Over De Staat van de Boer

Dwalend op hun lange wandelingen door het mooie Nederlandse buitengebied komt het gesprek van redacteuren Joop Bouma en Hans Marijnissen op de toestand van de agrarische sector. De landbouw en veeteelt halen met grote regelmaat de kolommen van de krant, maar vaak in negatieve zin. De fipronil-eieren, het melkquotum, het bijengif, het gesjoemel met mest, het verdwijnen van insecten en weidevogels. In de debatten die op de affaires volgen vallen actiegroepen en politici over elkaar heen, maar boeren en boerinnen hebben daarin nauwelijks een stem. Er wordt vooral óver hen gesproken, maar niet mét hen. Zo komt het debat niet verder.

Is het niet tijd die boer eens op te zoeken, zijn erf op te stappen, om hem op de man af te vragen hoe het anno 2018 eigenlijk met hem gaat. Hoe voelt hij zich onder de storm van kritiek, en hoe hij denkt over de toekomst? Met de antwoorden op die vragen, is deze zomer misschien een nieuw debat mogelijk, een Nationaal Landbouwdebat, dat mét de boer wordt gevoerd.

Zo is ‘De Staat van de Boer’ ontstaan, het grootste nationale opinieonderzoek dat ooit onder agrariërs is gehouden. Omdat ‘de boeren’ nauwelijks in de databases van de bekende opinie-onderzoeksbureau voorkomen, zoeken de twee redacteuren contact met agrarisch onderzoeksbureau Geelen Consultancy en Agrio Uitgeverij. Via die samenwerking kunnen in totaal 15.000 boeren worden bereikt die allemaal een link krijgen naar het online-onderzoek. Ondanks de voor boeren drukke lente, vullen ruim 2200 boeren de vragenlijst in en sturen ze zo’n 1200 persoonlijke verhalen mee.

boeren vulden de vragenlijst in

Voor het opzetten van het onderzoek is samengewerkt met de Wageningen Universiteit dat in 1994 het eerste grote opinieonderzoek naar boeren deed. Hoogleraar Han Wiskerke van de faculteit Rurale Sociologie tekende voor de wetenschappelijke begeleiding bij het formuleren van de vragen en de duiding van de onderzoeksresultaten. Hij zal De Staat van de Boer gebruiken als basis voor enkele wetenschappelijke publicaties.

Aan de hand van de onderzoeksresultaten reizen reizen redacteuren van Trouw momenteel door het boerenland, op zoek naar de hoofdrolspelers. De eerste verhalen die zij meebrachten worden nu gepubliceerd. Nog vele andere zullen deze zomer volgen, allemaal met één doel: een eerlijk en open debat over de makers van het voedsel van Nederland.

Anno december 2019 is het onderzoek deels herhaald onder agrariërs. Aanleiding zijn de hevige protesten van boeren tegen voorgenomen maatregelen om de stikstofcrisis te bezweren. Lees ook deze resultaten op destaatvandeboer.trouw.nl.

JOOP BOUMA (1954)

Joop Bouma is sinds 2012 redacteur landschap en natuur bij de redactie Duurzaamheid & Natuur van Trouw. Bouma wandelt graag in de Nederlandse natuur. Hij maakt zich zorgen over het verlies aan soorten planten en dieren en over het veranderende landschap, waarin oude, karakteristieke natuurwaarden aan verdwijnen. Dit is het gevolg van de intensieve landbouw en veehouderij. Maar ook het verkeer en de industrie spelen daarin een grote rol, vindt hij. Hij denkt dat alleen door open samenwerking tussen álle betrokken partijen in de samenleving een oplossing kan worden bereikt. Daarbij moet volgens hem ook de vraag op tafel of Nederland wel kan blijven doorgaan met het produceren van voedsel voor grote delen van de wereld.

Bij het idee voor De Staat van Boer speelde voor hem mee dat sinds kort voor het eerst in lange tijd milieugroepen, wetenschappers én agrarische ondernemers samen om tafel zitten om over herstel van de biodiversiteit in Nederland te praten. Dat doen ze in eerste aanleg buiten de politiek om, omdat politici moeite hebben om over één kabinetsperiode heen te kijken. Bouma hoopt dat een nieuw nationaal landbouwdebat, gevoerd met respect voor ieders positie, uiteindelijk leidt tot een duurzame oplossing voor een leefbaar Nederland voor de huidige en toekomstige generaties.

HANS MARIJNISSEN (1961)

Hans Marijnissen werkt 30 jaar bij Trouw en was in 2009 de initiatiefnemer voor de dagelijkse pagina’s Duurzaamheid & Natuur. Hij was daar zes jaar aan verbonden, en stapte daarna weer over naar de nieuwsdienst waar hij zich onder andere bezighoudt met de ontwikkeling van journalistieke projecten. De Staat van de Boer is er daar een van.

Ook Marijnissen is een buitenmens en langeafstandloper, en kampeert het liefst op primitieve natuurcampings. Dat landschap kan volgens hem het beste behouden worden als het gros van welwillende boeren samenwerkt met natuurorganisaties om tot een duurzame bedrijfsvoering te komen. Tegen de verontreinigende intensieve landbouwers en veetelers moet de overheid gewoon hard optreden.