Naam: De Jonge Klimaatbeweging
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://www.jongeklimaatbeweging.nl/

Deze jongeren eisen hun plek op in het klimaatdebat en roepen op tot actie.

Dit collectief van jongeren strijdt voor het klimaat. Vijftig betrokken vrijwilligers organiseren festivals, workshops en Instragram-campagnes, allemaal gericht op een beter milieu. Daar stopt het niet voor deze jongeren, tussen de 16 en 32 jaar oud. Ze kloppen aan bij politici en bedrijven, om die tot snelle maatregelen aan te sporen. Alleen dan haalt Nederland de klimaatdoelen, is hun overtuiging. “Waar het nog aan schort is het nakomen van beloften”, zegt voorzitter Werner Schouten (22). Hij wil dat jongeren structureel inspraak krijgen, omdat het klimaat over hún toekomst gaat.

De jury is lovend over de constructieve en optimistische manier waarop deze jongeren hun stem opeisen. Zo krijgen ze hun voet tussen de deur. De Jonge Klimaatbeweging wordt gesteund door meer dan 100.000 jongeren, via tientallen aangesloten jeugdorganisaties.

Naam: MOB
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen
Website: https://mobilisation.nl/nl/

Johan Vollenbroek beschermt kwetsbare natuurgebieden tegen te veel stikstof.

Te veel stikstof beschadigt de natuur, dat weet inmiddels elke Nederlander. Dit is te danken aan Johan Vollenbroek. Met zijn eigen milieuorganisatie MOB spande hij een rechtszaak aan. Zijn stelling: de Nederlandse wet beschermt natuur onvoldoende tegen stikstof van auto’s, fabrieken, biomassa en boeren. De hoogste rechter gaf Vollenbroek in 2019 gelijk. Dankzij die overwinning zette deze stikstofactivist het kabinet aan het werk.

Wat Marjan Minnesma bereikte voor CO2 met haar Urgenda-zaak, lukte Vollenbroek voor stikstof: het kabinet moet zorgen voor minder uitstoot. Zeker in de veehouderij, de grootste stikstofbron. Tot op de dag van vandaag is minister Schouten (landbouw) daar zoet mee. Tijdens het laatste boerenprotest van Farmers Defence Force riep Vollenbroek boeren op tot verduurzaming. “Kom uit die reflex van verdediging. Kom met oplossingen.”

Naam: Meet je stad!
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Amersfoort, Tilburg, Utrecht
Website: https://www.meetjestad.net/

Netwerk van 400 burgers doet onderzoek naar klimaatverandering in eigen wijk.

Zelf meten waar vuile stoffen dwarrelen. Dat doen de 400 burgers in het project Meet je Stad! Ze gaan er in eigen wijk op uit. Hun metingen voeren ze uit met sensoren, radars en computers. Sommige deelnemers zetten zelf instrumenten in elkaar. Landelijk installeerde Meet je Stad! al 700 meetstations, die data verzamelen over fijnstof, broeikasgas of regenwater.

De oorsprong van het project ligt in Amersfoort, waar Harmen Zijp met gelijkgestemden zijn buurt onderzoekt. In andere gemeenten, zoals Tilburg en Utrecht, kreeg Meet je Stad! navolging. In het Limburgse Grubbenvorst sloot Teus Hagen van ‘Behoud de Parel’ zich aan. De metingen blijken bruikbaar, ze bieden inzicht in lokale milieuproblemen. Nog belangrijker: door de pijnpunten te meten en te melden, brengen deze Willie Wortels de oplossing dichterbij.

Naam: Extinction Rebellion
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Heel Nederland
Website: https://extinctionrebellion.nl/en/

 Burgerbeweging die creatief, activistisch en geweldloos voor het klimaat opkomt.

De tijd tikt weg, de wereld stevent af op een klimaatramp. Die overtuiging drijft de leden van Extinction Rebellion. Deze activisten doen er alles aan om iedereen wakker te schudden, medeburgers, politiek en bedrijven. Ze ketenen zich vast aan een Shell-kantoor, blokkeren autowegen, springen samen in de Hofvijver bij het torentje van premier Rutte. Extinction Rebellion schroomt niet soms de regels te overtreden om aandacht te krijgen voor het lot van de aarde.

Aan ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ doen ze doelbewust. Altijd geweldloos, dat is een eis binnen deze burgerbeweging, die geen leider heeft. Deze stroming van klimaatactivisme ontstond in Engeland. In Nederland zijn tientallen lokale werkgroepen actief, samen broeden ze op nieuwe acties. Creatieve ideeën zat: discodansen of een modeshow voor het klimaat doen ze ook.

Naam: Holwerd aan Zee
Categorie: Energie
Waar: Holwerd
Website: https://www.holwerdaanzee.nl/

Bewoners maken krimpdorp Holwerd aantrekkelijk door de zee binnen te laten.

In het Friese Holwerd werken inwoners samen aan een uniek, baanbrekend plan. Zij willen een open verbinding met de Waddenzee creëren door het water binnen te laten. Het unieke natuur- en recreatiegebied dat hierdoor ontstaat kan Holwerd een economische oppepper geven, is hun ambitie.

Dit ‘droomproject’ kwam afgelopen jaar binnen op nummer 13 van de Duurzame 100, toen daarin de burgerbeweging voor het eerst centraal stond. Dat het initiatief nu de top 5 bereikt, komt omdat de realisatie steeds dichterbij komt. “Volgens planning is Holwerd uiterlijk in 2025 weer een bruisend kustdorp met maritieme sfeer, waar de Waddenzee weer tegen de terp aan klotst.” Financieel lijkt het ook goed te komen: na een miljoenengift van de Postcode Loterij beloofde het Waddenfonds ook 8 miljoen te investeren.

Naam: Hotspot Hutspot
Categorie: Voedsel
Waar: Rotterdam
Website: https://hotspothutspot.nl/

Project in de stad waar jongeren samen voedsel kweken, bereiden en serveren.

Hotspot Hutspot runt duurzame restaurants, waar kwetsbare vrijwilligers hun leven op de rit kunnen krijgen. Die leren koken en bakken en ontmoeten de bezoekers. “Toen kwam Corona en kon dit even niet”, aldus de oprichters van het Rotterdamse project. Maar dat wilde niet zeggen dat de boel stilviel. Gelijk in maart al gooide Hotspot Hutspot het roer om door te beginnen met ‘crisiscatering’. “Met reststromen bereiden we gezonde maaltijden en brengen deze bij mensen thuis.” Mensen die anders geen eten hebben, mensen die hun werk verliezen of wegens corona de deur niet uit kunnen.

Wie arm is kan ook bij Hutspot Hutpot terecht. “We stellen geen moeilijke vragen, we lossen het gewoon op.” Wie geld zat heeft kan iets doneren, om een ander een vegaburger te gunnen.

Naam: Ivtar
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam en Rotterdam 
Website: https://www.facebook.com/ivtar.nl/

Dimple Sokartara biedt iedereen vega-maaltijden na het vasten tijdens ramadan.

De ‘V’ in Ivtar staat voor: vegetarisch. Zonder vlees koken deze jonge moslims koken Indonesische gerechten. Die maaltijden nuttigen ze samen na het vasten, tijdens de Ramadan. Iedereen mag een vorkje meeprikken. Dimple Sokartara (28) begon ermee. Zij wil laten zien dat de islam en duurzaamheid hand in hand gaan. Tegelijk wil ze uitdragen dat een gezonde levensstijl lekker is, en goed voor het milieu. Plastic bestek is uit den boze bij Ivtar.

Inmiddels heeft Sokartara acht teamgenoten waarmee ze het project draaiende houdt. Vorig jaar kwam Ivtar binnen op nummer 7 van de Duurzame 100. Die positie weet het project vast te houden. Dit jaar was een bijeenkomst door corona niet mogelijk. Maar daar bedacht Ivtar wat op: deelnemers aten digitaal samen via Zoom.

Naam: Operatie Steenbreek
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://steenbreek.nl/

‘Stenen eruit, planten erin’: met die aanpak helpen burgers klimaat en insecten.

Dag bakstenen, hallo planten. Zo simpel is het idee van Operatie Steenbreek. De stichting wil een einde aan de verstening van straten en achtertuinen. Niet stenen, maar planten, bloemen en struiken moeten het straatbeeld domineren. Die zorgen voor verkoeling in het hetere klimaat. Dieren zijn er blij mee en regenwater kan de bodem bereiken.

In coronatijd voerden de initiatiefnemers meer dan voorheen online campagne, ter promotie van groene wijken. “Onze ambitie is om heel Nederland aan het steenbreken te krijgen”, zegt voorzitter Wout Veldstra. In 2015 begon het project in vijf gemeenten, nu doen er al 140 mee, verdeeld over zes provincies. Honderden mensen doen mee aan Operatie Steenbreek. Een kernteam van zo’n 25 vrijwilligers verzorgt het regelwerk. De stichting werkt samen met scholen en natuurorganisaties.

Naam: Klimaatklussers
Categorie: Wonen
Waar: Tilburg
Website: http://www.klimaatklussers.nl/

Vijf gepensioneerden helpen anderen belangeloos met het isoleren van hun huis.

Daken isoleren, dubbelglas plaatsen en energieadvies geven. De Klimaatklussers, vijf gepensioneerden uit Tilburg, doen dat belangeloos. Ze klussen gratis bij mensen die weinig geld en twee linkerhanden hebben. Die groep is groot, de Klimaatklussers zijn populair. Twee jaar geleden begon het vijftal met hun ideële stichting . Sindsdien hebben ze vijf presentaties gehouden, honderd concrete adviezen gegeven en dertig woningen grondig verbouwd, binnen het budget van de bewoner. “Bij enkele bewoners is een halvering bereikt van de stookkosten en bij veel mensen een vooruitgang in het comfort.”

De gemeente Tilburg gaf een bijdrage voor gereedschap en een infraroodcamera, om te zien waar ongemerkt de warmte uit huizen weglekt. De klussers hopen dat hun idee in andere steden en dorpen snel navolging krijgt.

Naam:Mangrove Maniacs
Categorie: Groen
Waar: Bonaire
Website: https://www.facebook.com/mangrovemaniacsbonaire/

Twintig vrijwilligers beschermen de bedreigde magroves in Lac Baai op Bonaire.

Op Bonaire werken bewoners aan de redding van de mangroves in de Lac Baai. Die natuur is bedreigd. Door erosie slibben de kreken dicht, waardoor steeds minder vers water het gebied bereikt en bomen afsterven. Om het tij te keren gaan de ruim twintig vrijwilligers met kapmessen aan de slag. Ze noemen zich de Mangrove Maniacs, want dit is een klus van jewelste. Ze hakken de kreken open, dat kan alleen handmatig. Ook stukjes mongrovebos moet eraan geloven, om de natuur weer open en gezond te maken. Wanneer dat lukt, is het de redding voor allerlei inheemse soorten. “Het is de kraamkamer van veel diersoorten”, noteerde Trouw in januari dit jaar ter plekke over de Lac Baai. “Tussen de wortelen leven bedreigde rifvissen, zoals de regenboogpapegaaivis.”

Naam: Meten=Weten
Categorie: Groen
Waar: Westerveld
Website: https://www.metenweten.com/

Burgers brengen zelf schade van gif uit lelie- en bloembollenteelt in kaart.

Dit project maakte veel los in slechts twee jaar. Bij Meten=Weten, rond het Drentse Westerveld, voeren bewoners zelf metingen uit naar gif. In 2019 troffen ze al 57 gifstoffen aan in tuinen en natuur, afkomstig uit de land- en tuinbouw. Door die onthulling bereikte Meten=Weten vorig jaar positie 14 in de Duurzame 100.

Dat het initiatief dit jaar een paar treden hoger staat, is te danken aan nieuwe ontdekkingen dit jaar. Samen met Natuurmonumenten meldde Meten=Weten dat pesticiden zich kilometers ver verspreiden en diep in de bodem zakken. Met die zorgelijke resultaten voert het collectief de druk op de politiek om, om gifstof aan banden te leggen. Dat ziet het collectief vooralsnog niet gebeuren. Maar ‘bewustwording’ in de politiek ziet Meten=Weten als aanmoediging om door te gaan.

Naam: Zero Food Waste
Categorie: Voedsel
Waar: Utrecht
Website: https://orbisk.com/nl/

Zij strijden tegen verspilling van eten in de horeca, met gebruik van meettechniek.

Zero Food Waste, nieuw in de Duurzame 100, wil het hardnekkige probleem van voedselverspilling in de horeca stoppen. Oprichter Olaf van der Veen bedacht daar iets totaal nieuws voor. Hij ontwierp een weegschaal met een ‘slimme’ camera erin, die voedsel kan herkennen. Door die techniek te installeren bij een restaurant of keuken krijgen koks haarfijn in beeld wat ze dumpen. Die kennis kan de horeca gebruiken om patronen van verspilling te herkennen, hoopt Van der Ven. Hij ontwikkelde de techniek in zijn vrije tijd en zet nu een kleine, sociale onderneming op om zijn uitvinding te verspreiden. Een proef in 40 restaurants was dit jaar veelbelovend. Door nauwkeurige inkoop werd 50.000 kilo voedselafval voorkomen, volgens Zero Food Waste. Dat bespaarde veel vervuiling en waterverspilling.

Naam: Energy battle
Categorie: Energie
Waar: Hoofddorp
Website: https://www.energybattle.nu/

Dit platform daagt sportclubs uit voor een onderlinge wedstrijd energie besparen.

Een competitie, daar worden mensen vaak lekker fanatiek van. Dat principe benutten de bedenkers van de Energy Battle slim. Zij laten, scholen, buurthuizen, sportverenigingen en bedrijven onderling strijden. Het doel: zo veel mogelijk energie besparen. De Energy Battle, in 2017 ontstaan bij hockeyclub De Reigers in Hoofddorp, ontwikkelde een geavanceerd meetsysteem, zodat deelnemers kunnen zien wat hun gas- en stroomverbruik is.

De wedstrijden leiden tot forse energiebesparing, elke keer weer honderdduizenden kilowatts. De vijf vrijwilligers die de wedstrijden organiseren willen jaarlijks 2 tot 4 grote battles aftrappen. De ambitie is dat deelnemende organisaties niet alleen energie besparen, maar ook hun achterban (leden, leerlingen, werknemers) informeren over bewust energiegebruik in eigen huis. Op die manier verspreidt energiezuinig gedrag zich door het hele land, is het idee.

Naam: Land van Ons
Categorie: Groen
Waar: Zutphen
Website:https://landvanons.nl/

Dit collectief wil 300.000 hectare landbouwgrond opkopen voor natuurherstel.

Saaie stukken (landbouw)grond opkopen, om er iets bijzonders van te maken. Dat is het doel van Land van Ons. Door samen geld in te leggen, crowdfunding dus, moet dit realiteit worden. Met dit idee kwam Land van Ons in 2019 de Duurzame 100 binnen op nummer 29. Dit jaar zette Land van Ons de eerste concrete stap. Het collectief kocht een kale paardenwei van 8 hectare, in het Drentse Hooghalen. “Dit jaar telen we er boekweit”, zegt oprichter Franke Remerie. Een milieuvriendelijk werkwijze staat centraal.

Bij Leiden kochten burgers 21 hectare, op tien andere locaties loopt het gesprek met grondbezitters. Binnen zeven jaar wil de coöperatie 300.000 hectare duurzaam in eigen beheer hebben. Het collectief groeit snel. Dit voorjaar stond de teller op 5000 leden.

Naam: Den Haag Fossielvrij
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Den Haag
Website:https://www.denhaagfossielvrij.nl/

Een collectief dat de band tussen vervuilende bedrijven en hun stad bestrijdt.

‘De waakhond van het Haags Klimaatpact’. Zo omschrijft de actiegroep Den Haag Fossielvrij zichzelf. De twintig leden zitten de lokale politiek achter de vodden, om te zorgen dat partijen klimaatbeloften nakomen. Want er moet nog veel gebeuren om de Hofstad in 2030 klimaatneutraal te maken, zoals het college wil. Den Haag Fossielvrij wil dat de gemeente afziet van alle investeringen in fossiele energie. Voor de vervuiling door oliebedrijven als Total, Shell en Aramco, vraagt de actiegroep extra aandacht. Met een poging om als burgercollectief het groene energiebedrijf Eneco te kopen zette Den Haag Fossielvrij zich nadrukkelijk op de kaart. Gezellig is het ook: elke vrijdagmiddag is er een Haags Klimaatcafé, waar burgers zelfstandig aan hun eigen klimaatprojecten werken. Rotterdamse actiegroepen hebben die ‘klimaatborrel’ al overgenomen.

Naam: Schoonschip
Categorie: Wonen
Waar: Amsterdam
Website: https://schoonschipamsterdam.org/

Dit is een collectief van bewoners dat woont op duurzame, drijvende woonarken.

De bewoners van het bouwproject Schoonschip mogen trots zeggen: ‘Ik woon in de duurzaamste wijk van Europa’. Nou ja, de duurzaamste drijvende wijk in elk geval. Want de wijk bestaat uit dertig woonarken. Die boten, in het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam-Noord, zijn volledig energieneutraal. De arken hebben zonnepanelen en een warmtepomp, zodat ze gasloze verwarming hebben. Het wijkje heeft een slim energienet, waarop de bewoners onderling hun groene energie kunnen delen. Dankzij gebruik van elektrische deelauto’s is milieuvriendelijk transport beschikbaar. Zelfs aan duurzame wc’s is gedacht. “De toiletten zijn vacuüm en spoelen door met 1 liter water.”

De bewoners hopen op navolging. Daarom werken ze ‘open source’, alle opgedane kennis delen ze. Schoonschip trekt internationaal bekijks. Het project wint naast de Duurzame 100-notering ook andere prijzen.

Naam: The Happy Activist
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Amsterdam
Website: https://thehappyactivist.org/

Hij motiveert mensen online tot duurzame actie, met vrolijke filmpjes en tips.

De Happy Activist is bij zijn 85.000 volgers bekend als een lachende, gele smiley met aureool. Een vrolijker symbool bestaat niet. Dat kenmerkt de aanpak van dit digitale, duurzame kanaal. Vrolijke filmpjes en klimaattips is het enige dat de Happy Activist verspreidt, van Twitter tot Linkedin. “Daarin zijn we uniek”, zegt Matthijs Jaspers, de man achter het project. “We breken met de vaak nog stoffige en gewichtige berichtgeving rondom duurzaamheid.” Jaspers maakt en deelt alle content in privétijd. Hij vraagt donaties om zijn platform te runnen. Volgens Jaspers, werkzaam in de reclamewereld, hebben veel mensen behoefte aan luchtige, hoopvolle berichten over het milieu. In de twee jaar dat The Happy Activist actief is, schonk het project op sociale media aandacht aan 250 kleine duurzame initiatieven.

Naam: Verbied Fossiele Reclame
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Den Haag
Website: https://verbiedfossielereclame.nl/

Dit burgercollectief maakt een vuist tegen reclame door vervuilende bedrijven.

Stop de reclame voor olie, vervuilende auto’s en goedkope vliegreisjes. Met die inzet is een nieuw burgerinitiatief van start gegaan. De naam zegt eigenlijk alles: Verbied Fossiele Reclame. Dat kunnen de burgers natuurlijk zelf niet regelen, dus doen ze een beroep op de politiek. Zes vrijwilligers spannen zich daarvoor in. Namens een brede achterban, dat wel. Hun collectief, dat samenwerkt met Fossielvrij Den Haag (nummer 15), begon met een petitie. Zesduizend handtekeningen liggen binnen bereik. De actiegroep wil doorpakken naar 40.000 handtekeningen, zodat de Tweede Kamer het voorstel moét bekijken.

Het idee om het Parijs-Akkoord te halen dankzij een reclameverbod is uniek in Nederland, en zover bekend internationaal. Verbied Fossiele Reclame rept van een kans om ‘te zagen aan de stoelpoten van de fossiele industrie’.

Naam: Hof van Cartesius
Categorie: Circulair
Waar: Utrecht
Website: https://hofvancartesius.nl/

Dit creatieve collectief bouwt in Utrecht zelf een circulaire, groene werkplek.

In Utrecht hebben burgers zelf een circulaire werkplek ontwikkeld. Geen kantoor, maar een groene hotspot waar veel meer gebeurt. Vrijwel alles is er gemaakt van hergebruikt, recyclebaar materiaal. De inrichting is groen, met volop planten. Het liefst eetbare soorten, want deelnemers willen hun lunch rechtstreeks uit hun eigen tiny forrest plukken. Er is een moestuin en een ‘wadi’ voor het opslaan van regenwater. De broedplaats is gasloos. Alle voorzieningen draaien op schone energie.

Vorig jaar namen de eerste 40 groene ondernemers hun intrek op het Hof van Cartesius. Zij maken duurzame producten: brood, kleding, bier en meubels. Het project groeit door. Oude perrondelen van station Maarn worden benut als nieuw bouwmateriaal. De bedenkers willen een circulair icoon zijn. Ze dragen die missie uit via workshops.

Naam: Kleurrijk Groen
Categorie: Groen
Waar: Nijmegen
Website: https://www.facebook.com/KleurrijkGroen/

Multicultureel netwerk bewijst dat duurzaamheid geen ‘witte bubbel’-thema is.

In het burgernetwerk Kleurrijk Groen, in 2018 opgericht in Nijmegen, zijn burger met diverse achtergronden actief. Soedanese, Chinese, Afghaanse, Mauretaanse, Marokkaanse, Bosnische en Surinaamse Nijmegenaren zijn lid. Ze doen samen mee aan natuurexcursies en bijeenkomsten over milieuthema’s: afval, energie en voedsel.

Natuur- en milieuorganisaties haken graag aan bij Kleurrijk Groen, zodat ze mensen met diverse roots bereiken. Dat lukt niet altijd, vanwege de ‘witte bubbel’ waarin de traditionele natuurorganisaties opereren. Vorig jaar kwam Kleurrijk Groen binnen op nummer 35 in de Duurzame 100. De sprong omhoog dankt het project aan daadkracht en doorzettingsvermogen in coronatijd. Volgens oprichter Qader Shafiq is het belangrijker dan ooit dat diverse groepen in gesprek gaan en samenwerken. Dus natuurlijk deed Kleurrijk Groen vorige maand mee aan de World Clean-up Day.

Naam: Groente & Fruitbrigade
Categorie: Voedsel
Waar: Poeldijk
Website: https://groentefruitbrigade.nl/

Een club van vrijwilligers die imperfect groente en fruit redt voor de voedselbank.

Er is niets mis mee, maar toch kan het niet meer naar de winkel. Niet helemaal perfect fruit, avocado’s die al tegen de houdbaarheidsdatum aanzitten, de Groente & Fruitbrigade haalt het op bij telers om het verse spul naar voedselbanken te brengen. De ongeveer 25 vrijwilligers kunnen de groenten en fruit gratis inzamelen. De reddingsbrigade heeft afspraken met telers en groothandelsbedrijven. Die hoeven de bijna rijpe tomaten en iets te kromme komkommers dan niet weg te gooien, dat scheelt in de kosten. Tegelijk dragen ze bij aan een goed doel. Want de voedselbanken staan te springen om verse producten in de voedselpakketten te kunnen doen.

De brigade bestaat nu twee jaar. Poeldijk is nu het werkterrein, maar uitbreiding naar Venlo en Barendrecht staat op het programma. “We krijgen steeds meer binnen. Prima voedsel, waar je mensen blij mee kunt maken”, aldus een van de vrijwilligers in een interview met Trouw.

Naam: Klimaatgesprekken
Categorie: Duurzaamheid
Waar:70 gemeentes (Nederland)
Website: https://www.klimaatgesprekken.nl/

Coaches maken het klimaatprobleem bespreekbaar, om tot oplossingen te komen.

Een cursus ‘klimaatvriendelijk leven’. Dat bieden de ongeveer 150 vrijwilligers van Klimaatgesprekken. Zij voeren geen doemgesprekken vol verboden en geboden. Klimaatvriendelijke keuzes maken hoeft niet zo moeilijk te zijn, kan het leven leuker maken en erover praten helpt, is de gedachte. Er zijn inmiddels klimaatcoaches in zeventig gemeenten in Nederland. De cursussen zijn in kleine groepen van maximaal acht deelnemers en kunnen mensen op het spoor zetten van zonnepanelen aanschaffen, meer plantaardig eten of carpoolen. Belangrijke bijvangst is dat cursisten ook weer het gesprek aangaan met vrienden of familie. Klimaatgesprekken is in 2016 begonnen in Voorschoten.

Het idee is komen overwaaien uit Engeland. In België is nu een soortgelijk initiatief begonnen in een paar gemeenten, weer geïnspireerd op Nederland. In Engeland is onderzoek gedaan naar het effect van de gesprekken: 77 procent van de deelnemers blijft jarenlang meer duurzame keuzes maken.

Naam: De Fruitmotor
Categorie: Voedsel
Waar: Betuwe
Website:https://www.defruitmotor.nl/

Dit initiatief zaait bloemstroken in bij fruittelers en maakt ‘eerlijke’ appelcider.

Tienduizenden vierkante meters bloembedden zijn al ingezaaid bij landbouwgronden met het uitgekiende bloemenmengsel van De Fruitmotor. Het doel is natuurlijk insecten trekken en zo zorgen voor voldoende bestuivers in bijvoorbeeld appelboomgaarden. Maar de Fruitmotor wil ook tuinders en boeren bewust maken van het belang van een biodiverse omgeving en natuurinclusieve landbouw.

Bovendien draagt het initiatief bij aan de wetenschap: Wageningen Environmental Research meet wat er gebeurt na de komst van de bloemen en heeft inderdaad het aantal insecten, zoals bijen en hommels, al zien toenemen. Met vijf telers heeft De Fruitmotor, in 2016 opgericht, speciale afspraken. Van het restfruit van die telers maakt de club cider, de opbrengsten daarvan gaan naar het project. Dit jaar zijn ook de Streekmotor opgericht, een voedselcoöperatie voor ‘puur Betuws’, ecologisch verantwoord eten, en de Groeimotor, een organisatie om het circulaire denken over de streek te verspreiden.

Naam: Voedselbanken Nederland
Categorie: Voedsel
Waar: Heel Nederland
Website: https://voedselbankennederland.nl/

Organisatie die met 11.700 vrijwilligers overgebleven voedsel redt en weggeeft.

Duurzaamheid gaat niet alleen over de leefomgeving en hoe je met spullen omgaat, maar ook over mensen. Daarom een plek in de top 25 voor de Voedselbanken, die niet alleen voedselverspilling te lijf gaan, maar vooral een zeer belangrijke sociale functie vervullen voor mensen met lage inkomens, zo oordeelde de jury. Twaalfduizend vrijwilligers houden de organisatie overeind en die maken zich op voor zwaardere tijden. Door de corona-uitbraak zijn meer mensen met hun inkomen door een ondergrens gezakt waardoor zij tijdelijk een beroep zullen moeten doen op voedselhulp, verwachten de Voedselbanken. In 2019 zijn 151.000 mensen door de organisatie geholpen. De waarde van het dat jaar ingezamelde voedsel wordt geschat op 74 miljoen euro.

Voor dit jaar zijn nog geen cijfers bekend. De Voedselbanken voorzien niet alleen in etenspakketten, de organisatie helpt ook om mensen weer op eigen benen te laten staan, de steun is in principe tijdelijk.

Naam: Windpark de Spinder
Categorie: Energie
Waar: Tilburg
Website: https://www.spinderwind.nl/

Dit collectief van 700 burgers zet een groen energiebedrijf op met windmolens.

Elf energiecoöperaties uit Hart van Brabant en Tilburg hebben een windpark met vier windmolens voor elkaar gekregen. Zevenhonderd burgers en bedrijven legden geld in en zijn lid van de coöperaties. De molens hebben een vermogen van 14,4 Megawatt.

Het project levert directe duurzame winst voor het klimaat op. Zo’n achtduizend gezinnen nemen de groene stroom af. Daarnaast maakt Burgerwindpark de Spinder de elf coöperaties financieel robuuster, zodat ze verder kunnen op het gebied van hernieuwbare energie in een regio met 450.000 inwoners. De baten van dit energieproject van onderop zijn ook meer indirect. De innige samenwerking tussen de elf coöperaties levert nieuwe duurzame initiatieven op, op het gebied van zonneparken en energiebesparing bijvoorbeeld. Bovendien laat het aan overheden en financiers zien dat energiecoöperaties tot grote projecten in staat zijn en burgers en bedrijven kunnen mobiliseren.

Naam: Herenboeren
Categorie: Voedsel
Waar: Boxtel
Website: https://www.herenboeren.nl/

Burgers hebben samen een eigen buurtboerderij in handen die voedsel aan ze levert.

Herenboeren Nederland breidt zich snel uit. Afgelopen jaar kwamen vijf nieuwe initiatieven van de grond. De eerste Herenboerderij begon in 2016 in Boxtel, een tweede in Loenen volgde in 2019. Een Herenboerderij is een coöperatie, gedeeld eigendom van zo’n 200 huishoudens. Een gemengde boerderij, waar kosten en opbrengsten gedeeld worden en waar op een duurzame manier voedsel geproduceerd wordt.

Dat gebeurt ‘natuurgedreven’, niet alleen geen schade doen, maar zo boeren dat bodems herstellen, de biodiversiteit toeneemt en het landschap recht wordt gedaan. Het is ook een sociaal initiatief. Samen koken, de boer helpen, workshops organiseren: het hoort er allemaal bij. De beweging werft momenteel boeren om verder uit te breiden, tientallen initiatieven zitten in de pijplijn. Er is belangstelling uit het buitenland om ook elders Herenboerderijen te beginnen. Met de Nederlandse overheid kijkt de organisatie hoe de ruimte voor grondgebonden, lokale gemengde bedrijven kan toenemen.

Naam: Canal Cups
Categorie: Afval
Waar: Leiden
Website: https://www.canalcups.com/

Bewoners vissen gedumpte plastic festivalbekers op uit de Leidse grachten.

Een hele vloot kano’s is er inmiddels, waarmee de Leidse grachten afgespeurd worden op afval. Het gaat Canal Cups niet langer alleen om de festivalbekers die na Leidens Ontzet en Koningsdag in het water belandden. Zo begon dit burgerinitiatief in 2018: drie studenten die bekers gingen vissen. De ‘opbrengst’ was met duizenden bekers gigantisch. Met expo’s, het plaatsen van foto’s van de bekers op Instagram en het benaderen van gemeenteraadsleden, had Canal Cups binnen 200 dagen voor elkaar dat er een statiegeldsysteem kwam op de bekers.

Met crowdfunding is een vloot kano’s aangeschaft, waarmee nu onderzoek naar allerlei afval in de grachten plaatsvindt, genaamd Plastic Spotter. Het nieuwe initiatief De Grachtwacht laat mensen kennis maken met de grachten en de natuur en de effecten van plastic daarop. Meer dan 100 vrijwilligers zijn bij de activiteiten betrokken. Tijdens de coronacrisis is er een apart project gestart om erop te wijzen dat afval als mondkapjes niet in de natuur thuishoort.

Naam: 1000 Geveltuinen
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://www.groenemorgen.org

Zij promoten de aanleg van geveltuintjes bij de voordeur, voor een groene stad.

Het begon als een oproep op Facebook in coronatijd, binnen twee weken groeide het uit tot een heuse campagne om voor 30 september 2020 1000 geveltuinen te realiseren. Een groene straat is een gezellige, gezonde en sociale straat, redeneren de initiatiefnemers en het is broodnodig de omgeving te vergroenen: het is een kleine boost voor de biodiversiteit.

Rotterdammers reageerden enthousiast. Vijf dagen na de start, op de dag van de biodiversiteit, 22 mei, stond de teller al op 85 nieuwe geveltuintjes. De vijf vrijwilligers krijgen inmiddels steun van Rotterdamse organisaties zoals Stadskwekerij de Kas, Groennoord en het Rotterdams Milieucentrum. Gemiddeld beslaat een geveltuin twee vierkante meter. ’13.500 vierkante centimeter groen geluk’, is één van de pakkende slogans. Andere steden hebben interesse voor de actie, zoals Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. De kans is daarmee groot dat het idee navolging krijgt. Belangrijk is ook dat de geveltuin een aanjager is van sociaal contact in de buurt, stelt het initiatief.

Naam: Guerrilla Gardeners
Categorie: Groen
Waar: Bunnik
Website: https://guerrillagardeners.nl/

Dit platform moedigt mensen aan om de openbare ruimte ‘groen’ op te fleuren.

Rommelige of braakliggende stukken grond veroveren en planten maar. “Gewapend met gieter, schop en planten toveren we heel Nederland om in groene oases”, aldus de Guerrilla Gardeners. De vergroeners vormen veel meer een beweging dan een organisatie. Iedereen kan aan de slag, met de tips van Guerrilla Gardeners. De club houdt ook niet bij hoeveel plekken in de openbare ruimte in Nederland op die manier vergroend zijn. Via mail en sociale media is er contact met duizenden enthousiasten.

Veel gemeenten zijn inmiddels coulanter met de groene acties, zodat het niet per definitie burgerlijke ongehoorzaamheid is. Plekken als boomspiegels mogen inmiddels meestal wel bewerkt worden. De club zette onlangs een ‘meldpunt maaien’ op, dat klachten verzamelt over gemeentes die onnodig begroeiing in bermen bijvoorbeeld kort houden. Of die ongevraagd de acties van Guerrilla Gardeners een kopje kleiner maken. Ook dit initiatief vindt het sociale aspect belangrijk: tuinieren op straat leidt tot meer contact.

Naam: Struikroven
Categorie: Groen
Waar: Eindhoven
Website: https://www.struikroven.nu/

Bewoners gaan bij sloopprojecten zelf op pad om planten en struiken te redden.

Als gebouwen gesloopt worden om bijvoorbeeld plaats te maken voor nieuwbouw, is er geen aandacht voor de planten en bomen die er omheen staan. Struikroven is opgericht om dat groen te redden. Buurtbewoners gaan op roverspad om de beplanting weg te halen en elders een nieuw leven te geven. Het is daarmee niet alleen een groene actie, maar ook avontuurlijk en sociaal. Volgens de club is de geringe aandacht voor sloopgroen een groot probleem. Alleen al in Amsterdam zouden 600 voetbalvelden aan groen verdwenen zijn de afgelopen jaren. Bouwmaterialen worden hergebruikt, waarom dan ook niet het groen, is de logische vraag die Struikroven stelt. Na de notering in de Duurzame 100 van 2019, probeert het initiatief nu landelijk uit te breiden. Ook zijn er samenwerkingen ontstaan zoals met bouwer Heijmans. In oktober gaat Struikroven aan de slag met bewoners in Haarlem, in een wijk waar acht flats gesloopt gaan worden.

Naam: Zero Waste Nederland
Categorie: Afval
Waar: Breda
Website: https://zerowastenederland.nl/

Deze burgers promoten met gebruik van raamstickers een leefstijl zonder afval.

Sinds de groenteboer een raamsticker met Zero Waste heeft opgeplakt, geeft hij 40 procent minder verpakkingen mee. Het is een van de successen die Zero Waste Nederland meldt van hun campagne tegen plastic afval en overbodige verpakkingen. Zesduizend stickers zijn er inmiddels opgehangen. Daarnaast gebruikt de organisatie Facebook en Instagram als platforms waarmee het maandelijks meer dan 100.000 mensen bereikt.

Elisah Pals richtte de club op na een verblijf in Colombia waar ze pijnlijk geconfronteerd werd met enorme bergen plastic afval. Ze leefde zelf al jaren verpakkingsvrij, maar dacht toen: dat is niet genoeg. In 2018 richtte ze Zero Waste Nederland op en met vijf vrijwilligers sluit de organisatie aan bij de groeiende nul-afval-beweging. Ze geven onder meer ook lezingen en workshops, behalve campagne voeren en stickers verspreiden. Daarnaast zijn er dankzij de club 53 lokale Zero Waste-communities ontstaan. Zero Waste Nederland klopt ook bij gemeenten aan die nadenken over hun afvalbeleid om ze te wijzen op preventie.

Naam: Modebieb Lena
Categorie: Circulair
Waar: Amsterdam
Website: https://www.lena-library.com/

De eerste bibiliotheek voor kleding: lenen kan in echte winkels en ook online.

De inloopkast voor milieubewuste modeliefhebsters. Dat is Fashion Library Lena in Amsterdam. In principe kun je je volledige kastinhoud huren bij Lena, van jassen tot sieraden en tassen. Je leent eenmalig of wordt abonnee. De kledingsector geldt als één van de meeste vervuilende industrieën ter wereld. Kledingbibliotheek Lena, de eerste in zijn soort in Nederland, verlaagt zo de CO2-impact. Het verhuren gebeurt in de winkels in Amsterdam, maar ook landelijk online. De verhuur van mode verlaagt het uitputtende gebruikt van grondstoffen, water en chemische stoffen die nodig zijn om kleding te maken. Lena wil vrouwen inspireren minder nieuwe kleding te kopen, maar ze toch steeds iets ‘nieuws’ bieden. Door te voorzien in een alternatief heeft Lena consumenten bewuster gemaakt. De missie gaat verder dan de individuele consument. De initiatiefneemsters willen ook de industrie veranderen en inspireren ontwerpers en merken om duurzamer te gaan werken, door tijdloze en kwalitatief goede kleding te maken.

Naam:De fûgelboer
Categorie: Groen
Waar: Wommels
Website: geen

Deze ‘vogelboer’ redt bedreigde soorten als de grutto door natuurbescherming.

De hoogste broeddichtheid van de grutto in Nederland. Die is volgens Murk Nijdam te vinden op zijn weidevogelboerderij in Friesland. Hij heeft zijn extensieve melkveebedrijf zo ingericht, dat de omgeving zo optimaal mogelijk is voor de grutto. Nederland heeft een verantwoordelijkheid voor deze vogel, vindt Nijdam, omdat 90 procent van de grutto’s in noord-west Europa in Nederland broedt. Nijdam organiseert excursies en geeft voorlichting om te laten zien dat het echt kan: de weidevogels behouden in Nederland. Natuurlijk wel zonder de vogels te verstoren.

Twintig vrijwilligers zijn bezig vier vogelkijkhutten te vernieuwen. De boerderij ontvangt 1200 bezoekers per jaar en wil dat opschroeven naar 3000. Crux bij weidebeheer is zodanig vernatten dat de weidevogel er kan broeden, de aanleg van ‘plasdras’ en voldoende kruidenrijke beschutting. De plasdrassen krijgen navolging in heel Friesland en meer boeren kiezen voor verhoging van het waterpeil, geïnspireerd door het ‘weidevogelparadijs’ van Nijdam.

Naam:Fossyl Frij Fryslân
Categorie: Energie
Waar: Leeuwarden
Website: https://fossylfrij.frl/

Friese burgers bundelen de krachten voor duurzame energie en elektrische auto’s.

Fossyl Frij Fryslân is één van de initiatieven onder de paraplu van het Energie Projectbureau, naast Üs koöperaasje en EnergieVanOns. Deze bundeling van onderop maakt het mogelijk meer energieprojecten te gaan realiseren, zoals zonnepanelen, deelauto’s en e-coöperaties. Het doel is voor eind 2021 10.000 klanten van lokale stroom te voorzien, 25 elektrische deelauto’s neer te zetten en op 2000 extra daken zonne-energie te winnen. De energietransitie versnellen, maar wel de inspraak van burgers behouden is waar het projectbureau op koerst.

Afgelopen jaar was er een actie om bedrijven te stimuleren zonnepanelen op hun daken te leggen. Zo kan de noodzaak voor zonneparken beperkt worden, die volgens veel burgers ontsierend voor het landschap zijn. De club zet onder meer lokale deelplatforms voor elektrische auto’s in de steigers en organiseert proefritten om burgers kennis te laten maken met fossielvrij vervoer. Zo komt de overgang naar een samenleving die draait op schone energie dichter bij de burger.

Naam: Goei Ete
Categorie: Voedsel
Waar: Tilburg
Website: https://goeieete.nl/

In dit burgercolectief halen mensen hun eten rechtstreeks bij de lokale boer op.

Weten wie je eten maakt en hoe. Dat is de gedachte achter consumentencollectief Goei Eete in Tilburg. De groep koopt rechtstreeks voedsel van lokale boeren, zonder alle tussenschakels. Verser, minder afgelegde kilometers en een betere prijs voor de boer: dat is het directe resultaat. De consument bepaalt de vraag, het aanbod is zowel biologisch als regulier.

Sinds de start in 2010 zijn 12.000 bestellingen verwerkt, meldt Goei Eete, goed voor een omzet van meer dan 300.000 euro. Ruim 25 boeren uit de omgeving van Tilburg doen mee. Dat zijn trouwe bondgenoten, er is weinig verloop. De stichting draait op vrijwilligers, zonder subsidie.

Het initiatief werkt als voorbeeld. Inmiddels is er Goeie Kost in Drimmelen en Boerschappen in Breda. Met voorlichting, op festivals bijvoorbeeld, probeert Goei Eete ook de verworven kennis over duurzaam eten, korte ketens en het tegengaan van voedselverspilling, te verspreiden.

Naam: Cupkiezer
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Utrecht
Website: https://cupkiezer.nl/

Met een website promoot Nynke Kloppenburg herbruikbare mentruatiecups.

Een onafhankelijke menstruatiecupquiz, dat is wat Cupkiezer wil zijn. Nynke Kloppenburg zette het online initiatief op omdat ze er achter kwam dat het nog niet zo eenvoudig is de juiste cup te kiezen. De cups zijn herbruikbaar en vervangen weggooi-menstruatiespullen. Maar de cup moet wel goed passen en dat luistert nogal nauw. Aanbieders van cups hebben daar te weinig oog voor, ondervond Kloppenburg, die prijzen vooral hun eigen product aan. Het is jammer als mensen meteen weer stoppen met de cups, als de eerste aanschaf niet goed genoeg werkt, vindt ze.

Met de site helpt ze niet alleen het keuzeproces, ze wil ook het taboe op menstruatiecups wegnemen. In de 2,5 jaar dat de site bestaat, is de quiz 83.000 keer helemaal ingevuld. Stel dat van iedere 100 mensen er twee op de cup overstappen, redeneert Kloppenburg, dan zouden daarmee al meer dan 400.000 tampons zijn bespaard. Een cup gaat gemiddeld tien jaar mee.

Naam: De Fietsburgemeester
Categorie: Mobiliteit
Waar: Amsterdam
Website: https://bycs.org/amsterdamse-fietsburgemeester-katelijne-boerma-is-op-zoek-naar-nieuwe-collegas/

Als ‘Fietsburgemeester’ wil Katelijne Boerma de voltallige hoofdstad op de fiets krijgen.

Sinds 2017 is Katelijne Boerma fietsburgemeester van Amsterdam. Het initiatief komt voort uit fietsclub Bycs dat het Global Bicycle Mayor and Leader Network opzette. De fietsburgemeester neemt de taak op zich om binnen de stad het fietsen te stimuleren. Meer fietsen leidt aantoonbaar tot verbetering van geluk, gezondheid en welvaart, is de gedachte. De fietsburgemeester draagt de voordelen van fietsen uit en werkt samen met andere partijen, zoals de gemeente, aan oplossingen voor de stadse mobiliteit op twee wielen.

Boerma is afgelopen jaar op zoek gegaan naar fietsburgemeesters in onder meer Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven om het fenomeen verder te verspreiden. Bycs is ook internationaal actief. Er zijn wereldwijd meer dan honderd fietsburgemeesters, van Parijs en Mumbai tot Rome en Bogota. Het doel is uiteindelijk dat in 2030 50 procent van de ritten in de stad per fiets plaatsvinden.

Naam: Stad Aardgasvrij
Categorie: Energie
Waar: Stad aan’t Haringvliet
Website: https://stadaardgasvrij.nl/

Bewoners willen hun dorp in 2025 aardgasvrij maken dankzij groene waterstof.

Het begon bij de dorpsraad, die een toekomstbestendige plek wil maken van Stad aan ’t Haringvliet, ofwel kortweg Stad. Daar hoort bij een plan voor een aardgasvrij woningbestand, vonden de leden. En nu koerst Stad op een groene toekomst, met waterstof, een experimenteel project. Dit burgerinitiatief behartigt de belangen van de 619 huishoudens die erbij betrokken zijn. Die krijgen onder meer voorlichting over gasvrij koken, hulp van energiecoaches en voorlichting over het verduurzamen van het huis. Ook is er een plan voor een multifunctioneel duurzaam dorpshuis. Grote partijen zoals Deltawind, Gasunie en gemeente en provincie zijn inmiddels aangehaakt bij de energieplannen.

Het project wil aantonen dat waterstof in de gebouwde omgeving een optie is en het biedt vast een doorkijkje naar de toekomst: zonder aardgas en met waterstof. Verduurzaming mét betrokkenheid van burgers kan, draagt het project uit, dat die gedachte ook op de dertien overige kernen in de gemeente wil overdragen.

Naam: Go Clean
Categorie: Afval
Waar: Duiven
Website: https://www.facebook.com/StichtingGoCleanDeLiemers/

Vrijwilligers gaan samen ‘schoonwandelen’: ze rapen afval op registreren de oogst.

Het was dweilen met de kraan open: de eerste pogingen om zwerfafval rond Duiven op te ruimen. Veranderingen zijn nodig bij de bron, stelt Go Clean dat meer ging doen dan alleen rapen. Alle stukken zwerfafval worden ook geregistreerd en gemeenten en bedrijven aangesproken na het ‘schoonwandelen’. Go Clean verwijderde inmiddels 445.000 stuks zwerfafval, enkele honderden vrijwilligers zijn bij het initiatief aangesloten. Om het rapen makkelijker en leuker te maken, bedachten vrijwilligers verschillende hulpmiddelen. Zoals de dataknijper, om in één handeling te kunnen rapen en registreren. Ook is er de ‘wimmering’ waarmee het zwerfafval gescheiden kan worden in PMD en restafval. Met het ‘zwerfafvalkompas’ kunnen stromen vuil geanalyseerd worden, handig om mogelijke bronnen direct aan te spreken en de hotspots te vinden. De club werkt ook samen met andere afvalrapers zoals rond operatie Knetterbal, de actie van onder meer Zwerfinator Dirk Groot om de kleine plastic vuurwerkballetjes uit de schappen te krijgen.

Naam: Tera Barra
Categorie: Groen
Waar: Kralendijk Bonaire
Website: Geen

Vrijwilligers beschermen de inheemse, bedreigde planten en bomen op Bonaire.

De natuur op Bonaire staat onder druk door ontbossing en grote groepen grazers, zoals geiten. De soortenrijkdom is enorm achteruitgegaan. Daarom ontwikkelen burgers op het terrein Tera Barra een heemtuin, waar ze oorspronkelijke soorten bomen en planten kweken en laten groeien. Een groot contrast met de omgeving die kaal is, met cactussen en wat geitenbestendige struiken. De tuin van vijf hectare groot heeft een educatief doel: mensen laten beseffen hoe gevarieerd het landschap eruit zou kunnen zien.

Er is nog geen educatiecentrum maar dat staat op het programma. De gekweekte bomen zullen ook elders op het eiland geplant worden, is het plan, bij natuurherstelprojecten bijvoorbeeld. De initiatiefnemers houden ook de natuur buiten de heemtuin in de gaten. Zo konden op verschillende plaatsen zeldzame en beschermde bomen gered worden bij woningbouwprojecten, die anders gesneuveld zouden zijn. Ook doen ze aangifte bij illegale kap of het dumpen van vuil in de natuur.

Naam: Deelauto iZoof
Categorie: Mobiliteit
Waar: Haarlem
Website: https://www.izoof.com/carsharing

Anna Richt Hannema bedacht een platform op om elektrische auto’s te delen.

Autodelen scheelt parkeerdruk, kosten, en uitstoot. Door dit met wijkgenoten te doen versterkt het bovendien ook het buurtgevoel. Met steun van Spaarnelanden, het onderhoudsbedrijf van de gemeente Haarlem, doen bewoners van twee Haarlemse wijken sinds 2018 een proef met het delen van elektrische auto’s. Tijdens de proeffase (tot december 2019) deelden 130 mensen 7 e-auto’s. Het leidde er toe dat 41 Haarlemmers hun fossiele auto wegdeden, waardoor er vijfhonderd vierkante meter parkeerruimte vrijkwam. Het ideaal van iZoof is dat burgers zeggenschap krijgen over de herbestemming van deze vrijgekomen ruimte. De proef met de deelauto’s is verlengd tot eind dit jaar. Om het autodelen ook in andere wijken beschikbaar te maken, is er vooral behoefte aan meer geld en meer laadpalen voor de auto’s.

Naam:Krijg de Kleertjes
Categorie: Circulair
Waar: Bunnik
Website: https://www.krijgdekleertjes.nl/

Een netwerk voor ouders om gebruikte kinderkleding onderling uit te ruilen.

Je kijkt even de andere kant op en je kind is alweer uit zijn broek of shirtje gegroeid. Versleten is zulke kleding niet en weggooien is zonde, realiseerden de oprichters van Krijg de Kleertjes zich. De vier Utrechtse moeders bedachten daarom een ruilsysteem voor tweedehands kinderkleding – duurzaam, handig en goedkoop. Wat de een over heeft, kan een ander vaak goed gebruiken. Na een lokale start in 2012 werd het landelijk project met inmiddels meer dan vijfduizend leden. Behalve online wisselt er ook kleding (en schoenen en speelgoed en andere kinderspullen) van eigenaar op dertig ruilpunten, bijvoorbeeld in een buurthuis of bij iemand thuis in de schuur of op de keukentafel. Deelnemen aan het ruilsysteem kost een euro per maand.

Naam: E-Waste Race
Categorie: Afval
Waar: Heel Nederland
Website: https://www.ewasterace.nl/

Scholierenwedstrijd: haal zoveel mogelijk elektronisch afval bij mensen thuis op.

E-waste staat voor elektronisch afval. In Nederland wordt ruim de helft van het elektronisch afval niet gerecycled – de oude telefoon verdwijnt in een doos, de cd-speler verstoft op zolder. Dat is jammer, want deze apparaten bevatten waardevolle materialen. Om meer elektrische apparaten in te zamelen voor recycling bedacht sociaal ondernemer Timmy de Vos de E-waste Race. Leerlingen van groep 6, 7 en 8 van de basisschool krijgen daarbij een gastles over recycling en nemen het daarna in groepjes tegen elkaar op om zoveel mogelijk afgedankte elektronische apparaten in te zamelen.

De apparaten zijn vooraf door buurtbewoners aangemeld op een website. Het lokale afvalbedrijf of de gemeente haalt de apparaten op bij school en voert ze af. De groep die het meeste inzamelt per leerling wint een schoolreis voor de hele klas.

Naam: Het Zandgat
Categorie: Groen
Waar: Kostvlies (Aa en Hunze)
Website: https://dehamerlanden.nl/

Bewoners in Drenthe redden een bedreigd natuurgebied door het samen te kopen.

Kostvlies is een buurtschap in Oost-Drenthe, tegen de provinciegrens met Groningen. Voor de aanleg van een provinciale weg werd in de jaren zestig bij het buurtschap zand afgegraven. Het resulteerde in een ‘zandgat’, een veertig meter diepe plas waaromheen zich bijzondere natuur ontwikkelde. Al die tijd was het terrein eigendom van de aannemer van de wegenbouw. Met eigen geld en een subsidie kocht een vereniging van buurtbewoners het natuurgebied in 2019. De leden onderhouden het nu samen, ze zorgen ervoor dat wandelpaden begaanbaar blijven en invasieve struiken geen kans krijgen. Door de oude bordjes met ‘verboden toegang’ staat nu een rood kruis, ernaast hangen nieuwe bordjes met ‘Van harte toegang’. De buurtbewoners hopen met hun inspanningen een thuis te bieden aan vlinders en oeverzwaluwen.

Naam: Groene Mient
Categorie: Wonen
Waar: Den Haag
Website: http://www.groenemient.nl/

Burgers maken de Vruchtenbuurt groen met planten en 33 gasloze koophuizen.

De Groene Mient is een bewonersinitiatief dat een ecologisch sociaal woonproject realiseert in de Vruchtenbuurt in Den Haag. Het gaat om 33 gasloze woningen met een gezamenlijke binnentuin. Het project begon al in 1994, maar strandde in 2012. Een jaar later lukte het een doorstart te maken waarna de huizen in 2017 zijn opgeleverd. De klimaatbestendige maatregelen, de drie gebruikte energietypes en de wijze van ontwikkelen als burgerinitiatief zijn inmiddels inspiratie voor studenten en architecten uit binnen- en buitenland.

Met de 33 huishoudens is het hele traject in gezamenlijkheid uitgevoerd: de aankoop en het bouwrijp maken van de grond, het definiëren van de randvoorwaarden, het selecteren van architect en aannemer, het eens worden over het ontwerp en het realiseren en onderhouden van een gemeenschappelijke tuin met voorzieningen.

Naam: CALorie
Categorie: Energie
Waar: Castricum
Website: https://www.calorieenergie.nl/

Dit collectief helpt bewoners aan zonnepanelen en goed geisoleerde huizen.

CALorie is al tien jaar bezig om Castricum en omliggende dorpen in 2030 energieneutraal te krijgen. Het burgerinitiatief telt inmiddels zevenhonderd leden en timmert flink aan de weg. Onder andere met een zonnepanelenactie, opgezet in samenspraak met een lokale groothandel en installatiebedrijven. Achthonderd huishoudens nemen daaraan deel.

Leden van CALorie geven bedrijven en burgers verder energieadvies. Honderden huishoudens zijn hierdoor aan het isoleren geslagen, hebben kieren gedicht en er zijn huishoudens zijn overstapt van gas op elektriciteit, aldus het burgerinitiatief. De deelnemers van CALorie kunnen verder mede-eigenaar worden van twee lokale zonnecentrales en een regionale windmolen. CALorie bemoeit zich ook met het vervoer, door lopen en fietsen te promoten. Plannen voor het delen van elektrische auto’s zijn in de maak.

Naam: Honey Highway
Categorie: Groen
Waar: Midden-Delfland
Website: http://www.honeyhighway.nl/

Project voor het redden van bijen met bloemen in de berm van (spoor-)wegen.

Het eerste bijenvolk van Deborah Post, biologisch-dynamisch imker in het Zuid-Hollandse Schipluiden, ging dood. Het kwam door een gebrek aan voedsel in de omgeving, die vooral bestaat uit weilanden met raaigras. Maar bijensterfte verarmt de natuur, want bijvoorbeeld fruitbomen hebben bijen nodig voor de bestuiving.

Toen tussen Rotterdam en Delft de snelweg A4 werd doorgetrokken, ging bij Post een lichtje op. Zouden de onbemeste wegbermen niet ingezaaid kunnen worden met wilde bloemen en kruiden, die weer dienen als voedsel voor bijen, vlinders en andere insecten? Ze richtte de stichting Honey Highway op, die in samenwerking met Rijkswaterstaat, wegenbouwers en gemeenten bermen en dijken inzaait met biologisch bloemenzaad. De eerste Honey Highway langs de A4 in Midden-Delfland werd in 2015 ingezaaid. Inmiddels zijn er ook ‘bijensnelwegen’ in Noord-Holland, Gelderland, Friesland en rond Schiphol.

Naam: Hemelwateropslag
Categorie: Wonen
Waar: Amersfoort
Website: Geen

Gerard de Vries bouwde een ondergrondse opslag in zijn tuin voor regenwater.

Op zoek naar een simpele manier om te verduurzamen? Het afkoppelen van je regenwater kan al een makkelijke stap zijn naar verduurzaming. Daardoor stroomt bruikbaar water niet weg in het riool. Door klimaatverandering krijgen we vaker te maken met periodes van droogte en met hevigere regenval. Door het regenwater op te vangen, is voor het sproeien van de tuin geen kostbaar drinkwater nodig. Gerard de Vries legde daarom in zijn tuin in Amersfoort een ondergrondse watertank aan. Hij gebruikte veelal tweedehands materialen van Marktplaats, waardoor de wateropslag nog geen 150 euro kostte. De tank heeft een inhoud van duizend liter, genoeg om met een dompelpomp ruim twee uur de tuin te sproeien.

Gerard was te gast in de Groencast, een podcast van Trouw. Beluister de aflevering hier.

Naam: Stadsboeren
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: http://www.stadsboeren.org/

Zij ontwikkelen gezamenlijke moestuinen op braakliggende terreinen in de stad.

Stichting Stadsboeren geeft met mobiele moestuinen tijdelijke invulling aan leegstaande plekken in Amsterdam. Deze bakken worden verhuurd aan Amsterdammers en hebben een groene, sociale en educatieve functie in de stad. Er worden workshops moestuinieren gegeven voor buurtbewoners en creatieve bijeenkomsten georganiseerd. Stadsboeren wil op deze manier bijdragen aan het vergroenen en verduurzamen van de hoofdstad.

De Stadsboeren, in 2011 naar Berlijns voorbeeld opgericht door een groep vrienden, opende in 2017 de Bijlmerbajestuin in het AZC in de voormalige Bijlmerbajes om samen met bewoners groente te verbouwen. Voedsel verbindt, vinden de Stadsboeren. In een moestuin zie je mensen van allerlei verschillende nationaliteiten en achtergronden, die eerst met elkaar in gesprek raken over wat ieder in zijn bakken heeft staan en daarna over de wereld.

Naam: Voedselbossen
Categorie: Voedsel
Waar: Lelystad
Website: https://www.facebook.com/groups/545814735493509/

Dit platform van Wouter van Eck ontwikkelt lokaal bos voor voedselproductie.

In een voedselbos staan honderden soorten bomen en struiken met eetbare vruchten of bladeren door elkaar geplant. Onderhoud is nauwelijks nodig en het bos levert aan oogst meer op dan traditionele landbouw. Onder een walnootboom bevindt zich bijvoorbeeld een ‘frambozenjungle’, daarnaast zijn kiwibessen te plukken en uiensoepbladeren te oogsten. Ploegen, eggen en zaaien is niet nodig, evenmin als spuiten of irrigeren. Het systeem doet het zelf, met een beetje bijsturing en dankzij een slim ontwerp.

Wouter van Eck heeft het concept bedacht. Inmiddels deelt hij zijn technieken met andere boeren zodat ook zij een voedselbos op kunnen zetten, dat gebeurt onder andere in Schijndel en Almere. Ook provincies en gemeenten zijn geïnteresseerd in deze voedselbosbouw. Burgers en vrijwilligers helpen mee met aanleg en onderhoud.

Naam: Consuminder Parkstad
Categorie: Circulair
Waar: Heel Nederland
Website: http://www.consuminderhuisparkstad.nl/

Dit initiatief breek een lans voor delen en reprareren (niet kopen) van spullen.

Het Consuminderhuis zet zich al meer dan tien jaar in voor het vergroten van zelfredzaamheid en het versterken van eigenwaarde van mensen met een laag inkomen. De initiatiefnemers leren mensen om zuiniger te zijn en tevreden te zijn met minder en leveren daarmee een bijdrage aan een duurzame samenleving.

Het initiatief begon in een woonkamer in het Limburgse Landgraaf, maar groeide daar al snel uit. Met hulp van een woningbouwvereniging kwam er een groter pand en was het eerste Consuminderhuis in Nederland een feit. Dat dient niet alleen als locatie voor cursussen over leefstijlverandering maar ook als ruilplek van spullen: wat de een niet meer nodig heeft kan een ander die er behoefte aan heeft gratis meenemen, in ruil voor inzet voor het Consuminderhuis.

Naam: Groene Scholen Cityplot
Categorie: Voedsel
Waar: Amsterdam
Website: https://cityplot.org/groenescholen  

Zij leggen (moes)tuinen aan bij scholen, waar kinderen leren over natuurlijk eten.

Cityplot is een stichting die ervan overtuigd is dat het mogelijk is om op alle schaalniveaus gezond biologisch voedsel te verbouwen in en rond de stad: in particuliere kweekruimtes en gemeenschapstuinen, maar ook bij scholen en restaurants. In Nederland is de stichting actief in Amsterdam, daarbuiten in Berlijn en Barcelona. De stichting, die is opgericht in 2017, helpt bij de aanleg van schooltuinen, van begin tot eind, van planten tot oogsten. Cityplot verzorgt daarnaast workshops en kinderfeestjes waarbij kinderen samen op ontdekkingstocht door de natuur gaan. De stichting, die bestaat uit ervaren stadstuiniers, wil laten zien hoe eenvoudig en leuk het is om gezonde en duurzame alternatieven voor het wereldwijde voedselsysteem te bieden en tegelijkertijd een holistische levensstijl te creëren voor jezelf en de mensen om je heen.

Naam: Groenteclub
Categorie: Voedsel
Waar: Bussum
Website: https://groenteclub.nl/

Een team van elf mensen regelt voor 250 gezinnen lokale producten van bio-boeren.

De Bussumse Groenteclub is een voedselcoöperatie die biologische producten van eigen bodem rechtstreeks inkoopt bij Nederlandse boeren. De leden van de coöperatie kunnen via internet kiezen uit een aanbod van seizoensgebonden producten. De bestellingen zijn, vers van het land, een paar dagen later af te halen in Bussum. Het initiatief ontstond toen een inwoonster van Bussum, die veel biologische producten in de winkel erg duur vond, las over het protest van een bioboer uit de Noordoostpolder die zijn aardappelen niet kwijt kon omdat de supermarkten buitenlandse aardappelen aanbieden. Een samenwerking was geboren. Doordat er geen sprake is van tussenhandel en de leden van de coöperatie de uitgifte van de bestellingen zelf regelen, blijven de prijzen laag.

Naam: Ecodorp Boekel
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Boekel
Website: https://www.ecodorpboekel.nl/

Bewoners bouwen in Boekel samen hun eigen klimaatvriendelijke woonwijk.

Een groep burgers ontwikkelt in het Noord-Brabantse Boekel een eigen woonwijk, die op en top milieuvriendelijk is. Dit najaar worden de eerste woningen betrokken van in totaal 36 ‘circulaire’ (huur)woningen, met volledig recyclebare materialen. Ze zijn gebouwd door de bewoners zelf, in hun vrije tijd. Uniek detail: er komen stroomkabels die zijn geproduceerd van afval. De woningen zelf krijgen zulke goede isolatie dat ze nauwelijks nog energievraag hebben voor de verwarming. Met zonnepanelen wil de wijk in de energiebehoefte voorzien.

Verder gaan bewoners eigen voedsel verbouwen. Ook de drinkwatervoorziening willen ze in eigen hand nemen. Ecologen, bouw- en waterbedrijven zijn betrokken in de begeleiding. Maar burgers houden de regie. Bewoner Ad Vlems is de bedenker van het geheel.

Naam: De Warren
Categorie: Wonen
Waar: Amsterdam
Website: https://dewarren.co/

Jonge mensen organiseren dat er 36 betaalbare, duurzame huurhuizen verrijzen.

Duurzaam, circulair en gemeenschappelijk. Dat zijn de sleutelwoorden waar het project De Warren op steunt. Het is de eerste zelfbouw-wooncoöperatie van Nederland. Een groep van 50 jonge mensen bouwt 36 betaalbare en duurzame huurhuizen op het Centrumeiland in Amsterdam. De coöperatie is verantwoordelijk voor ontwikkeling, bouw, ontwerp en beheer van het pad. De Warren bestaat uit een diverse groep mensen: van starters tot gezinnen met kinderen. Het gebouw wordt opgetrokken met duurzame bouwmaterialen en gebruikt zonnepanelen. In het gebouw wordt CO2 opgeslagen, warmte en energie worden lokaal opgewekt, en regenwater opgeslagen. Een serre moet de bewoners van groenten voorzien.

Het project hoopt navolging te krijgen en wil een toonbeeld zijn voor de toekomst. De opgedane kennis en expertise wil de coöperatie delen met iedereen die soortgelijke ambities koestert.

Naam: Cool Down City
Categorie: Groen
Waar: Rotterdam
Website: https://cooldowncity.com/

Burgers planten en delen bomen in Rotterdam voor een groene, koele stad.

Hoe verkoel je een hete stad zoals Rotterdam? Nou, door veel bomen te planten, weet sociaal onderneemster Charlotte van der Heiden, die de mouwen daartoe flink heeft opgestroopt. Ze wil onder de noemer Cool Down City bijdragen aan een frissere stad en geeft boompjes en zaailingen weg of biedt ze via een ‘bomendepot’ voor een zacht prijsje aan. Vaak waren de bomen of planten overbodig in een park of moestuin. Herplanten is een goed idee, want eens zullen de iele boompjes – later als ze groot zijn – met hun bladeren voor meer schaduw zorgen en vele liters regenwater verdampen.

Om haar ambitieuze plan te verwezenlijken moet er wel genoeg geld binnen komen. Daarom zorgt de Rotterdamse tegen betaling voor de vergroening van de buitenruimten van bedrijven.

Naam: Insecten Tellen
Categorie: Groen
Waar: Tilburg
Website: https://www.knnv.nl/afdeling-tilburg/kaaistoep

Vrijwilligers tellen bij Tilburg al 25 jaar insecten om te zien hoe het met ze gaat.

Al 25 jaar onderzoeken leden van de KNNV-afdeling Tilburg heel nauwkeurig de natuur in de Kaaistoep. Inmiddels zijn in dit natuurgebied bijna 9.000 verschillende soorten planten en dieren in het gebied gevonden, waaronder 125 nieuwe soorten voor Nederland en zelfs drie nieuwe soorten voor de wereld. De Kaaistoep is een onderdeel van het grondwaterbeschermingsgebied pal ten westen van de bebouwde kom van Tilburg en ten noorden van de snelweg A58. Het gebied bestaat uit vroeger landbouwgebied en terreinen met bos, en is vanaf 1994 in ontwikkeling als natuurgebied. Er zijn poelen gegraven en singels aangelegd. Een vrijwilligersgroep voert het onderhoud in het terrein uit, onder leiding van een beheerder. De vrijwilligers doen ook onderzoek in het terrein naar de gevolgen van de ingrepen en naar de biodiversiteit, en publiceren hierover in tijdschriften.

Naam: Kledingbank Maxima
Categorie: Circulair
Waar: Provincie Groningen
Website: https://www.kledingbankmaxima.nl/

Deze modezaak geeft gratis tweedehands kleding weg aan wie dat nodig heeft.

De zeven kledingbanken Maxima in de provincie Groningen werken samen volgens eenzelfde concept: ‘modezaak zonder kassa’. Er werken bij Maxima 200 vrijwilligers, er zijn geen betaalde krachten. Elk half jaar komen 7000 bezoekers winkelen uit de zomer- en de wintercollectie. Jaarlijks wordt er in Nederland meer dan 100 miljoen kilo aan kleding weggegooid. Kledingbanken geven kleding een tweede leven en verminderen de afvalberg. Bij een kledingbank kunnen mensen met een uitkering of een laag inkomen gratis komen winkelen.

Wekelijks wordt er door Maxima ongeveer 4000 kg kleding ingezameld en gesorteerd. Ongeveer de helft is nog goed en wordt in de winkel gehangen. De andere helft gaat naar een textielverwerkend bedrijf. Regionale en landelijke kleding- en schoenenzaken worden actief benaderd om restpartijen te schenken. Ook worden particulieren uitgenodigd om kleding te doneren.

Naam: Mooi Binnenveld
Categorie: Groen
Waar: Wageningen
Website: https://mooibinnenveld.nl/

Burgers brachten 400.000 euro bijeen om hooilanden in oude glorie te herstellen.

Een groep burgers uit Wageningen heeft 400.000 euro bijeengebracht om vijftig hectare natuur te kopen. Het Binnenveld, een agrarisch gebied tussen Ede en Wageningen is daardoor opnieuw ongerepte natuur geworden. Vijf jaar geleden ontstond het plan uit een samenwerking tussen lokale boeren, overheden en natuurbeschermers. Nooit eerder werd in Nederland met crowdfunding op deze schaal nieuwe natuur ontwikkeld. Eind 2017 werd gestart met de inschrijving op certificaten van 1000 euro, waarmee de donateur symbolisch eigenaar kan worden van duizend vierkante meter nieuwe natuur. Ruim een jaar later was het streefbedrag binnen en kon het terrein worden aangekocht. Inmiddels worden er in het gebied opmerkelijke plant- en diersoorten waargenomen, zoals knikmos en de Tengere pantserjuffer (een libel).

Naam: Grachten van Smaragd
Categorie: Groen
Waar: Amsterdam
Website: https://www.grachtenvansmaragd.nl/

Deze burgers willen alle woonboten in de hoofdstad voorzien van een groen dak.

Amsterdam telt ruim 2500 woonboten. Wat als we die nu behangen met groene daken, dacht Rian Verpalen van ‘Grachten van Smaragd’. Het initiatief wil in 2025, wanneer Amsterdam haar 750-jarig bestaan viert, alle woonboten hebben voorzien van een groendak. Als dat lukt is de hoofdstad twintig hectare – de grootte van het Vondelpark – aan groen rijker.

Het project ondersteunt en informeert woonbootbewoners bij subsidieaanvragen en de aanleg van het groendak zelf. Met hun isolerende eigenschap hebben sedumdaken een sterk verkoelende effect, wat goed is voor de energiefactuur. Bovendien verhogen ze niet alleen de levensduur van de daken, maar ook het woonplezier van de bewoners. Intussen is het project uitgegroeid tot een samenwerkingsverband tussen buren, waterbewoners van binnen en buiten Amsterdam. Inmiddels zijn meer dan honderd Amsterdamse woonboten bedekt met een groene laag.

Naam: Elektrisch Varen
Categorie: Mobiliteit
Waar: Amsterdam
Website: http://elektrischvaren.org/

Dit initiatief ontwikkelt een infrastructuur voor emissieloze, elektrische bootjes.

Stichting Elektrisch Varen is opgericht voor de ontwikkeling en promotie van een infrastructuur van accu laad- en wisselstations voor de kleine vaart. Als op termijn alle boten elektrisch moeten varen (in Amsterdam tussen 2025 en 2030) is dat noodzakelijk. De stichting van drie mensen probeert overheden te overtuigen om daarin samen te werken.

Het doel is om binnen enkele jaren voor tienduizend boten in Amsterdam de transitie naar 100 procent emissievrij varen mogelijk te maken. De implementatie van een infrastructuur van accu laad- en wisselstations is op elke plek mogelijk waar een vloot en een infrastructuur van waterwegen aanwezig is. Systemen voor wisselbatterijen zijn ook interessant voor voertuigen op de weg. Het concept is niet alleen ecologisch zinvol en natuurkundig optimaal, het is met politieke wil ook economisch haalbaar.

Naam: Shelter Suit
Categorie: Circulair
Waar: Enschede
Website: https://sheltersuit.org/

Zij bieden mensen in nood warme jassen van oud materiaal, zoals slaapzakken.

Sheltersuit Foundation is in 2014 opgericht door mode-ontwerper Bas Timmers, die net had ontdekt hoe je warme kleding kon maken die er toch cool uitzag. Maar toen hij werd geconfronteerd met de dood van een dakloze, die de vader bleek te zijn van twee mensen uit zijn vriendenkring, besloot hij geen dure kleding te gaan maken, maar nuttige kleding. Sheltersuit maakt uit afgedankte slaapzakken en afgedankt materiaal van textielbedrijf Ten Cate een water- en koubestendige jas en slaapzak met waterdichte tas voor dak- en thuislozen.

De makers delen kennis en kunde in veel landen met instellingen die daar actief zijn voor deze groep. Het atelier is een werkplaats voor onder anderen vluchtelingen, als opstap naar een leven in Nederland. Bij speciale acties (zoals nu voor de vluchtelingen op Lesbos) werken zij samen met studenten van middelbare mode-opleidingen in Nederland.

Naam: Het Veerhuis
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Varik
Website: https://www.veerhuis.nl/

Zij maakten een ‘doe- en kennishuis voor nieuwe ecomie’ in een oud Veerhuis.

Henry Mentink erfde met een stichting in 1998 de nalatenschap van de bekende kunstenaar Pieter Kooistra van het Veerhuis te Varik. Pieter was bedenker en oprichter van de Kunstuitleen en schrijver van ‘Het ideale Eigenbelang’ over een totaal nieuwe economie. In het Veerhuis is hij met een team aan de slag gegaan met zijn fundamenten van een nieuwe economie, waarin de burger en natuur centraal staan. Een sleutel daarbij is een nieuwe bewustzijn rondom eigendom. Als eerst getest in de, als collectief opgezette, eerste professionele Wereldwinkel en het eerste deelautobedrij. Het initiatief voor de deelauto was het begin van veel deelplatforms.

Het Veerhuis heeft inmiddels een achterban van bijna 12.000 mensen. Het is ook thuishaven van de creatieve associatie Club of Boedapest. Het Veerhuis in het dorp Varik maakt zo verbinding met de hele wereld.

Naam: Kening
Categorie: Groen
Waar: Workum
Website: https://www.facebook.com/KeningfaneGreide/

Dit project van Marcia de Graaff wil van boerenland een vogelparadijs maken.

De Greidhoeke heeft een rijke cultuurhistorie. Waar vroeger weiden en hooilanden een ideale biotoop vormden voor weidevogels, boer en natuur in harmonie leefden, is er nu veel intensief gebruikt grasland. In dit project komen cultuurhistorie, biodiversiteit, kunst, muziek, het landschap van de toekomst, boeren en burgers samen.

Er worden verschillende plannen gepresenteerd, waaronder nieuw gegraven greppels die de biodiversiteit versterken, het boerenland verbinden en de cultuurhistorie in het gebied herstellen. Oevers worden gefaseerd gemaaid waardoor minibiotopen ontstaan die bijdragen aan de biodiversiteit. Ook wordt het aantal kilometers ecologische berm en akkerrand uitgebreid, een kleurrijke verbinding in het gebied. Grootse plannen die inspirerend zijn voor anderen.

De bijval van deelnemende partijen is groot, van de provincie tot natuurorganisaties, van scholen tot boeren, imkers en koks.

Naam: Akker van de Toekomst
Categorie: Voedsel
Waar: Noordoostpolder
Website: https://www.futurefoodproduction.nl/nl/projecten/lasting-fields-akker-van-de-toekomst

Dit project ontwikkelt bij Ens zelf nieuwe, schone landbouwtechnieken.

De stichting Future Food Productions (opgericht in 2018) is in de Noordoostpolder een akkerbouwbedrijfje van twee hectare begonnen om vergaande energie-, milieu- en biodiversiteitsdoelstellingen te realiseren met vernieuwende landbouwkundige toepassingen, lichte machines en slimme technologie. Deze Akker van de Toekomst is vooral bedoeld als voorbeeld voor landbouw(ers) en samenleving.

Het begon met Wim Steverink, een machineontwikkelaar met een duurzaamheidsdroom, en Dini van de Dries, een akkerbouwer met vergaande ideeën hoe de akkerbouw te veranderen. De ambitie is dat er meer van dit type voorbeelden met vergelijkbare doelstellingen in Nederland worden ingericht. De Akker van de Toekomst wil dat de methoden die ze hebben bedacht om de doelen te bereiken zich in 2023 hebben bewezen.

Naam: 50 Tinten Groen
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Zwolle
Website: https://50tintengroenassendorp.nl/

Bewoners van Assendorp vergroenen hun hele wijk: van de huizen tot verkeer.

Assendorp is wijk uit 1900, met karakter en smalle straatjes. Voor behoud verduurzamen bewoners huizen en mobiliteit en vergroenen ze de wijk. Sinds kort is er een stichting, met vijftig vrijwilligers en straatambassadeurs, negen mensen vervullen samen een betaalde functie van één fte. Het doel is vierhonderd huishoudens erbij te betrekken en een wijkcoöperatie te worden. De aanpak is praktische en menselijk: doe-concepten als het zuinig afstellen van een cv-ketel bij buurtbewoners en samen koffie drinken. Een groendak-actie was succesvol met achthonderd daken. Ook houdt de stichting warmtecafés, met praktische informatie over verduurzaming van de huizen. De ambitie is dat in componenten te gaan doen. Ook wil de wijk een elektrische deelauto, groene overkapping van straten en voor elke straat een straatambassadeur.

Naam: BijenFlinterLint
Categorie: Groen
Waar: Leeuwarden, Sneek
Website: https://bijenflinterlint.jimdo.com/

Burgers zaaien samen insectvriendelijke bloemen tussen Leeuwarden en Sneek.

Het doel van deze organisatie is het inzaaien van alle bermen en bijenweides tussen Leeuwarden en Sneek. Het begon met de plaatselijke herindeling van twee gemeenten en de kennisname van de forse achteruitgang van de biodiversiteit (80 procent verlies van insecten). Zo ontstond het idee voor een zichtbare, symbolische en kleurrijke verbinding tussen tien dorpen die in 2018 aan Leeuwarden zijn toegevoegd. “Wij zijn met z’n tienen uit de volgende dorpen: Hilaard, Jellum, Bears, Weidum, Mantgum, Baard, Easterlittens, Leons, Húns en Jorwert”, schrijven de initiatiefneemers. “Daarnaast helpen dorpsbewoners, boeren, meesters en juffen mee met de organisatie en uitvoering van ‘Zaai, mensen, Zaai!’. Verder geven we educatieve lessen over bijen en vlinders met een échte imker en kunstenaar.”

Naam: Ecodorpen Gelderland
Categorie: Wonen
Waar: Nijmegen
Website: https://cveg.nl/

Dit collectief bouwt in Nijmegen 46 circulaire woningen voor de sociale huur.

In 2015 is de coöperatieve vereniging Ecodorpen in Gelderland opgericht met als doel het stichten van ecodorpen met aandacht voor zorg, duurzaamheid en nabuurschap. Begonnen als initiatiefgroep van twintig mensen voor meerdere locaties: Nijmegen Zuiderveld (2017) en het ex-NIOO-terrein in Heteren (2016). In Nijmegen is de bouw deze zomer begonnen: 46 sociale huurwoningen, grotendeels circulair, met een gemeenschapshuis, gezamenlijke voorzieningen en een tuin die straks voedsel en fruit levert voor de bewoners en de buurt. Iedere bewoner besteedt gemiddeld een dag per week aan de ontwikkeling van de gemeenschap, met zorg voor elkaar, de eigen gemeenschap en de omgeving. Voor het NIOO-terrein is de vereniging in overleg met de gemeente en de dorpsraad. De vereniging telt nu honderd leden en kijkt uit naar een volgende ecodorp.

Naam: Van afval naar grondstof
Categorie: Afval
Waar: Soest
Website: https://moederaardegezond.nl/

Dit project leert scholieren hoe ze hun afval kunnen scheiden en hergebruiken.

Stichting Van Afval naar Grondstof (een team van zeven medewerkers – kortweg VAnG) zet zich in voor een afvalvrije omgeving en bewustwording. VAnG streeft naar volledige recycling en hergebruik van afval tot grondstof. Ze voert acties om jong en oud te overtuigen van de noodzaak hiervan, bijvoorbeeld door scholen een ‘afvalvrij’-programma aan te bieden. Dat betekent dat alle afval bij de bron, in de klas, wordt gescheiden. Hiertoe wordt samengewerkt met gemeenten en afvalverwerkende bedrijven.

In veel gemeenten hebben scholen het keurmerk ‘afvalvrij’ al verdiend; in Soest hebben alle scholen zich verbonden dit stadium te bereiken. De stichting verwacht hiervan op den duur gedragsverandering bij de schoolverlaters. Ook houden meer dan honderd inwoners van Soest, in goede afstemming met de gemeente, hun buurt schoon.

Naam: Dommelbimd
Categorie: Groen
Waar: Boxtel
Website: https://www.hetgroenewoud.com/initiatieven/projecten-overig/dommelbimd

Burgers willen het Dommeldalgebied samen kopen en milieuvriendelijk beheren.

Dommelbimd is een burgerinitiatief voor natuur. Buurtbewoners hebben met behulp van crowdfunding een stukje Dommeldal van 6,5 hectare, pal naast de bebouwde kom van Boxtel, aangekocht om de natuur veilig te stellen, de landschapwaarden te versterken en het gebied langs de rivier toegankelijk te maken. Vrijwilligers doen de inrichting en het beheer. De organisatie werkt nauw samen met scholen, natuur- en heemkundeverenigingen, gemeenten, het waterschap en de provincie. De naam is een Brabantse verbastering van beemd, de laagst gelegen grond naast een beek. ‘Onze ambitie is om tot in lengte van jaren de Dommelbimd als natuurgebied te behouden en te beheren, samen met zoveel mogelijk mensen/organisaties. Vanuit de Dommelbimd werken we ook aan concrete kansen om de natuur in de omgeving te versterken’, zeggen de initiatiefnemers.

Naam: Vakantiestraat
Categorie: Wonen
Waar: Heel Nederland
Website: https://www.vakantiestraat.nl/

Deze bewoners toveren hun eigen straat om tot een duurzaam vakantieparadijs.

Deze zomer vieren we vakantie in onze eigen straat. We maken plaats voor sport, spel, ontmoeting, en vooral ontspanning. Natuurlijk in een groene omgeving, zo vermeldt de website van Vakantiestraat. Het initiatief van Jorn Wemmenhove ging eind mei van start dankzij ondersteuning van de Humankind, Drift, Happy Mobility en Soigneur Active Mobility, organisaties die zich bezighouden met kinderopvang, beweging en een voor iedereen toegankelijke stad. Deze zomer deden 55 straten mee, waarvan bijna de helft in Rotterdam, de stad waar het initiatief begon. Vakantiestraat werkt samen met de gemeente bij de uitwerking van een plan van aanpak en zorgt er voor dat de straatvakantie aansluit op de actuele RIVM-richtlijnen, en daarmee snel en flexibel op de realiteit is aan te passen.

Naam: Erfdelen
Categorie: Wonen
Waar: Heel Nederland
Website: https://www.erfdelen.nl/

Bewoners wonen milieuvriendelijk, kleinschalig samen op voormalige boerenerven.

Sociaal, duurzaam en kleinschalig wonen op voormalige boerenerven, dat is het doel van dit project. Initiatiefnemer Pieter Parmentier kreeg na het online gaan van de website waarop hij de wens uitte zo te gaan leven ruim 1800 reacties van medestanders. Inmiddels werken tien regiocoördinatoren toe naar honderd Erfdelen-projecten. Door het toesturen (met ieders goedvinden) van de lijst van belangstellenden en hun voorkeursregio ontstaan er overal in het land groepen potentiële Erfdelers. De activiteiten en argumenten slaan ook aan bij overheden en financiers en hun medewerking is wenselijk, maar het moet een burgerinitiatief blijven, vindt Parmentier. Dat maakt het juist succesvol.

Naam: Lekkernassuh
Categorie: Voedsel
Waar: Den Haag
Website: https://lekkernassuh.org/

Dit netwerk van burgers regelt in en rond Den Haag zelf gifvrij, eerlijk voedsel.

Lekkernassuh is een pop-up markt in een voormalige gymzaal in Den Haag, waar elke woensdag groentepakketten, droogwaar en andere lokale biologische producten worden verkocht. De groenten komen direct van kleine lokale (stads)boeren uit Den Haag en omstreken. Het doel is bijdragen aan een eerlijk lokaal voedselsysteem door zoveel mogelijk Hagenezen te betrekken bij de transitie naar duurzaam en gezond geproduceerd voedsel. De kosten van de wekelijkse versmarkt zijn laag, de prijzen eerlijk voor de boeren en betaalbaar voor mensen met een kleine beurs. Er wordt samen gekookt en gegeten en er worden bijeenkomsten en activiteiten georganiseerd rondom voedsel en duurzaamheid. Er helpen rond 280 mensen, vooral veel jongeren, mee op drie pop-up locaties, waar 31.077 pakketten worden verkocht in een gemeenschap van 1500 mensen.

Naam: Kaya Tene Korsou Limpi
Categorie: Afval
Waar: Curaçao
Website: https://caribischnetwerk.ntr.nl/tag/kaya-tene-korsou-limpi/

Met de hulp van scholieren verlost Alex Roose Curaçao van rondzwervend vuil.

Bijna zes jaar geleden adopteerde voormalig huisarts Alex Roose een twee kilometer lange straat vlakbij zijn huis. Na een eerste grondige schoonmaakactie met twee helpers houdt hij dit twee- tot driewekelijks op zaterdag bij met een groep Curaçaoënaars die soms spontaan hun diensten aanbieden als ze de afvalrapers bezig zien. Regelmatig betrekt hij mensen van bepaalde beroepsgroepen bij de grote schoonmaak door hen te vragen een zaterdag mee te helpen. Ook de lagere scholen in de wijk zijn betrokken, onder meer via voorlichting.

De straat heeft weinig huizen, maar Roose heeft enkele straatbewoners overgehaald hun stuk straat zelf schoon te houden. De contacten met de vuilverwerking zijn uitstekend. Zij halen de tien tot twintig zakken vuilnis trouw op en dode dieren worden na een melding direct verwijderd.

Naam: Bollenboos
Categorie: Groen
Waar: Diever (Westerveld)
Website: http://www.bollenboos.nl/

Al twintig jaar strijden deze bewoners tegen gifstoffen uit de land- en tuinbouw.

Bestrijdingsmiddelen uit de landbouw komen terecht in huizen en tuinen van omwonenden. Ze zitten in huisstof, in urine, zelfs in babyluiers. Bollenboos is ruim twintig jaar actief in de gemeente Westerveld, provincie Drenthe, maar ook landelijk en in Brussel, om dit maatschappelijk probleem te agenderen en mee te werken aan oplossingen. Vooral in bollenteelt worden erg veel bestrijdingsmiddelen gebruikt, maar ook in andere teelten in intensief boerend Nederland. Omwonenden van bollenvelden zijn tijdens het spuitseizoen 24 uur per dag en zeven dagen per week blootgesteld. Bollenboos werkt sinds 2000 aan bewustwording, onderzoek en oplossingen. Het ‘dagelijks bestuur’ telt drie mensen.

Naam: Urban Jungle
Categorie: Groen
Waar: Alphen aan de Rijn
Website: https://theurbanjungleproject.com

Zij maken de stad klimaatvriendelijk door zoveel mogelijk bomen te planten.

Het urban jungle project bouwde in Alphen aan den Rijn een bestaand dak met behulp van een boomveer om tot groene entree van een appartementencomplex. De boomveer, een vinding van innovator Stef Jansen, maakte deze proeftuin mogelijk op een plaats waar eigenlijk geen bomen kunnen wortelen. Door te ‘bouwen met natuur’ en ‘techniek te laten trouwen met natuur’ laten we zien hoe in bestaande binnensteden via onder andere gebouwvergroening toekomstige hoogwaardige biodiverse natuurgebieden kunnen worden toegevoegd, zeggen de initiatiefnemers. Zij willen het leefcomfort van mensen, planten en dieren in steden ondersteunen met bomen die een bijdrage leveren aan de aanpak van hittestress, opvang van fijnstof, verbetering van de luchtkwaliteit, versterking van de biodiversiteit en inzet bij de wateropgaven.

Naam: Grootouders voor het klimaat
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Heel Nederland
Website: https://grootoudersvoorhetklimaat.nl/

Opa’s en oma’s eisen klimaatactie, zodat jongeren later een leefbare aarde hebben.

Grootouders voor het Klimaat (GvhK) is een groep senioren die, uit bezorgdheid over de wereld waarin hun kleinkinderen zullen opgroeien, actie voert voor een adequaat klimaatbeleid. Sinds december 2016 komen ze twee keer per maand (elke eerste en derde donderdag) bijeen bij de ingang van de Tweede Kamer en nodigen een Kamerlid of bewindspersoon uit om te pleiten voor intensivering van het klimaatbeleid. Inmiddels meer dan zestig keer.

De grootouders geven lezingen, bevorderen dat senioren over klimaatproblematiek voorlezen aan kinderen, hebben een stand op de 50PlusBeurs, zorgen dat ze aandacht krijgen in landelijke media, voeren actie bij provinciale verkiezingen, spreken in bij provincies en organiseerden een crowdfunding voor de aanleg van een voedselbos bij een jonge boer die duurzaam wil gaan boeren.

Naam: M.E.E.R. Groen
Categorie: Groen
Waar: Hoofddorp
Website: https://www.stichtingmeergroen.nl/

Deze club realiseerde met 1000 vrijwilligers al 35 natuurprojecten sinds 2011.

M.E.E.R staat voor Maatschappelijke, Ecologische, Educatieve, Economische en Recreatieve meerwaarden. De stichting met die naam werkt aan biodiversiteit, boomgaarden, natuurspeelplaatsen, landgoederen en insectenhotels. In 2011 begonnen met dertig en inmiddels gegroeid tot achthonderd vrijwilligers met veertig projecten op honderdvijftig hectare in zes gemeenten. “We willen zoveel mogelijk mensen, overheden, bedrijven mobiliseren om de waarde van ecosystemen op de kaart te zetten en samen iets te maken wat nog 100,000 jaar mee kan”, meldt de organisatie. “Veel mensen recyclen, eten vegetarisch en dat is allemaal goed, maar onvoldoende om het rupsjenooitgenoeggedrag van de menselijke samenleving om te buigen.” M.E.E.R. werkt aan ecologische ‘pareltjes’ om die omslag wel te maken.

Naam: Project Warmtescan
Categorie: Energie
Waar: De Ronde Venen
Website: https://energieke-rondeveners.nl/

Burgers maken warmtescans die een ‘energielek’ in dak of gevel van huizen tonen.

Het platform Energieke Ronde Veners heeft het project Warmtescan opgezet om inwoners van de gemeente bewust te maken van de eventueel aanwezige ‘warmtelekken’ in hun woning. Vrijwilligers van het platform krijgen eerst een korte cursus over het maken en interpreteren van infraroodopnames om mogelijk warmteverlies in woningen vast te stellen, waarna ze in de wintermaanden bij geïnteresseerde bewoners een warmtescan maken om vast te stellen in hoeverre extra isolatie gewenst is. Hiermee stimuleert het platform het beter isoleren van woningen en daarmee beperking van onnodig energieverlies. De gemeente heeft een scan-apparaat gesubsidieerd. Daarna heeft het platform een tweede apparaat gekocht. Bewoners betalen 15 euro voor het gebruik.

Naam: Ecovillage Netwerk
Categorie: Wonen
Waar: Varik
Website: http://ecodorpennetwerk.nl/

In dit netwerk wisselen bewoners van ecodorpen kennis en kunde uit.

Het Ecodorpennetwerk Nederland ondersteunt startende en bestaande groepen tot de realisatie van een ecodorp. Een ecodorp is een gemeenschap van mensen die op vier dimensies duurzaam willen leven: ecologisch, sociaal, economisch en wereldbeeld. Dit project is opgezet in 2015 omdat de initiatiefnemers constateerden dat talloze groepen in Nederland hiermee bezig waren en steeds opnieuw het wiel moesten uitvinden. “We wilden krachten bundelen, informatie delen en gezamenlijk beleid beïnvloeden. We organiseren bijeenkomsten en webinars, we geven trainingen, we adviseren en ondersteunen groepen op gebied van rechtsvormen, vergunningen en financiering, en we hebben een nieuwsbrief en website. Het is een netwerk voor- en door ecodorpen, er zijn veertig initiatieven uit het hele land lid. We streven naar duizend ecodorpen.”

Naam: Doe eens Wad
Categorie: Afval
Waar:De Horn (gemeente Westerkwartier)
Website: https://doeeenswad.nl/

Nienke Dijkstra is druk doende om het heel Waddengebied afvalvrij te maken.

In 2011 vond Nienke Dijkstra tijdens een zeiltocht op de Waddenzee een jerrycan chemisch afval op een zandplaat. Toen ze deze afleverde aan de kust, gaf dat een enorme kick: een simpeler en meer concrete manier om de wereld mooier te maken, was nauwelijks denkbaar. Waarop ze besloot maandelijks gasten mee te nemen op haar zeilschip om afval op te ruimen. Zo ontstond Doe eens Wad, een initiatief ‘dat mensen bewust maakt, verleidt, inspireert en verbindt’ om hun kwaliteiten in te zetten om de wereld mooier te maken. Uiteindelijk kan iedereen wat doen om de plastic soep te verminderen. Dat geldt ook voor bedrijven en overheid, met wie Dijkstra steeds meer de samenwerking zoekt. “Zo kunnen we samen heel concreet iets doen aan de plastic soep in het Werelderfgoed Waddenzee.”

Naam: BikeFlip
Categorie: Circulair
Waar: Amsterdam en Utrecht
Website: https://bikeflip.nl/

Ouders kunnen bij dit platform ‘op de groei’ tweedehand kinderfietsen huren.

Voor ouders is het kopen of repareren van kinderfietsen vaak veel gedoe. BikeFlip, nieuw in de Duurzame 100, ontlast hen door tweedehands kinderfietsen naar keuze te verhuren. Als een fiets te klein is geworden, kunnen de ouders deze ‘flippen’ voor een grotere. BikeFlip gebruikt daarbij vergeten kinderfietsen die nu vaak wegroesten in gemeentelijke depots. Kinderen hoeven dus nooit meer op te kleine fiets te fietsen.

De ambitie is groot, want er zijn veel fietsen te redden. Alleen al in 2018 zijn in de grote steden bijna 250.000 fout geparkeerde fietsen weggeknipt, meldt de start-up. Gewerkt wordt aan een project met de Utrechtse wijk Overvecht om de komende maanden 500 fietsabonnementen te gaan leveren aan mensen die geen fiets hebben. Op deze manier heeft het circulaire initiatief ook sociale impact.

Naam: Wormenhotel
Categorie: Groen
Waar: Amsterdam
Website: https://wormenhotel.nl/

De stichting Buurtcompost regelde al voor 100 wijken een wormenhotel.

Wat ooit begon met een simpel idee in een Amsterdamse keuken, heeft de afgelopen jaren vleugels gekregen. In steeds meer wijken staan mooie gft-containers waar de buurt afval kan omtoveren tot compost. Het echte werk wordt daarbij natuurlijk gedaan door wormen die het zuiverste compost afleveren. Met alle deelnemers, in ruim honderd wijken, wordt nu al jaarlijks zo’n 250.000 kilo gft omgezet in compost, goed voor 100.000 liter potgrond, of 40 hectare boerenland of duizenden moestuintjes.

Wormenhotel, vorig jaar goed voor een derde plaats in de Duurzame 100, is inmiddels ook in zeven andere steden actief en kent diverse navolgers. Er is zelfs een wormenhotel op het dak van de Heineken Brouwerij, hartje centrum Amsterdam, als showcase voor een speciaal leasemodel in de horeca!

Naam: It Heidenskip Fûgelgebiet
Categorie: Groen
Waar: It Heidenskip
Website:https://www.facebook.com/It-Heidenskip-F%C3%BBgelgebiet-109594637361027/

Bewoners creëren een landschap waar het goed toeven is voor vogels en insecten.

Nieuwkomer It Heidenskip Fûgelgebiet maakt de omgeving van het Friese dorp It Heidenskip geschikt voor weidevogels. Met boeren en dorpelingen wordt gewerkt aan een bloemrijk en een open landschap waar insecten en weidevogels zich thuis voelen. Daartoe worden culturele activiteiten ontwikkeld, zoals theatervoorstellingen over de natuur. Er is ook een lied gecomponeerd en op CD uitgebracht, waarvan de opbrengst voor het goede doel was.

Het project begon zo’n tien jaar terug, met de eigenhandige ontwikkeling van natuurgebied de Wolvetinte waar een vogeleiland is aangelegd. Het resultaat mag er zijn: elk jaar broeden er veel vogels. Op Wolvetinte zijn onder andere bloemrijke borders aangelegd maar er wordt ook gezamenlijk grond voor vogels aangekocht. Op veertien strategische plekken verschijnen plasdrassen aangelegd en ieder jaar wordt gewerkt aan nieuwe plannen voor weidevogels.

Naam: Academie duurzaam onderwijs
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Hoorn
Website: https://academievoorduurzaamonderwijs.nl/

Dit initiatief helpt docenten en scholen bij het geven van duurzaam onderwijs.

In het onderwijs is aandacht voor duurzaamheid niet vanzelfsprekendheid. Daar wil de Stichting Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs (Nado) verandering in brengen, door docenten en scholen online en offline educatieve programma’s aan te gaan bieden. De stichting volgt op het burgerinitiatief van 2018/2019 voor duurzaam onderwijs en wil dit najaar de eerste cursussen aanbieden over klimaat- en energietransitie. Volgend jaar komt daar dan een cursus circulaire economie bij. Uiteindelijk wil Nado dat álle leerlingen in Nederland over tien jaar het voortgezet onderwijs afronden met kennis over, vaardigheden voor en bereidheid te handelen voor duurzame ontwikkeling. Nado werkt met ongeveer tien mensen en werkt samen met het netwerk Leren voor Morgen, Curriculum.nu, Teachers for Climate, SPARK the movement en The Time is Now Foundation.

Naam: De Groene Pint
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Delft
Website: https://www.students4sustainability.nl/en/de-groene-pint-126

Deze jongeren moedigen duurzaam handelen aan bij studentenverenigingen.

Studentenverenigingen zijn vaak niet zo bezig met de duurzaamheid van hun activiteiten, terwijl de studiejaren voor velen vormend zijn. Daar wil De Groene Pint, een initiatief vanuit Students 4 Sustainability, verandering in brengen. De studenten van De Groene Pint brengen dus de ‘groene’ prestaties van meerdere studentenverenigingen in kaart. Zo wordt zichtbaar wie er nog winst kan boeken met een ‘groenere’ sociëteit en kunnen studentenverenigingen van elkaar leren. “Niet elke vereniging hoeft het wiel opnieuw uit te vinden.”

Stap twee is dat De Groene Pint een ranglijst maakt van groene studentenverenigingen. Afgelopen jaar ging de beker naar de Delftse verenging D.S.V. Sint Jansburg. Het studentenbestaan heeft natuurlijk door Covid-19 klappen opgelopen, maar De Groene Pint, vorig jaar op plek 37 in de Duurzame 100, gaat onverdroten voort.

Naam: Bescherm het Bos
Categorie: Groen
Waar: Utrecht
Website: https://www.stopverbredingringutrecht.nl/ 

Deze groep burgers strijdt onvermoeibaar tegen een snelweg bij Amelisweerd.

Nieuwkomer in de Duurzame 100 is Bescherm het Bos, een campagne van Kerngroep Kring Utrecht, die zich verzet tegen de omstreden verbreding van de A27 bij Amelisweerd. Eind jaren zeventig leidde de aanleg van de snelweg al tot juridische acties en grote protesten. Tevergeefs. Nu herhaalt zich het circus want het rijk heeft vergevorderde plannen om de weg te verbreden, waarvoor het bos met vele soms honderd jaren oude bomen opnieuw moet wijken. De huidige actievoerders Eva Bullens en Marijke van Zoelen hebben andere, meer eigentijdse actiemethoden ontwikkeld dan in de jaren tachtig zijn gebruikt. Maar een ding is duidelijk: met een bomenadoptieplan, crowdfunding, bewustwording én de organisatie van grote demonstraties is het verzet tegen nog meer asfalt en milieuoverlast weer helemaal terug.

Naam: Coastbusters
Categorie: Afval
Waar: Katwijk
Website: https://www.coastbusters.nl/

Deze vrijwilligers maken twee keer per week het strand van Katwijk schoon.

Stichting Coast Busters maakt tweewekelijks het Noordzeestrand schoon en is ook de motor achter de Straatjutters Katwijk (om zwerfafval van straat te halen) en de campagne Drijfvuilvissen. Maar op dit moment is hét hoofdproject de plaatsing van een bubble barrier in de Katwijkse Uitwatering. Zo’n scherm van bellen gaat het plastic uit de Rijn afvangen, zodat die vervuiling niet meer de zee instroomt. Daartoe is een samenwerkingsverband aangegaan met tien gemeenten, maar ook het Waterschap Rijnland en provincie steunen het plan. Bij de bubble barrier moet ook een educatie- annex bezoekerscentrum komen, waar de werking van de barrière in de gaten wordt gehouden. De eerste proeven met het bellenscherm eerder dit jaar waren hoopgevend, aldus Coast Busters, vorig jaar nog goed voor plek 42 in de Duurzame 100.

Naam: Jongerenpanel Duurzaam Friesland
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Leeuwarden
Website: https://www.facebook.com/jongerenpanelduurzaamfryslan/

Friese jongeren vertellen bedrijven en overheden wat hún klimaatoplossing is.

Nieuwkomer in de Duurzame 100 is het Jongerenpanel Duurzaam Friesland, van en voor Friese jongeren die voor hun gemeente of provincie iets willen beteken. Het panel, op dit moment zo’n vijftien leden groot, wil jongeren bewust maken van het belang van duurzaamheid en jongeren ‘empoweren’. Drie jaar geleden onderzocht het panel al hoe jongeren zelf aankijken tegen duurzaamheid, sindsdien gaat het er vooral om meer invloed te krijgen op gemeentelijk en provinciaal beleid. Alle Friese jongeren zijn welkom om zich aan te sluiten als ze zich willen inzetten voor het verduurzamen van hun provincie, stad of dorp.

Naam: Riet uit de Regio
Categorie: Wonen
Waar: Steenwijk
Website: https://www.ijsselacademie.nl/geschiedenis/riet-uit-de-regio/

Zij bieden historische boederijen in Overijssel een dak van riet uit de eigen regio.

Hoe houd je het karakter van het Overijsselse platteland in stand én voorkom je dat het nationale park de Weeribben-Wieden verlandt en verbost? Door het riet dat daar groeit te oogsten en daarmee de daken van historische boerderijen te voorzien van riet, vinden de initiatiefnemers van Riet uit de regio. Ze promoten dus een regionaal product, onder andere met excursies in de winter door het nationale park, en door eigenaren van boerderijen hierover aan te spreken. Want regionaal riet is veel beter voor het klimaat dan het goedkope riet uit China of Oost-Europa, is hun overtuiging. Dat moet immers van ver komen en kost dus de nodige CO2-uitstoot. Inmiddels zijn op deze manier de daken van veertig historische boerderijen en bijgebouwen in Overijssel gedekt met lokaal geoogst riet.

Naam: Cykl
Categorie: Mobiliteit
Waar: Wageningen
Website: https://www.cykl.nl/

Ewout Oonk zette in Wageningen een netwerk van opgeknapte deelfietsen op.

Studentenstad Wageningen heeft geen treinstation, dus OV-fietsen ontbreken er ook. Daarom richtte Ewout Oonk zelf Cykl op, een netwerk van uit te lenen fietsen. Tweedehands opknappers lapte hij op tot prima tweewielers, de fietsen worden verder onderhouden door een aantal studenten. Bij een lokale fietsersbond in Bratislava wist hij de software te krijgen waarmee gebruikers – studenten maar ook dagjesmensen – digitaal toegang hebben tot het uitleensysteem. Inmiddels zijn circa 25 locaties aangesloten bij het netwerk, waaronder twee instellingen voor hoger onderwijs, meerdere studentenhuisvesters en twee (bus)stations. Oonk, vorig jaar nog 22 in de Duurzame 100, verwacht dat de twintig fietsen dit najaar opgenomen in een van de grote reisplanners.

Nog een tip: Cykl maakt gebruik van opencource-software. Dus wie in zijn eigen stad iets soortgelijks wil opzetten: grijp je kans!

Naam: Merci BOOKoup
Categorie: Circulair
Waar: Eindhoven
Website: https://mercibookoup.org/en/about-us/

Via dit netwerk kan iedereen gratis en milieuvriendelijk onderling boeken delen.

Nieuw is niet altijd beter, vinden de boekenliefhebbers Amina Bouri en Tom Tacken, de oprichters van MerciBOOkoup (2019). En als je iedereen toegang wil geven tot zoiets moois als boeken, dan hoef je daar echt geen grondstoffen, geld of energie aan te verspillen. Bouri en Tacken organiseerden dus al 20 boekenruilevementen, in Eindhoven en Parijs, hun beider woonplaats. Ze worden geholpen door negen vrijwilligers en hebben inmiddels zo’n 10.000 ‘boekenruilers’ bereikt. Die ruilden 2300 boeken, wat volgens de berekeningen van Tacken goed is voor een besparing van 37 bomen.

Corona frustreerde de organisatie van nieuwe ruilevenementen, maar het plaatsten van boekenkastjes met ruilboeken her en der gaat gewoon door. Net als de verbreding van de buitenlandse betrekkingen: uit diverse steden is er belangstelling voor het initiatief.

Naam: Manna Schermer
Categorie: Voedsel
Waar: Alkmaar
Website: http://www.stmannaschermer.nl/over-stichting-manna-schermer/

Vrijwilligers redden ‘misvormde’ groenten, om te doneren aan de Voedselbank.

De stichting Manna Schermer is een nieuwkomer in de Duurzame 100. De twintig vrijwilligers van Manna Schermer, in de leeftijd van zestig tot 82 jaar, zetten zich in voor twee goede doelen: ze voorkomen voedselverspilling en helpen de klanten van de Voedselbank. Hoe? Door ‘misvormde’ groente en fruit bij boeren of productverwerkers op te halen. Deze voldoen niet aan de soms verbazingwekkend hoge inkoopcriteria van inkopers, maar ze zijn kwalitatief prima of zijn gewoon overgeschoten. Dat alles brengen ze dan naar diverse voedselbanken, van Groningen tot Rotterdam en daar tussen. De klanten van de voedselbank krijgen zo gezond eten, dankzij Manna Schermer, maar ook de landbouwers productverwerkers waarmee een goede band bestaat. De organisatie groeit, en dat is maar goed ook, zeker nu economisch zware tijden aanbreken.

Naam: De Vooruitgang
Categorie: Mobiliteit
Waar: Akkrum
Website: https://vofdevooruitgang.nl/

Dit duo bouwt aan het meest duurzame vergaderschip van het hele land.

Het Katwijker schip De Vooruitgang werd in 1898 gebouwd en vervallen tot een wrak. Totdat Susan en Jorrit Janssen Jouwsma het ombouwden tot een circulair, energieneutraal schip. De Vooruitgang is in april in de vaart genomen en wie wil kan daar volledig duurzaam vergaderen. De voortstuwing van het schip is 100 procent elektrisch, het dek ligt vol zonnepanelen en warmte wordt opgeslagen in de vloer.

De techniek van het schip is inspirerend en wordt beetje bij beetje overgenomen. Met als mooiste voorbeeld de nieuwe politieboot van de provincie Friesland die eenzelfde warmtesysteem toepast. De samenwerking met lokale leveranciers wordt ondertussen uitgebouwd. Een bijzonder innovatief project dat ook dit jaar niet in de Duurzame 100 kan ontbreken, al is het drie plaatsjes lager dan vorig jaar.

Naam: Beefoundation
Categorie: Groen
Waar: Nederland
Website: https://www.bee-foundation.nl/

Imker Sonne Copijn legt bijenoases aan, om iedereen te betrekken bij insecten.

Imker Sonne Copijn legt overal in het land bijenoases aan, bloemrijke plekken voor insecten en vogels. Met drie vrijwilligers informeert ze mensen over het tragisch lot van de wilde bij maar wijst ze hen ook een uitweg, door de aanleg van bijenoases. Doelstelling is 10.000 hectare bijenoases aan te leggen in 10 jaar en 250 bij-lessen te geven aan scholieren, studenten bedrijven en overheden. Bee Foundation organiseert ook publieksacties, om bijvoorbeeld de politiek te kunnen bespelen. Leuk is ook dat een medewerker van gemeente Amsterdam afgelopen jaar het initiatief nam om bijenoases als goede doel in het kerstpakket op te nemen. Hierdoor kunnen in Amsterdam weer nieuwe bijenoases aangelegd worden. Wie wil nou niet zo’n kerstpakket? Bee Foundation is als nieuwkomer meteen goed voor plek 95.

Naam: Fête de la Nature
Categorie: Groen
Waar: Geesteren
Website: https://fetedelanature.nl/

Deze club organiseert elk jaar een natuurfestival voor duizenden (stads)mensen.

Fête de la Nature is een natuurfestival, waaraan iedereen op allerlei plekken in Nederland kan deelnemen. Door een eigen activiteit in de natuur te organiseren of door gewoon een activiteit te volgen. Een vleermuisexcursie bijvoorbeeld, of een theatervoorstelling in de natuur. Een natuurwandeling kan ook, net als sporten in het bos. Fête de la nature ondersteunt zo’n lokale organisatie, helpt bijvoorbeeld met de promotie in de hoop dat mensen weer meer in contact komen met bos, heide of strand. Er is geen kaartverkoop, winstoogmerk of festivalregelement, doe vooral wat je leuk vindt. Ondanks corona was ook dit jaar het festival begin september een succes. Fête werkte dit keer voor het eerst samen met IVN en is goed voor plaats 96, vijftien plaatsjes lager dan vorig jaar.

Naam: De Groene Kerk
Categorie: Duurzaamheid
Waar: Hoofddorp
Website: https://www.pghoofddorp.nl/?p=900&sp=32&bid=215

Kerkgemeenschap De Ark zet zich in voor het milieu en houdt groene diensten.

Dat kerken midden in de samenleving kunnen staan, bewijst De Ark in de Haarlemmermeer. De kerk werkt samen met het lokale natuur- en mileucentrum, biedt onderdak aan Repair Café, richtte een Energiebank op om mensen te adviseren over verlaging van hun energierekening en te helpen bij woningisolatie, heeft uiteraard zelf ook zonnepanelen op het kerkdak en wordt inmiddels opgesierd met een ‘verticale’ tuin, waar het krioelt van de insecten. De kerk organiseert verder in oktober ‘groene vieringen’. Bij de Groene Kerk is de overtuiging dat mensen hun inspiratie halen uit de natuur en dat ze zich dan beter verbonden weten met de wereld om hen heen, de medemens en de organisaties die helpen en inspireren. De actieve kerk uit Haarlem stond vorig jaar op 92 in de Duurzame 100.

Naam: Het Peukenmeisje
Categorie: Afval
Waar: Ellecom
Website: https://www.facebook.com/HetPeukenmeisje/

Overal raapt Bernadette Hakken peuken van straat, die ze telt en online toont.

Sinds 1 juli 2018 raapt Bernadette Hakken, alias het Peukenmeisje, peuken van straat. Vorig jaar was ze goed voor plaats zestig in de D100 maar dat liet haar niet achterover leunen. Inmiddels is peuk nummer 188.000 opgeraapt. Want sigarettenfilters zijn gemaakt van giftig plastic en vervuilen het milieu enorm.

En het heeft zin, vindt ze. “Ik raap nu wekelijks zo’n 85 peuken in een winkelcentrum, waar ik voordien ten minste 200 peuken raapte. De eerste keer waren dat er zelfs 800”. Hakken geeft voorlichting, onder andere op scholen, organiseert peukenopruimacties en brengt met een afval-app in beeld waar de peuken precies gevonden worden. Allemaal om goed beslagen ten ijs te komen bij de politiek. Haar ultieme doel: een verbod op plastic sigarettenfilters. 

Naam: Bloemenbieb Reflower
Categorie: Circulair
Waar: Amsterdam
Website: http://www.reflower.nl/

Bij deze bieb kun je kunstbloemen huren en steeds weer een ander bosje lenen.

Ellyne Bierman startte vorig jaar een bloemenbieb Reflower, een bieb waar je kunstbloemen kunt lenen én tegelijk het klimaat kunt ontzien. Immers, echte bloemen worden vaak ver weg gekweekt en speciaal ingevlogen. Vaak komen ze ook uit met aardgas verwarmde kassen. Reflower, inmiddels 100 leden groot, claimt dat het maandelijks minimaal 800 kilo CO2 bespaart. De ‘blijvende bloemen’ worden geleverd in een bijpassende vaas, gemaakt van gerecyclede materialen, tweedehands uit de kringloop of een vaas ‘met een goed verhaal’. Bierman wil Reflower laten groeien, het liefst met een logistieke partner. “Nu staan alle bloemen bij ons in de kelder en in de keuken en fiets ik zelf rond op de Reflower Bakfiets. Ik ben klaar voor de volgende fase.” Misschien dat haar plaats in de Duurzame 100 daarbij helpt?

Naam: Vers uit de Tuin
Categorie: Voedsel
Waar: Gemeente Utrecht
Website: https://www.versuitdetuin.nl/

Op dit online platform delen moestuinders hun oogst met buurtbewoners.

Opeens is alles rijp. Voor veel moestuinders is dit een bekend fenomeen. Drie weken lang boontjes eten wil niemand en draai je je eventjes om, dan zijn die courgettes weer flink gegroeid. Monique Boere, Hadewich Hoekstra en Gerdien Dijkstra bedachten daarom in 2018 Versuitdetuin.nl, om oogsten te delen met buurtbewoners. Soms tegen betaling, soms gratis. Versuitdetuin.nl startte in Utrecht, Culemborg en Stichtse Vecht maar is inmiddels ook elders in het land actief. Moestuinders ruilen ook onderling. In het begin van het seizoen stekjes en plantjes, later oogsten. Walnoten voor tomaten bijvoorbeeld. Ook grotere moestuinen sluiten zich aan, zoals die van Slot Zuylen.

Versuitdetuin.nl was vorig jaar goed voor plek 40 in de Duurzame 100, de jury houdt het nu op 100.