. Ondanks corona zijn afgelopen jaar zo 25 huishoudens geheel of gedeeltelijk ingericht en zijn tientallen klanten geholpen aan vervangende kleding, meubilair, huisraad, beddengoed, speelgoed, fietsen. 

Naam: Plantenbieb
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://plantenbieb.com/

Burgers zetten planten en stekjes in een weggeefkast.

De Plantenbieb, nieuwkomer in de Duurzame 100, is een landelijk netwerk waarbij burgers planten en stekjes delen. De aanpak is vergelijkbaar met die van de mini-straatbibliotheek, alleen gaat het hierbij niet om boeken maar om groen. Iedereen kan zelf een eigen bieb starten, om zo overbodig geworden plantjes en stekjes alsnog een mooie nieuwe toekomst te bieden. En wie op zoek is naar iets leuks voor in de tuin of in de vensterbank, kan via de website plantenbieb.com of sociale media zoeken naar een bieb in zijn omgeving. Zo maken we met zijn allen de wereld nog wat groener.

Naam: I can change the world with my two hands
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: https://www.icanchangetheworldwithmytwohands.nl/

Zij veranderen braakliggend terrein in een stadstuin.

Sinds 2010 verbouwen bewoners van de gemeente Amsterdam hun eigen voedsel op een voormalig speeltuinterrein, binnen een huizen carré. Geïnspireerd door een New Yorks voorbeeld begon Natascha Hagenbeek daar deze publieke tuin, later namen anderen het initiatief over en beslaat het inmiddels 1200 vierkante meter. Productietuinen, pluktuinen, een kruidentuin, een kas in de vorm van een iglo, een schuur voor gereedschap en natuurlijk composteren. Daar gingen veel onderhandelingen met de gemeente aan vooraf, maar nu inspireert het initiatief veel andere burgers in andere gemeenten. Zelf ziet ‘I can change the world with my two hands’ zich als een ‘laboratorium waar gemeenschapsvorming, ecologisch leven, samenwerken, alternatieve economie, waardes en vragen zoals ‘hoe nu te leven?’ worden onderzocht. 

Naam: Isaak en de Schittering
Categorie: Voedsel
Waar: Rotterdam
Website: https://stichtingisaakendeschittering.nl/

Voedselbank zamelt brood en groente in om te doneren.

Sinds 2012 helpen de nu 90 vrijwilligers en zes betaalde krachten van het Rotterdamse voedselcentrum Stichting Isaak & de Schittering – nieuw in de Duurzame 100 – arme mensen aan goedkope levensmiddelen. Ook worden producten gratis uitgedeeld; een brood bijvoorbeeld, bij besteding van vijftig cent. Dat gebeurt nu vanuit drie centra, binnenkort vier. Anders dan de Voedselbank hanteert het voedselcentrum geen inkomensgrens. Een flinke groep telers, supermarkten en bedrijven steunt het initiatief en levert de producten. Zo wordt naast armoedebestrijding ook voedselverspilling aangepakt, terwijl vrijwilligers een mooie dagbesteding hebben. Met een speciale voedselcadeaubon van 10 euro kunnen donateurs een bijdrage doen: met zo’n bon krijgen klanten 2 tassen vol boodschappen.

Naam: The Happy Activist
Categorie: Duuzaamheid
Waar: Amsterdam
Website: https://thehappyactivist.org/

Online filmpjes motiveren tot milieuvriendelijk gedrag.

Dagelijks maakt The Happy Activist video’s om jaarlijks 130 groene initiatieven aan meer bekendheid te helpen. Matthijs Jaspers is de drijvende kracht achter het project. Hij heeft niets met boze protesten en petities, maar wil impact maken met vrolijke content. De nadruk ligt nadrukkelijk bij communicatie en promotie, om zo Nederlandse initiatieven gratis een duwtje in de rug te geven. Met unieke samenwerkingen tussen bedrijven en kleine initiatieven zijn hun acties rondom verschillende thema’s een groot succes. Het grootste wapen is de volgersschare. Dankzij 10.000 volgers op Instagram 20.000 op Facebook komen de filmpjes van The Happy Activist, die vorig jaar de Duurzame 100 binnenschoot op nummer 17, op veel schermen terecht. Zo maken ze de stap naar doneren of actief worden een stukje kleiner.

Naam: Stichting GoedVolk
Categorie: Afval
Waar: Utrechtse Heuvelrug
Website: https://www.iedereenisgoedvolk.nl/

Collectief tegen plastic vuil op de Utrechtse Heuvelrug.

Hun motto: “Wie zelf geen plan heeft, maakt automatisch onderdeel uit van het plan van een ander.” Stichting GoedVolk brengt talenten uit de regio van de Utrechtse Heuvelrug bij elkaar, die zich samen inzetten voor groene thema’s: van vertoningen van inspirerende films tot een lokale groene gids met duurzame bedrijven. Ook rondom lokaal voedsel heeft werkgroep ‘FoodVolk!’ lokale en verantwoorde leveranciers bij elkaar gebracht, via een velddiner en een online overzicht. Deelnemers initiatieven veel projecten tegen plasticgebruik en -vervuiling. De GoedVolk Prikkersgilde heeft meer dan 25.000 stukken plastic opgeruimd. Door meerdere acties is de eerste plasticvrije zone een feit en heeft bijvoorbeeld gemeente Zeist zich aangesloten bij de plasticvrij challenge. Wat begon als een bewonersinitiatief pur sang is uitgegroeid tot een inclusief en invloedrijke organisatie.

Naam: BijenFlinterLint
Categorie: Groen
Waar: Leeuwarden
Website: https://bijenflinterlint.jimdofree.com/

Zij zaaien samen insectvriendelijke bloemen nabij Sneek.

De biodiversiteit vergroten door ecologisch bermbeheer, dat is het doel van BijenFlinterLint & EcologischBermBeheer. Tien mensen uit tien Friese dorpen begonnen met de missie om de 100 kilometer berm tussen Leeuwarden en Sneek in te zaaien met ecologische inheemse zaden. Mensen kunnen doneren of zelf BijenFlinterLint per meter adopteren. De inzaaiacties gaan gepaard met educatie, kunst en scholenacties. Want de basis van het project is mienskip (gemeenschapszin). Het resultaat mag er zijn. In vier jaar zijn 8500 zadenzakjes gevuld en verspreid en is in totaal 38,5 kilometer berm ingezaaid. Nu het St. Odulphuspad, met 300 kilometer berm langs de Friese meren, zich heeft aangesloten, is ook de ambitie van het burgerinitiatief omhooggegaan. Gelukkig staan er 23 basisscholen paraat om hier een handje bij te helpen.

Naam: Eetbaar Soest
Categorie: Groen
Waar: Soest
Website: https://christiansson.nl/eetbaar/

Pluktuin met meer dan 100 verschillende eetbare planten.

EetbaarSoest plant in en om Soest zoveel mogelijk fruit-, groente- en notenbomen. Het initiatief bouwt zo aan een duurzaam, lokaal voedselsysteem. Dit doen ze door parken, schoolpleinen, bejaardentehuizen en boerderijen ‘eetbaar’ te maken, maar ook door cursussen over duurzaam eten te geven. Op deze manier zijn tot nu toe 1000 bomen gepland en zijn nog een 1000 mensen op een van de cursussen van Eetbaar Soest geweest. Juist deze combinatie van bomen planten en educatie werpt zijn vruchten af. Deelnemers durven gezamenlijk serieus aan de slag te gaan. “Het leukste resultaat is misschien dat veel mensen geïnspireerd raken om gemeentegrond te ‘adopteren’ voor allerlei verschillende natuur-verrijkende doeleinden”, aldus de initiatiefnemers. “Wij doen eetbare planten, maar anderen hebben meer passie voor bijen of andere wilde insecten.”

Naam: Koggenland Energieneutraal
Categorie: Energie
Waar: Koggenland
Website: https://koggenlandenergieneutraal.nl/

Een duurzaam energiepark mét tuin, recreatie en bijenkast.

Koggenland Energieneutraal wil dat de energietransitie gepaard gaat met de leefbaarheid. Het burgerinitiatief is nu al vijf jaar bezig om de milieu-impact van de gemeente Koggenland te minimaliseren mét lokale steun voor duurzame energie. In 2021 hebben de initiatiefnemers hun zijn pijlen gericht op het beoogde zonnepark in Berkhout. Op dit stuk grond van 111 hectare wil Provincie Noord-Holland 60 hectare aan zonnepanelen plaatsen. Stichting Koggenland Energie Neutraal bepleit een ‘multifunctioneel zonnepark’ waar zonnepanelen, recreatie en biodiversiteit samengaan en waar de Koggenlanders kunnen profiteren van de opgewekte energie. Er is nu al samenwerking met Zonnecoöperatie West Friesland en lokale Herenboeren en contact met een imker, biologische tuinderijen en biologische boeren. Op die manier willen ze een saai industrieterrein veranderen in een groen en divers zonnepark.

Naam: Pluis
Categorie: Afval
Waar: Zierikzee
Website: https://centree.nl/pluis/

Kunstwerk toont het probleem ‘vispluis’: plastic van visnet.

In april dit jaar stonden opeens drie enorme blauwe handen naast de Dikke Toren in Zierikzee. Pluis, zoals de viermeterhoge sculpturen heten, zijn het werk van Kianoosh Gerami en geheel gemaakt van gejut vispluis. Voor Erik van Uffelen van Stichting Centree is Pluis de kroon op een landelijke opruimactie, die van Vlissingen tot aan Texel heeft plaatsgevonden. Vissers gebruiken het pluis om hun netten te beschermen tegen slijtage, maar bij beschadiging komt het pluis in de zee en dus ook op het strand terecht. Door al het vispluis te verzamelen en te bundelen is een kunstproject heeft Pluis de aandacht op het vervuilingsprobleem kunnen vestigen. En dat heeft effect. De Hogeschool Zeeland noteerde vispluis als aparte categorie in tellingen van strandafval: pluisafval staat direct bovenaan.

Naam: Duurzaam Fauna Advies
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Purmerend
Website: http://www.duurzaamfaunaadvies.nl/over/wie/

Peter van Poelgeest bepleit: dood of verjaag dieren niet.

Conflict tussen mens en dier leidt bijna altijd tot een oplossing is die nadelig is voor het dier, zag Peter van Poelgeest vijftien jaar geleden. Door de vogelgriep zou een populatie Canadese ganzen in Purmerend vergast worden, maar Van Poelgeest stak daar een stokje voor. Hij zorgde dat de ganzen bleven leven en werden verplaatst. Van vrijwilliger bij de Dierenbescherming ging hij al snel over op zijn eigen eenmanszaak: Duurzaam Fauna Advies. Conflicten diervriendelijk oplossen, duurzaam nestbeheer en educatie, daar gaat het om bij Duurzaam Fauna Advies. Hij geeft gemeenten advies over de conflictsituaties, legt aan geïnteresseerden wat de invloed van hun gedrag is en leidt vrijwilligers op.  Zijn bedrijf groeit en zijn ideeën over diervriendelijk faunabeheer vinden steeds meer navolging

Naam: Voedseltuin Overvecht
Categorie: Voedsel
Waar: Utrecht
Website: www.voedseltuinovervecht.nl

Buurttuin van 60 tuiniers voor teelt van bio-groenten.

Voedsel verbouwen in de stad lijkt een hele opgave. Bij Stichting Voedseltuin Overvecht weten ze het klaar te spelen en hebben ze ook nog een grote impact op de buurt. Op drie locaties in Utrecht verbouwen vrijwillige en actieve tuinders zelf hun groente. In de voedseltuin is veel ruimte voor ontwikkeling. Vrijwilligers werken toe naar betaald werk, bewoners van zorginstellingen ontmoeten de buurtbewoners en jonge mensen kunnen genieten van het buitenleven. Naast veel samenwerking met allerlei maatschappelijke organisaties, levert de tuin ook veel voor de buurt op. Ze kunnen makkelijk lokale en verse groente kopen en hebben een vlakbij een groene en toegankelijke voedseltuin.

Naam: Warmetruiendag
Categorie: wonen
Waar: Nederland
Website: https://www.warmetruiendag.nl/

Zij trekken een trui aan en zetten de verwarming lager.

Het meest optimistische symbool voor alles wat mensen nu zélf kunnen doen om verdere klimaatverandering tegen te gaan, dat is hoe de initiatiefnemers van de Warmetruiendag hun favoriete kledingstuk duiden. Eens paar jaar vieren alle deelnemers samen de verjaardag van het Kyotoprotocol. Met bijna 2 miljoen deelnemers is de grootste klimaatactie waar veel scholen en gemeenten ook aan meedoen. Maar Warmetruiendag is meer dan een dag, het creëert blijvende gedragsverandering. Een op de vijf deelnemers gaat bewuster met energie om. Het doel is dat heel Nederland de verwarming een standje lager zet. Met elke graden bespaar je zes procent in energiekosten en dus zes procent uitstoot. Dat kan alleen samen. Samenwerken zorgt voor meer ‘positieve besmettelijkheid’ en meer klimaatactie.

Naam: Grachten van Smaragd
Categorie: wonen
Waar: Amsterdam
Website: https://www.grachtenvansmaragd.nl/

Burgers voorzien woonboten van een groen (sedum)dak.

Amsterdam telt ruim 2500 woonboten. Wat als we die nu behangen met groene daken, dacht Rian Verpalen van ‘Grachten van Smaragd’. Het initiatief wil in 2025, wanneer Amsterdam haar 750-jarig bestaan viert, alle woonboten hebben voorzien van een groen dak. Als dat lukt is de hoofdstad twintig hectare (de grootte van het Vondelpark) aan groen rijker. Het project startte met een pilot van twee daken en is intussen uitgegroeid tot een samenwerkingsverband tussen buren, waterbewoners van binnen en buiten Amsterdam. Inmiddels zijn ruim 170 Amsterdamse woonboten bedekt met een groene laag. Het project ondersteunt en informeert woonbootbewoners bij subsidieaanvragen en de aanleg van het groendak zelf. Met hun isolerende eigenschap hebben sedumdaken een sterk verkoelende effect, wat goed is voor de energiefactuur. Bovendien verhogen ze niet alleen de levensduur van de daken, maar ook het woonplezier van de bewoners.

Naam: Potverdorie!
Categorie: voedsel
Waar: Amsterdam
Website: https://www.potverdorie.nl/

Zij redden ‘overtollig’ fruit en maken er jam en chutney van. 

Van iets dat onterecht als ‘lelijk’ te boek staat iets heel lekkers maken. ‘Potverdorie!’ vecht tegen de schoonheidsidealen van ons voedsel. Oprichters en buurtgenoten Charlotte Heine en Joep Weerts, kopen sinds 2015 afgekeurd fruit voor een eerlijke prijs van boeren gekocht en verwerken dit tot jams, spreads en chutneys. Verschillende Nederlandse telers weten het initiatief te vinden. Een telen van frambozen en bramen heeft zelfs een vaste samenwerking met het duo. Als eerste initiatief van Nederland dat de restjes van supermarkten in jam en chutney gebruikte, is het bedrijf een voorbeeld in innovatie volgens het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het bedrijf is zelfs een samenwerking met Instock en Kromkommer aangegaan voor meer beweging tegen voedselverspilling. ‘Verspilling is Verrukkelijk’, is het motto van deze doorzetters.

Naam: Platform Stop Invasieve Exoten
Categorie: groen 
Waar: Amsterdam
Website: http://invasieve-exoten.nl/index.php/platform-stop-invasieve-exoten/

Wilfred Reinhold bestrijdt uitheemse dier- en plantplagen.

Het platform Stop Invasieve Exoten in een eenmansactie van Wilfred Reinhold. Sinds 2006 probeert hij via zijn platform de schade van invasieve exoten tegen te gaan. Exoten zijn dieren en planten die van origine niet in Nederland voorkomen en, na hun introductie, zé snel verspreiden dat ze andere soorten klem zetten. Van Japanse duizendknoop tot halsbandparkiet, van tijgermug tot watercrassula, allemaal passen ze niet in de Nederlandse ecosystemen. De soorten uitroeien, dat doet het platform niet. In plaats daarvan bestrijdt Reinholds de hiaten in wetgevende kaders, waardoor woekerende exoten hier terecht kunnen komen. Zijn attenderende en adviserende rol is bepalend geweest voor het verkoopverbod van de Japanse duizendknoop en het voorgestelde verkoopverbod van de watercrassula. En dat doet hij allemaal in zijn vrije tijd.

Naam: Dare to Shine
Categorie: duurzaamheid
Waar: Rotterdam
Website: https://www.daretoshine.one/

Nawfal Al Jeburi motiveert iedereen: handel zelf duurzaam.

“We kunnen onszelf de vraag stellen: ‘Hoe willen wij deze planeet achterlaten?’ Daarmee bewegen we weg van materialisme, en investeren we in plaats daarvan in zelfontwikkeling en een bijdrage aan deze planeet.” Zo beschrijft de bedenker van Dare to Shine de gedachten die ten grondslag liggen aan het initiatief. Het piepjonge project wil de verbinding tussen samenleving en planeet hertellen en versterken. Door online content, blogs en coaching wil oprichter Nawfal Al Jeburi zorgen dat verduurzaming niet buiten de macht ligt, maar dat een brede groep mensen beschikking krijgt tot alle manieren waarop zij kunnen zelf iets groens kunnen bijdragen. Dare to Shine knoopt allerlei onderwerpen aan elkaar: van zelfontwikkeling en duurzaamheid tot spiritualiteit en het bedrijfsleven. De jury verwelkomt het eigenzinnige initiatief als nieuwkomer.

Naam: Stadsgeneeskunde
Categorie: groen
Waar: Rotterdam
Website: https://www.dokterbiemans.nl/ 

‘Stadsdokter’ laat Rotterdammers ontstressen in stadstuin.

Een gezonde buitenruimte is groen, gezellig en solidair. Stadsdokter Rini Biemans zou iedereen het dagelijks onderhoud van een wijk voorschrijven. Een gezondheidstraject waar je automatisch door gaat bewegen, meer in contact met je buren komt en gezonder door gaat eten. De buitenruimte wordt er ook gezonder van. De inheemse beplanting levert een grote bijdrage aan stadse biodiversiteit, luchtkwaliteit en klimaatadaptie. In vier plekken in Rotterdam wordt het ‘right-to-challenge’-budget van de gemeente gebruikt om een kwetsbare wijk tot een levend ecosysteem te maken, waar de drie tuiniers, dertig vrijwilligers en buurtbewoners ook deel van uit maken. Biemans leidt het geheel met de handen uit de mouwen en een portie filosofische diepgang.

Naam: Sail for the Future
Categorie: mobiliteit
Waar: Utrecht
Website: https://sailforthefuture.com/en/ 

Jongeren zeilen (net als Greta Thunberg) naar de klimaattop.

Sail for the Future koppelt jonge denkers aan de werknemers van grote Nederlandse bedrijven. Ze gaan alleen niet samen om de tafel, maar samen op de zeilboot. Geïnspireerd door Greta Thunberg natuurlijk, die de zeilboot boven vliegtuig verkiest. In oktober varen de boten vanuit Scheveningen uit, met op elke boot drie werknemers en twee vrijwilligers. Eindbestemming: De klimaattop in Glasgow. Zeilen brengt kameraadschap en een constructieve houding. Dat de rol als denker aan jonge vrijwilligers is gegeven, brengt meer authenticiteit dan wanneer consultants zouden meevaren. Het laat jongeren zien dat ook zij grote impact kunnen maken. In Glasgow is er een vijfdaags innovatie-evenement, zodat de deelnemende werknemers bij terugkeer echte ambassadeurs van de transitie naar een duurzame economie zijn.   

Naam: Lekjutters Vijfheerenlanden
Categorie: afval
Waar: Vijfheerenlanden
Website: https://www.facebook.com/lekjuttersVijfheerenlanden/ 

Vrijwilligers rapen zwerfvuil langs de Lek: dat knapt op.

Milieujutten is niet alleen nodig op het strand, maar ook langs de rivier. Voor wie niet weet wat het is: aangespoelde rommel opruimen aan de waterkant. Maarten Kerkhof, initiatiefnemer van de Lekjutters Vijfheerenland, ergerde zich aan het afval dat recreanten na een zonnige dag aan de oevers van de Lek achterlieten. De lekjutters hebben in het afgelopen anderhalve jaar al 100.000 stuks afval kunnen opruimen, waarvan 37.000 sigarettenpeuken en 12.500 stuks plastic vuurwerkresten. De afvalrapers pakken het probleem ook bij de wortels aan. Door de inzet van de Lekjutters laten festivalorganisatoren het door hun veroorzaakte afval nu opruimen. Ze achterhaalden ook de bron van het plasticgranulaat in de IJssel. De fabriek die dat veroorzaakte werkt nu aan een oplossing, mede dankzij de druk van de Lekjutters.

Naam: MerciBOOKoup
Categorie: circulair
Waar: Eindhoven
Website: https://mercibookoup.org/ 

Burgernetwerk voor onderlinge uitruil van mooie boeken.

Nieuw is niet altijd beter, vinden de boekenliefhebbers Amina Bouri en Tom Tacken, de oprichters van MerciBOOkoup. Grondstoffen, geld en energie verspillen aan boeken hoeft niet. Bouri en Tacken organiseerden daarom 20 boekenruilevementen, van Eindhoven tot Parijs. Ze krijgen hulp van negen vrijwilligers en hebben inmiddels zo’n 10.000 ‘boekenruilers’ bereikt. Die ruilden 2300 boeken, wat volgens de berekeningen van Tacken goed is voor een besparing van 37 bomen. Corona frustreerde de organisatie van nieuwe ruilevenementen, maar het plaatsten van boekenkastjes met ruilboeken gaat gewoon door, bijvoorbeeld in boekenruilkasten bij kantoren. Internationaal zit er ook muziek in het project: uit diverse steden is er belangstelling voor het initiatief. Binnenkort komt een app online, waardoor de ruilers op elk moment kunnen zien welke boeken in aanbod zijn.